غزل شمارهٔ ۵۰۴
مییکه شوخی رنگش جنون افلاک است
به خاتم قدح ما نگین ادراک است
خمیر قالب من بود لای خم کامروز
کسی که ریشه دوانید در دلم تاک است
مریز آب رخ سعی جز به قدر ضرور
که سیم و زر ز فزونی ودیعت خاک است
فروغ جوهر هرکس به قدر همت اوست
به چشم آتش اگر سرمهای است خاشاک است
ز صیدگاه تعلق همین سراغت بس
که هرکجا دلی آویخته است فتراک است
نگه ز دیده ی ما پرتوی نداد برون
چراغ آینه از دودمان امساک است
دلم به الفت ناز و نیاز میلرزد
که رنگ جلوه حریرست ودیده نمناک است
جهان ز بسکه نجوم غبار دل دارد
نگاه از مژه بیرون نجسته در خاک است
تپیدن آینهٔ ماست ورنه زین دریا
حساب موج به یک آرمیدنش پاک است
به غیر وهم ذکر چیست مانعت بیدل
تو پر فشانی و از ششجهت قفس چاک است
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مییکه شوخی رنگش جنون افلاک است
به خاتم قدح ما نگین ادراک است
هوش مصنوعی: بازی رنگی که در میشدن است، شبیه به دیوانگی آسمانهاست و در انتهای لیوان ما، جواهری از فهم و درک وجود دارد.
خمیر قالب من بود لای خم کامروز
کسی که ریشه دوانید در دلم تاک است
هوش مصنوعی: من در زندگیام تحت تأثیر کسی قرار گرفتهام که همچون درختی در قلبم ریشه دوانده است.
مریز آب رخ سعی جز به قدر ضرور
که سیم و زر ز فزونی ودیعت خاک است
هوش مصنوعی: به اندازه نیاز و ضرورت آب بر روی چهرهات نریز، زیرا نقره و طلا از فراوانی و رشد زمین به دست میآید.
فروغ جوهر هرکس به قدر همت اوست
به چشم آتش اگر سرمهای است خاشاک است
هوش مصنوعی: فروغ و درخشش وجود هر فرد به اندازهی تلاش و همت اوست؛ حتی اگر چیزی درخشان به نظر برسد، در صورت عدم کوشش و تلاش، ارزشی ندارد و به مانند خاکستر خواهد بود.
ز صیدگاه تعلق همین سراغت بس
که هرکجا دلی آویخته است فتراک است
هوش مصنوعی: در جایی که دلها به چیزی مرتبط میشوند، نشانههای عشق و وابستگی به وضوح دیده میشود. وقتی قلبی به چیزی یا کسی وابسته شود، به راحتی میتوان آن را شناسایی کرد.
نگه ز دیده ی ما پرتوی نداد برون
چراغ آینه از دودمان امساک است
هوش مصنوعی: ما از نگاهمان نوری به بیرون نمیتابانیم، چرا که روشنایی آینه ناشی از خانوادهای است که اهل خودداریاند.
دلم به الفت ناز و نیاز میلرزد
که رنگ جلوه حریرست ودیده نمناک است
هوش مصنوعی: دل من به عشق و محبت لرزش دارد، چون زیبایی و لطافت او مانند نرمی و درخشندگی حریر است و چشمانم پر از اشک و احساس است.
جهان ز بسکه نجوم غبار دل دارد
نگاه از مژه بیرون نجسته در خاک است
هوش مصنوعی: دنیا به خاطر انبوهی از ستارهها و آلودگیهایی که به دل دارد، چنانکه اگر نگاهی به زمین بیندازید، نمیتوانید از مژههایتان به درستی آن را ببینید.
تپیدن آینهٔ ماست ورنه زین دریا
حساب موج به یک آرمیدنش پاک است
هوش مصنوعی: این جمله به ما میگوید که اگرچه ظاهر ممکن است دچار تغییرات و تلاطم باشد، اما واقعیت و بنیاد اصلی تحت تاثیر این تغییرات قرار نمیگیرد. در واقع، در دریا که مملو از امواج است، میتوان نشان داد که اگر یک لحظه آرام بگیرد، همه چیز به وضوح و زیبایی نمایان میشود. به عبارت دیگر، در درون هر بینظمی، یک حقیقت واضح و شفاف نهفته است.
به غیر وهم ذکر چیست مانعت بیدل
تو پر فشانی و از ششجهت قفس چاک است
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره میشود که تنها تصور و خیال نمیتواند مانع از پرواز روح و بیان احساسات عمیق شما شود. شما با وجود محدودیتها و موانع، میتوانید افکار و احساسات خود را آزادانه ابراز کنید و از قفس محدودیتها رها شوید.

بیدل دهلوی