گنجور

غزل شمارهٔ ۵۳

خدا چو شمع دهد جرأت آب دیدهٔ ما را
که افکند ته پاگردن‌کشیدهٔ ما را
شهید تیغ تغافل بر آستان‌که نالد
تظلمی‌ست چو اشک از نظر چکیدهٔ ما را
چه دشت و در‌ که نکردیم قطع درپی فرصت
کسی نداد سراغ آهوی رمیدهٔ ما را
نداشتیم به وهم آنقدر دماغ تپیدن
به باد داد نفس خاک آرمیدهٔ ما را
به انفعال رسیدیم از فسون تعلق
به رخ فکند حیا دامن نچیدهٔ ما را
مگر به محکمهٔ دل یقین شود حق و باطل
گواه کیست حدیث ز خود شنیدهٔ ما را
نبرد همّت‌ کس از تلاش‌ گوی تسلی
بیفکنید در تن ره سر بریدهٔ ما را
ز ریشه تا به ثمر صد هزار مرحله طی شد
که‌کرد این همه قاصد به خود رسیدهٔ ما را‌؟
مژه ز هم نگشودیم تا چکد نم اشکی
گداخت شرم رقم‌ کلک شق ندیدهٔ ما را
مباد تا به ابد نالد و خموش نگردد
به یاد شمع مده صبح نادمیدهٔ ما را
مقیم‌گوشهٔ نقش قدم شویم وگرنه
درکه حلقه‌کند پیکر خمیدهٔ ما را
نهفته است قضا سرنوشت معنی بیدل
رقم‌کجاست مگر خط‌کشی جریدهٔ ما را

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مژه ز هم نگشودیم تا چکد نم اشکی
گداخت شرم رقم‌ کلک شق ندیدهٔ ما را
کلک شق ندیده‌: قلمی که دَم آن شکاف نخورده باشد. شکاف نوک قلم و کلک را اصطلاحا فاق یا شق قلم گویند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۵۳ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1390/07/05 18:10
عبدالله بیخود

درود بر حضرت عاشقان
در بیت هفتم مصراع دوم به جای "سر" کلمه "شر" آمده و "سر" معنی درست تر افاده میکند
تشکر

1394/03/22 03:05
حمید زارعی

بیت هشتم ابتدای مصرع (ز ریشه) هست
ز ریشه تا به ثمر صدهزار مرحله طی شد
که‌کرد این همه قاصد به خود رسیده‌ی ما را؟

1394/03/22 03:05
حمید زارعی

راجع به بیت یازدهم:

سعدی میگه
در حلقه‌ایم با تو و چون حلقه بر دریم!
بیدل میگه:
مقیمِ ‌گوشه‌ی نقشِ قدم شویم، وگرنه
درِ که حلقه ‌کند پیکرِ خمیده‌ی ما را؟
یعنی ما لیاقت حلقه بر در شدن هم نداریم، ولی کماکان از ناتوانی قامتمون هم خمیده هست و باید به یه کاری بیاد
و این کار همینه که بریم و توی قسمتِ هلالیِ ردِ پای معشوق بشینیم و شکرگزار باشیم
حافظ در همین راستا میگه
قدِ خمیده‌ی ما، سهلت نماید اما
بر چشمِ دشمنان تیر، با این کمان توان زد!
حافظ خودشو کمان میبینه
سعدی حلقه‌ی در
و بیدل هلال نقشِ ردِ پا
از کمان تا نقش پا خیلی تفاوته و واقعن معلوم نیست این بزرگا چیا میدیدن و چیا میدونستن.

1395/09/14 20:12
عبدالرزاق اختری

به نظر من وزن این غزل " مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن " ( مجتث مثمن مخبون ) است . با درود !

1400/08/26 00:10
سودابه مهیجی

بیت هفتم باید چنین باشد : بیفکنید درین ره سر بریده‌ی ما را