غزل شمارهٔ ۴۹۴
بروت تافتنتگربه شانی هوس است
به ریش مرد شدن بزگمانی هوس است
به حرف و صوت پلنگی نیاید از روباه
فسون غرشت افسانهخوانی هوس است
ز آدمی چه معاش است همجوالی خرس
تلاش صوف ونمد زندگانی هوس است
به وهم وانگذارد خرد زمام حواس
رمه بهگرگ سپردن شبانی هوس است
چه لازم است به شیخی علاقهٔ دستار
خری به شاخ رساندن جوانی هوس است
به دستگاه شترمرغ انفعال مکش
که محملت همه برپرفشانی هوس است
غبار عبرت سر چنگهای خرس بگیر
که ریشگاوی واین شانهرانی هوس است
ز تازیانه و چوب آنچه مایهٔ اثر است
برایکون خران میهمانی هوس است
تنیده است به دم لابگی جنون هوس
بدین سگان چقدر میزبانی هوس است
به سحرپوچ ز اعجاز دم زدن بیدل
در این حیاکده گوسالهبانی هوس است
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بروت تافتنتگربه شانی هوس است
به ریش مرد شدن بزگمانی هوس است
هوش مصنوعی: بروت را به خوبی میشناسم، تویی که به دنبال خوشگذرانی هستی، اما روزی هم خواهد رسید که پشیمان خواهی شد و به فکر آیندهات خواهی بود.
به حرف و صوت پلنگی نیاید از روباه
فسون غرشت افسانهخوانی هوس است
هوش مصنوعی: فریاد و صدای پلنگ نمیتواند تحت تأثیر فریب و نیرنگ روباه قرار بگیرد. داستانسرایی و افسانهگویی، به خودی خود جاذبه دارند، اما جذابیتشان باید با حقیقت و قدرت واقعی همراه باشد.
ز آدمی چه معاش است همجوالی خرس
تلاش صوف ونمد زندگانی هوس است
هوش مصنوعی: از آدمی چه انتظار میرود وقتی که همسایگی با خرس دارد؟ تلاش در زندگی مانند درویش و فرش، فقط نهایت خواستهها و آرزوهاست.
به وهم وانگذارد خرد زمام حواس
رمه بهگرگ سپردن شبانی هوس است
هوش مصنوعی: وقتی عقل و تدبیر را به خیال و وسوسه واگذار کنیم، مانند این است که کنترل گوسفندان را به دست گرگ بسپاریم، که نتیجهاش خطرناک و نابودکننده خواهد بود.
چه لازم است به شیخی علاقهٔ دستار
خری به شاخ رساندن جوانی هوس است
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به انتقاد از پیروی بیچون و چرا از شیخ و بزرگترها میپردازد. در آن اشاره شده که جوانی و آرزوها اهمیتی بیشتر از تأثیرات ظاهری و تصنعی دارند. به عبارت دیگر، جوانی نباید برای اثبات خود یا جلب توجه دیگران، به دلدادگی به ظواهر یا تشخصات بیمعنا بپردازد.
به دستگاه شترمرغ انفعال مکش
که محملت همه برپرفشانی هوس است
هوش مصنوعی: به دام انفعال و ناتوانی گرفتار نشو، زیرا همه بار و مسئولیت تو بر دوش تمایلات و آرزوهایت قرار دارد.
غبار عبرت سر چنگهای خرس بگیر
که ریشگاوی واین شانهرانی هوس است
هوش مصنوعی: غبار عبرت را از چنگهای خرس بگیر و بگذار که ریش گاو بر آن باقی بماند، زیرا این شانه زدن، تنها یک هوس و آرزو است.
ز تازیانه و چوب آنچه مایهٔ اثر است
برایکون خران میهمانی هوس است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که تأثیراتی که از تازیانه و چوب بر آدمها میگذارد، تنها بر حیواناتی مثل الاغها قابل مشاهده است. به نوعی به این نکته اشاره شده که زندگی تجربههای شیرین و وسوسهانگیز را از دست نمیدهد و ممکن است وابستگی به لذتها و هوسها در زندگی وجود داشته باشد.
تنیده است به دم لابگی جنون هوس
بدین سگان چقدر میزبانی هوس است
هوش مصنوعی: در اینجا به طور استعاری گفته میشود که جنون و هوس به هم چسبیده و در دامن او در جریان است و در این میان، وجود این سگان نشاندهندهی تمایلهای زودگذر و ناپایدار است. به نوعی، این هوسها و آرزوها مانند مهمانی در میهمانی زندگی ما هستند و حکم فرزندان لذتهای زودگذر را دارند.
به سحرپوچ ز اعجاز دم زدن بیدل
در این حیاکده گوسالهبانی هوس است
هوش مصنوعی: در این جا، منظور از "بیدل" به معنای ناکامی یا نومیدی است. شاعر اشاره میکند که در این مکان، تخیل و امید به چیزهای غیر واقعی وجود دارد. به نوعی، در این محیط که شبیه به گوسالهداری است، اشتیاقی برای رویاپردازی و معجزه وجود دارد، اما این خواستهها در واقعیت به نوعی پوچ و بیاساس به نظر میرسند.
حاشیه ها
1395/11/07 09:02
عبدالرزاق اختری
به نظرمن وزن این غزل " مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن "(مجتث مثمن مخبون محذوف ) است . با درود !

بیدل دهلوی