بیدل دهلویغزل شمارهٔ ۶۱
نیستی پیشه‌کن از عالم پندار برآ
خویش را کم شمر از زحمتِ بسیار برآ
قلقلِ ما و مَنَت پُر به‌گلو افتاده‌ست
بِشِکن شیشه و چون باده به یکبار برآ
تا به‌کی فرصت دیدار به خوابت گذرد؟
چون شرر جهدکن و یک مژه بیدار برآ
همه کس آینه‌پردازیِ عنقا دارد
تو هم از خویش نگردیده نمودار برآ
خودفروشی همه‌جا تخته نموده‌ست دکان
خواه در خانه نشین خواه به بازار برآ
سرسری نیست هوای سرِ بام ِتحقیق
ترکِ دعوی کن و لختی به سرِ دار برآ
ناله هم بی‌مددی نیست به معراج قبول
بال اگر مانْد ز پرواز به منقار برآ
تا کند حُسن ادا طوطیِ این انجمنت
با حدیث لبش از طُرّه شکربار برآ
ماه نو منفعل وضع غرور است اینجا
گر به افلاک برآیی که نگونسار برآ
دادرس آینه بر طاق تغافل دارد
همچو آه از دل مأیوس به زنهار برآ
شمع را تا نفسی هست بجا، باید سوخت
سخت وامانده‌ای از پای خود ای خار برآ
تکیه بر عافیت از قامت پیری ستم است
بیدل از سایهٔ این خم‌شده دیوار برآ
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نیستی پیشه‌کن از عالم پندار برآ
خویش را کم شمر از زحمتِ بسیار برآ
هوش مصنوعی: خود را از خیالات و تصورات بیهوده دور کن و ارزش خود را از زحمت و تلاش‌های زیاد کم نکن.
قلقلِ ما و مَنَت پُر به‌گلو افتاده‌ست
بِشِکن شیشه و چون باده به یکبار برآ
هوش مصنوعی: لحظه‌ای که در آن هستیم، پر از هیجان و شیرینی است. باید این لحظه را با شجاعت و دلیرانه تجربه کنیم، حتی اگر به بهای شکستن چیزهایی که در دست داریم تمام شود. در واقع، باید از زندگی لذت ببریم و آن را به شکلی کامل احساس کنیم.
تا به‌کی فرصت دیدار به خوابت گذرد؟
چون شرر جهدکن و یک مژه بیدار برآ
هوش مصنوعی: تا کی منتظر بمانید که فرصتی برای دیدار در خواب به شما دست دهد؟ مانند آتشی که تلاش می‌کند، یک بار هم که شده بیدار شوید و از خواب بیرون بیایید.
همه کس آینه‌پردازیِ عنقا دارد
تو هم از خویش نگردیده نمودار برآ
هوش مصنوعی: همه افراد در تلاشند خود را زیبایی ببخشند و درخشان نشان دهند، تو نیز از خودت غافل نشو و به خودنمایی بپرداز.
خودفروشی همه‌جا تخته نموده‌ست دکان
خواه در خانه نشین خواه به بازار برآ
هوش مصنوعی: انسان‌ها در هر جایی که باشند، به نوعی ممکن است خود را به فروش بگذارند. این وضعیت می‌تواند در خانه یا در بازار و هر مکان دیگری رخ دهد.
سرسری نیست هوای سرِ بام ِتحقیق
ترکِ دعوی کن و لختی به سرِ دار برآ
هوش مصنوعی: به این نکته توجه کن که برای فهم دقیق و عمیق از موضوع، نباید به شکل سطحی نگاه کنی. بلکه بهتر است لحظه‌ای تأمل کنی و عمیق‌تر به جزئیات بپردازی.
ناله هم بی‌مددی نیست به معراج قبول
بال اگر مانْد ز پرواز به منقار برآ
هوش مصنوعی: اگر در پرواز به اوج موفق نشوی، دلیلی ندارد که ناامید شوی، زیرا حتی ناله هم بدون یاری نمی‌ماند.
تا کند حُسن ادا طوطیِ این انجمنت
با حدیث لبش از طُرّه شکربار برآ
هوش مصنوعی: حُسن و زیبایی بیان طوطی این جمع، با صحبت و لب‌هایش از خوشی و شیرینی موهایش بیرون می‌آید.
ماه نو منفعل وضع غرور است اینجا
گر به افلاک برآیی که نگونسار برآ
هوش مصنوعی: ماه نو در اینجا نشانه‌ای از حالتی ناپایدار و کم‌ارزش است. اگر به آسمان‌ها بروی، متوجه خواهی شد که وضعیت بهتری در دسترس نیست و ممکن است به سمت پایین بیفتی.
دادرس آینه بر طاق تغافل دارد
همچو آه از دل مأیوس به زنهار برآ
هوش مصنوعی: آینه‌ای که به ما کمک می‌کند تا خود را بهتر بشناسیم، در بالای طاق بی‌توجهی قرار دارد و به مانند آهی که از دل ناامید به گوش می‌رسد، بر ما هشدار می‌دهد.
شمع را تا نفسی هست بجا، باید سوخت
سخت وامانده‌ای از پای خود ای خار برآ
هوش مصنوعی: تا زمانی که سدی جانی وجود دارد، باید با عشق و وسعت عمل به زندگی ادامه داد. ای خار، تو که در مسیرم افتاده‌ای، باید یاد بگیری که من نمی‌شکنم و از پا درنمی‌آیم.
تکیه بر عافیت از قامت پیری ستم است
بیدل از سایهٔ این خم‌شده دیوار برآ
هوش مصنوعی: تکیه کردن به آسایش و راحتی، در حالی که انسان به سمت پیری می‌رود، نادرست است. بیدل باید از سایه دیواری که خم شده و کاهش یافته، عبور کند و به جلو حرکت کند.
خوانش ها
غزل شمارهٔ ۶۱ به خوانش عندلیب
حاشیه ها
1389/05/01 05:08
ناشناس
شمع را تا نقسی---> تا نفسی
سخت واماندۀ----> سخت وامانده ای
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
1393/08/02 09:11
محمود خیبری
بیت 7مصرع2
بپرواز درا
1393/11/31 08:01
در بیت اول به جای «خوابش» = «خویش» صحیح است.
مصرع دوم بیت هفتم «بال اگر ماند ز پرواز به منقار برآ» صحیح است.
مصرع دوم بیت هشتم «با حدیث لبش از پرده شکربار برآ» صحیح است.
مصرع دوم بیت نهم «گربه افلاک برآئی که نگسونسار برآ» صحیح است.
1394/03/23 20:05
حمید زارعی
بیت هفت
ناله هم بی‌مددی نیست به معراج قبول
بال اگر ماند ز پرواز به منقار برآ