گنجور

غزل شمارهٔ ۶۹۹

همچو شبنم ادب آیینه زدودن بوده‌ست
به هم آوردن خود چشم‌ گشودن بوده‌ست
به خیالات مبالید که چون پرتو شمع
کاستن توأم اقبال فزودن بوده‌ست
مزرع‌ کاغذ آتش زده سیراب‌ کنید
تخمهایی‌که هوس کاشت درودن بوده‌ست
کم و بیش‌ آبله سامان تلاش هوسیم
دسترنج همه‌ کس درخور سودن بوده‌ست
غفلت آیینهٔ تحقیق جهان روشن‌ کرد
آنچه ما زنگ شمردیم زدودن بوده‌ست
سرمه انشایی خط پرده‌در معنیهاست
خامشی نغمهٔ اسرار سرودن بوده‌ست
موج این بحر نشد ایمن از اندوه‌ گهر
خم دوش مژه از بار غنودَن بوده‌ست
با همه جهل رسا در حق دانایی خویش
حرف پوچی که نداریم ستودن بوده‌ست
زین کمالی که خجالت‌کش صد نقصان است
جز نهفتن چه سزاوار نمودن بوده‌ست
غیر تسلیم درین عرصه ‌کسی پیش نبرد
سر فکندن به زمین‌ گوی ربودن بوده‌ست
تا ابد شهرت عنقا نپذیرد تغییر
ملک جاوید بقا هیچ نبودن بوده‌ست
ساز بزم عدمم لیک نوایی‌ که مراست
نام بیدل ز لب یار شنودن بوده‌ست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

همچو شبنم ادب آیینه زدودن بوده‌ست
به هم آوردن خود چشم‌ گشودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که مانند شبنم که بر روی برگ‌ها نشسته و آنها را پاک می‌کند، ادب و احترام نیز به نوعی فضیلت و زیبایی را به وجود می‌آورد. در واقع، با آراستگی و ادب، انسان می‌تواند درون خود را باز کند و به شناخت بهتر از خود برسد.
به خیالات مبالید که چون پرتو شمع
کاستن توأم اقبال فزودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: به خیال‌ها دل نبندید، چرا که هر چقدر نور شمع کم شود، ممکن است شانس و اقبال شما بیشتر شود.
مزرع‌ کاغذ آتش زده سیراب‌ کنید
تخمهایی‌که هوس کاشت درودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: کاشت و پرورش اندیشه‌ها و ایده‌هایی که در دل داریم را با تلاش و آب و nourish آنها کنید تا بارور شوند. زمین کاغذی که به آتش رفته، نشانگر تلاش‌های ناکام است، پس باید با تصمیم و اراده، بذرهای جدیدی که در دل داریم را بکاریم و از آن مراقبت کنیم.
کم و بیش‌ آبله سامان تلاش هوسیم
دسترنج همه‌ کس درخور سودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: در این بیت به این نکته اشاره شده است که همه تلاش‌ها و کوشش‌های انسان‌ها، نتیجه‌ای دارد و به نوعی برمی‌گردد به آنچه که هر کس انجام داده است. مفهوم آن این است که هر فرد باید از حاصل تلاش خود بهره‌مند شود و دستاوردهای خود را ببیند.
غفلت آیینهٔ تحقیق جهان روشن‌ کرد
آنچه ما زنگ شمردیم زدودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: غفلت باعث شد که حقیقت‌های جهان برای ما آشکار شود و متوجه شویم که آنچه ما به عنوان زنگار و کثیفی می‌دیدیم، در واقع راهی برای پاک شدن و روشن شدن بوده است.
سرمه انشایی خط پرده‌در معنیهاست
خامشی نغمهٔ اسرار سرودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: سرمه‌ای که برای نوشتن بر روی پرده‌ها استفاده می‌شود، نشان‌دهنده‌ی عمق و زیبایی معانی است. سکوت و خاموشی در واقع نشانه‌ای از رازها و سرودن‌های گفته نشده است.
موج این بحر نشد ایمن از اندوه‌ گهر
خم دوش مژه از بار غنودَن بوده‌ست
هوش مصنوعی: موج این دریا از غم‌های گنجی که در عطر دوش مژه نهفته است، در امان نیست.
با همه جهل رسا در حق دانایی خویش
حرف پوچی که نداریم ستودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: با وجود نادانی‌ام، در مورد دانش خود سخن بیهوده‌ای نمی‌گویم، زیرا همیشه ستودن و احترام به آن ارزشمند بوده است.
زین کمالی که خجالت‌کش صد نقصان است
جز نهفتن چه سزاوار نمودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که به خاطر کمال و برتری که فرد دارد، شرمسار از نواقص و کمبودهای خود است و در واقع، تنها کاری که می‌تواند بکند این است که آنها را پنهان کند.
غیر تسلیم درین عرصه ‌کسی پیش نبرد
سر فکندن به زمین‌ گوی ربودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: در این میدان، تنها تسلیم شدن به پیشرفت می‌انجامد و کسی که سرش را به زمین بیندازد، تنها در تلاش برای کلاهبرداری است.
تا ابد شهرت عنقا نپذیرد تغییر
ملک جاوید بقا هیچ نبودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: هیچ چیز نمی‌تواند تغییر کند و به دوامی که در ملک وجود دارد، افزوده شود. شهرت و نام آوری مانند پرنده‌ای نادر است که تا ابد در دسترس نخواهد بود و همیشه در حال ناپدید شدن است. در واقع، هیچ چیز نمی‌تواند به طور دائم باقی بماند.
ساز بزم عدمم لیک نوایی‌ که مراست
نام بیدل ز لب یار شنودن بوده‌ست
هوش مصنوعی: من در دنیای بی‌نهایت وجود دارم، اما صدای خاصی که به من می‌رسد، فقط از لب معشوق است که نام «بیدل» را می‌آورد.

حاشیه ها

1399/01/24 02:03

وزن غزل که درینجا:
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
نگاشته شده در اصل:
فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
است.

1404/01/21 23:03
میم کاف

با سلام. لطفاً در بیت ۷  غنون را به "غنودن" تصحیح فرمایید. این غلط را مع الاسف در تمام سایت ها تکرار کرده اند زیرا ؛ همه شان از گنجور کپی کرده اند!!