گنجور

غزل شمارهٔ ۴۷۳

شعلهٔ بی‌بال وپر سجده گر اخگر است
سعی چو پستی گرفت، آبله ی پا، سر است
باعث لاف غرور نیست جز اسباب جاه
دعوی پروازها در خور بال و پر است
عرض هنر می‌دهد دل ز خم و پیچ آه
آینهٔ داغ اگر دود کشد جوهر است
خواری دیوان دهر عزت ما بیش‌کرد
فرد چو باطل شود سر ورق دفتراست
چند زند همتم فال بنای امل
رشتهٔ نومیدیی دارم و محکم ‌تر است
ناله ز هر جا دمد، بی‌خلش درد نیست
زخمه رگ ساز را تیزتر !ز نشتر است
اهل دل آتش دم‌اند، بین که به روی محیط
آبله‌های حباب از نفس‌گوهر است
یار در آغوش تست هرزه به هرسو متاز
دیده ی بینا طلب جلوه نگه‌ پرور است
نیست بساط جهان‌، قابل دلبستگی
ریشهٔ ما چون نفس در چمن دیگر است
شیوه‌تغافل خوش‌است ورنه به‌این‌برق حسز
تا تو نظرکرده‌ای آینه خاکستر است
غیرفنا نگسلد بند غرور نفس
رشتهٔ این شمع را عقده‌کشا صرصر است
بیدل از آشوب دهر سرن کشیدی به جیب
زورق توفانی‌ات بیخبر از لنگر است

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شعلهٔ بی‌بال وپر سجده گر اخگر است
سعی چو پستی گرفت، آبله ی پا، سر است
هوش مصنوعی: شعله‌ای که بدون بال و پر است، مثل خاکستر سجده می‌کند. وقتی تلاش به پایین کشیده شد و در سختی افتاد، درد پا بر انسان غلبه می‌کند و او را به سمت بلندی می‌برد.
باعث لاف غرور نیست جز اسباب جاه
دعوی پروازها در خور بال و پر است
هوش مصنوعی: هیچ چیز به جز وسایل و شرایط مناسب، باعث فخر و کبر نمی‌شود؛ مانند اینکه برای پرواز کردن، به بال و پر قوی نیاز است.
عرض هنر می‌دهد دل ز خم و پیچ آه
آینهٔ داغ اگر دود کشد جوهر است
هوش مصنوعی: دل با درد و رنج خود، هنر و زیبایی را به نمایش می‌گذارد، همان‌طور که که آینه وقتی داغ می‌شود، اگر بخار کند، نشان می‌دهد که جوهر و حقیقت درونش چقدر ارزشمند است.
خواری دیوان دهر عزت ما بیش‌کرد
فرد چو باطل شود سر ورق دفتراست
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که در زمانه‌ای که مردم به بی‌عرضه‌گی و ضعف روی می‌آورند، ارزش و حیثیت واقعی افراد بیشتر آشکار می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی که حقایق و واقعیت‌ها نمایان می‌گردند، کسانی که حرکت و اقدام مثبت دارند، از دیگران متمایز می‌شوند.
چند زند همتم فال بنای امل
رشتهٔ نومیدیی دارم و محکم ‌تر است
هوش مصنوعی: چند بار تلاش کردم تا به آرزویم برسم، اما احساس ناامیدی می‌کنم و این ناامیدی به نظر می‌رسد که محکم‌تر از هر چیز دیگری باشد.
ناله ز هر جا دمد، بی‌خلش درد نیست
زخمه رگ ساز را تیزتر !ز نشتر است
هوش مصنوعی: هر جا که ناله‌ای به گوش می‌رسد، بی‌دلیل نیست و نشان‌دهنده‌ی دردی عمیق است. مانند صدای ساز که با بریدن از نشتر، تیزتر و واضح‌تر می‌شود.
اهل دل آتش دم‌اند، بین که به روی محیط
آبله‌های حباب از نفس‌گوهر است
هوش مصنوعی: آشفتگان دل پر از احساسات و عشق‌اند؛ ببینید که در سطح آب، برآمدگی‌های کوچکی از حباب‌ها به دلیل نفس‌های گوهری آن‌ها وجود دارد.
یار در آغوش تست هرزه به هرسو متاز
دیده ی بینا طلب جلوه نگه‌ پرور است
هوش مصنوعی: محبوب در آغوش تو است، اما از نگاه و توجه به او نباید به هر طرف پراکنده شوی. چشمان بینا، زیبایی‌ها و جلوه‌های خاص را می‌طلبند.
نیست بساط جهان‌، قابل دلبستگی
ریشهٔ ما چون نفس در چمن دیگر است
هوش مصنوعی: دنیا هرگز نمی‌تواند محلی برای وابستگی و دلبستگی باشد، زیرا وجود ما همچون نفسی است که در چمنی دیگر قرار دارد.
شیوه‌تغافل خوش‌است ورنه به‌این‌برق حسز
تا تو نظرکرده‌ای آینه خاکستر است
هوش مصنوعی: روش نادیده گرفتن مسائل برای تو زیباست، وگرنه این زیبایی که به آن نگاه می‌کنی، در واقع فقط آینه‌ای از خاکستر است.
غیرفنا نگسلد بند غرور نفس
رشتهٔ این شمع را عقده‌کشا صرصر است
هوش مصنوعی: غیر از فنا، هیچ چیز نمی‌تواند غرور نفس را که مانند بند است، قطع کند. این احساس تنها با وزش یک طوفان می‌تواند از هم بپاشد.
بیدل از آشوب دهر سرن کشیدی به جیب
زورق توفانی‌ات بیخبر از لنگر است
هوش مصنوعی: تو در میان آشفتگی‌های دنیا، به قایق توفانی خود را کشیده‌ای، در حالی که از عدم استحکام و لنگر آن غافلی.

حاشیه ها

1392/01/31 00:03
زهره نامدار

لازم است در کتابت ابیات دقت بیشتری بشود.فی المثل بیت سوم، کلمات چسبیده نوشته شده و در نتیجه قابل جستجو ی معنای مستقل کلمه ، غیر ممکن می شود.

1396/03/30 15:05
نادر..

یار در آغوش تست هرزه به هر سو متاز
دیده ی بینا طلب جلوه نگه‌ پرور است..