گنجور

غزل شمارهٔ ۶۹

خار غفلت می‌نشانی در ریاض دل چرا
می‌نمایی چشم حق بین را ره باطل چرا
مرغ لاهوتی چه محبوس طبایع مانده‌ای
شاهباز قدسی و بر جیفه‌ای مایل چرا
بحرتوفان جوشی وپرواز شوخی موج‌تست
مانده‌ای‌افسرده ولب‌خشک چون‌ساحل چرا
چشم واکن‌گلخن ناسوت‌مأوای تونیست
برکف خاکستر افسرده بندی دل چرا
نیشی یأجوج‌، سدّ جسم درراه توچیست
نیستی هاروت مردی در چه بابل چرا
غربت‌صحرای امکانت دوروزی بیش نیست
از وطن یکباره‌گشتی اینقدر غافل چرا
زین قفس تا آشیانت نیم‌پروازست و بس
بال همت برنمی‌افشانی ای بسمل چرا
قمری یک سروباش وعندلیب یک چمن
می‌شوی پروانه‌گرد شمع هرمحفل چرا
ابر اینجا می‌کند ازکیسهٔ دریا کرم
ای توانگر برنیاری حاجت سایل چرا
ناقهٔ وحشت‌متاعان دوش آزدی تست
چون شرربرسنگ باید بستنت محمل چرا
خط سیرابی ندارد مسطر موج سراب
بیدل این دلبستگی برنقش آب وگل چرا

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خار غفلت می‌نشانی در ریاض دل چرا
می‌نمایی چشم حق بین را ره باطل چرا
هوش مصنوعی: چرا در دل باغ احساس، خارهای غفلت را می‌کاری و چشمی که حقیقت را می‌بیند، را به راهی نادرست هدایت می‌کنی؟
مرغ لاهوتی چه محبوس طبایع مانده‌ای
شاهباز قدسی و بر جیفه‌ای مایل چرا
هوش مصنوعی: ای پرنده‌ای آسمانی که در میان طبیعت مخلوقاتی محدود محبوس مانده‌ای! تو یک شاهباز روحانی هستی، پس چرا به چیزهای بی‌ارزش دنیوی توجه می‌کنی؟
بحرتوفان جوشی وپرواز شوخی موج‌تست
مانده‌ای‌افسرده ولب‌خشک چون‌ساحل چرا
هوش مصنوعی: در میان طوفان و هیاهو، تو همچنان ساکت و ناراحت باقی مانده‌ای. مانند ساحلی که تنها و بی‌آب، در برابر امواج خروشانی که به سمتش می‌آیند، ایستاده است.
چشم واکن‌گلخن ناسوت‌مأوای تونیست
برکف خاکستر افسرده بندی دل چرا
هوش مصنوعی: چشم خود را بگشا، زیرا در این دنیای مادی، جای تو نیست. چرا باید دل خود را در غم و اندوهی که مانند خاکستر است، حبس کنی؟
نیشی یأجوج‌، سدّ جسم درراه توچیست
نیستی هاروت مردی در چه بابل چرا
هوش مصنوعی: در مسیر تو، مانع و دشواری‌هایی وجود دارد که مانند نیش‌های یأجوج و مأجوج عمل می‌کنند. این موانع، نشانه‌هایی از وجود چالشی بزرگ هستند و به همین خاطر، باید پرسید که چرا در بابل، سرزمین افسانه‌ای، هنوز کسی نمی‌تواند بر این مشکلات غلبه کند و به هدفش برسد.
غربت‌صحرای امکانت دوروزی بیش نیست
از وطن یکباره‌گشتی اینقدر غافل چرا
هوش مصنوعی: غربت و بی‌کسی در دنیای امکان‌ها فقط دو روز بیشتر دوام نمی‌آورد. چرا این‌قدر بی‌خبر و غافل هستی از وطن که ناگهان نتوانی آن را درک کنی؟
زین قفس تا آشیانت نیم‌پروازست و بس
بال همت برنمی‌افشانی ای بسمل چرا
هوش مصنوعی: از این قفس تا آشیانت فقط یک نیمه پرواز باقی مانده است و تو ای بسمل (پرنده‌ای که گرفتار شده) چرا همت و اراده‌ات را به کار نمی‌گیری؟
قمری یک سروباش وعندلیب یک چمن
می‌شوی پروانه‌گرد شمع هرمحفل چرا
هوش مصنوعی: قمری مانند یک سرو در کنار یک چمن، و بلبل در میان باغ می‌رقصند و به دور شمع محفل می‌چرخند. این تصویر نشان‌دهنده زیبایی و عشق به زندگی است. چرا این چنین نباشی و از زیبایی‌ها لذت نبری؟
ابر اینجا می‌کند ازکیسهٔ دریا کرم
ای توانگر برنیاری حاجت سایل چرا
هوش مصنوعی: ابر در این مکان از ذخیرهٔ دریا، نعمتی می‌بارد. ای توانگر، چرا نمی‌توانی نیاز درخواست‌کننده را برآورده کنی؟
ناقهٔ وحشت‌متاعان دوش آزدی تست
چون شرربرسنگ باید بستنت محمل چرا
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی نشان می‌دهد که گرد و غبار مشکلات و ترس‌ها به شدت در زندگی وجود دارد و شاید به نوعی شبیه به یک بار بزرگ باشد که باید آن را تحمل کرد. همچنین به این نکته اشاره می‌کند که برای مقابله با این شرایط، نیاز به تدبیر و برنامه‌ریزی داریم تا زندگی را به سمت بهتری هدایت کنیم.
خط سیرابی ندارد مسطر موج سراب
بیدل این دلبستگی برنقش آب وگل چرا
هوش مصنوعی: مسیر خیالی و غیرواقعی ندارد، مانند موج‌های سراب که deceiving و فریبنده‌اند. این وابستگی که به تصویر آب و گل داریم، چطور می‌تواند ادامه پیدا کند؟

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۶۹ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1391/06/11 07:09
ناشناس

ناقهٔ وحشت‌متاعان دوش آزادی تست
چون شرربرسنگ باید بستنت محمل چرا

1395/04/18 12:07
سید احمد

در بیت پنجم
نشتی یاجوج اگر به نیستی یاجوج اصلاح شود، موزون تر است. تشکر

1397/12/27 01:02
Mehrdad

یکی از زیبا ترین ابیات شعر فارسی
زین قفس تا آشیانت نیم پرواز است و بس

1398/01/04 19:04
غالب

سلام.
منظور از عندلیب در شعر بیدل چیست؟