گنجور

غزل شمارهٔ ۴۸۷

سفله با جاه نیزهیچکس است
مور اگر پر برآورد مگس است
نفس را بی‌شکنجه مگذارید
سگ‌ دیوانه مصلحش مرس است
خفت اهل شرم بیباکی‌ست
چون پرد چشم پایمال خس است
منفعل نیست خلق هرزه معاش
دو جهان یک دماغ بوالهوس است
بر امید گشاد عقدهٔ کار
چشم اگر باز کرده‌ایم بس است
خون افسرده‌ایم باقی هیچ
خرقهٔ‌ ما چو پوست بر عدس است
فرصت رفته نیست باب سراغ
کاروان خیال بی‌جرس است
آینه نسبتی به دل دارد
که مقام تأمل نفس است
مفلسان را، ز عالم اسباب
تاگریبان تمام دسترس است
هرکه جست از عدم به‌هستی ساخت
یک قدم پیش آشیان نفس است
بیدل از خاک می‌رویم به باد
غیر ازین‌نیست‌آنچه پیش‌و پس است

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سفله با جاه نیزهیچکس است
مور اگر پر برآورد مگس است
هوش مصنوعی: یک آدم بی‌ارزش حتی اگر به مقام و قدرتی دست یابد، باز هم چیزی نخواهد بود. مثل موری که اگر بال بزند، در نهایت همچنان یک مگس است و ارزشش تغییر نخواهد کرد.
نفس را بی‌شکنجه مگذارید
سگ‌ دیوانه مصلحش مرس است
هوش مصنوعی: نفس را در آرامش و بدون دردسر رها نکنید، چون دیوانگی می‌تواند به آن آسیب بزند.
خفت اهل شرم بیباکی‌ست
چون پرد چشم پایمال خس است
هوش مصنوعی: خواب اهل شرم و حیا به بی‌پروازی شبیه است، مانند پایی که بر روی علف‌ها فشار می‌آورد.
منفعل نیست خلق هرزه معاش
دو جهان یک دماغ بوالهوس است
هوش مصنوعی: مردم در زندگی خود تحت تاثیر خواسته‌ها و لذت‌های زودگذر هستند و به راحتی به دنبال خوشی‌های آنی می‌روند. این دنیا به نوعی شبیه به افرادی است که همیشه در پی لذت‌های سطحی و ناپایدارند.
بر امید گشاد عقدهٔ کار
چشم اگر باز کرده‌ایم بس است
هوش مصنوعی: اگر به امید باز کردن گره‌های کارها چشم‌هایمان را باز کرده‌ایم، همین برای ما کافی است.
خون افسرده‌ایم باقی هیچ
خرقهٔ‌ ما چو پوست بر عدس است
هوش مصنوعی: ما حال و روزی غمگین و افسرده داریم، و هیچ یک از لباس‌های ما به اندازهٔ پوست یک عدس هم ارزش ندارند.
فرصت رفته نیست باب سراغ
کاروان خیال بی‌جرس است
هوش مصنوعی: زمان هنوز مناسب است و می‌توانیم به دنبال آرزوها و خیالات خود برویم، حتی اگر نشانه‌ای از آن نباشد.
آینه نسبتی به دل دارد
که مقام تأمل نفس است
هوش مصنوعی: آینه با دل رابطه‌ای دارد که نشان‌دهنده جایگاه تفکر و تأمل نفس است.
مفلسان را، ز عالم اسباب
تاگریبان تمام دسترس است
هوش مصنوعی: فقران به راحتی می‌توانند به تمام وجود و وسیله‌های دنیا دست پیدا کنند.
هرکه جست از عدم به‌هستی ساخت
یک قدم پیش آشیان نفس است
هوش مصنوعی: هر کسی که از نبود به وجود قدم بردارد، در واقع یک قدم به آرامش و تحقق خود نزدیک‌تر می‌شود.
بیدل از خاک می‌رویم به باد
غیر ازین‌نیست‌آنچه پیش‌و پس است
هوش مصنوعی: ما از خاک به سوی باد پرچم می‌زنیم و جز این، هیچ چیز دیگری نیست که بتواند ما را به جلو و عقب بکشاند.