گنجور

غزل شمارهٔ ۳۳۱

در شهد راحتند فقیران بوریا
آسوده‌اند در شکرستان بوریا
بر قسمت فتاده‌ کس ار پشت پا زند
نی می‌خلد به ناخنش از خوان بوریا
بر گیر‌و‌دارِ اهل جهان خنده می‌کند
رند برهنه‌پای بیابان بوریا
بر خاک خفتگان به حقارت نظر مکن
آید صدای تیغ ز عریان بوریا
وقت فتادگی مشو از دوستان جدا
این است نقش مسلک یاران بوریا
افتادگی‌ست سرمهٔ آواز سرکشان
در بند ناله نیست نیستان بوریا
در کنج خلوتی‌ که بلندست دست فقر
پیچیده‌ایم پای به دامان بوریا
بیدل به‌ سرکشان‌ جهان چشم‌ عبرت است
سر تا به پای زخم نمایان بوریا

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در شهد راحتند فقیران بوریا
آسوده‌اند در شکرستان بوریا
هوش مصنوعی: فقیران در زندگی آرامش دارند و در دل خوشی‌ها و نعمت‌ها آسایش می‌برند.
بر قسمت فتاده‌ کس ار پشت پا زند
نی می‌خلد به ناخنش از خوان بوریا
هوش مصنوعی: اگر کسی به تقدیر و قسمت خود بی‌اعتنایی کند و به آن پشت پا بزند، به زودی در زندگی‌اش دچار مشکلاتی خواهد شد که حتی جزئیات کوچک آن نیز بر او تأثیر منفی خواهد گذاشت.
بر گیر‌و‌دارِ اهل جهان خنده می‌کند
رند برهنه‌پای بیابان بوریا
هوش مصنوعی: در زندگی پرهیاهوی مردم، فردی آزاد و بی‌پروا با چشمانی تیزبین و بی‌پروایی به زندگی می‌نگرد و در حالی که برهنه‌پا و بدون تعلقات دنیوی در بیابان قدم می‌زند، بر وضعیت‌های جاری می‌خندد.
بر خاک خفتگان به حقارت نظر مکن
آید صدای تیغ ز عریان بوریا
هوش مصنوعی: به کسانی که به خاک افتاده‌اند، با حقارت نگاه نکن؛ زیرا صدای تیغ از زیر بوریاهای عریان می‌آید.
وقت فتادگی مشو از دوستان جدا
این است نقش مسلک یاران بوریا
هوش مصنوعی: زمانی که دچار مشکل یا سختی می‌شوی، نباید از دوستانت فاصله بگیری. این نکته‌ای است که در دوستی‌های واقعی باید در نظر داشته باشی.
افتادگی‌ست سرمهٔ آواز سرکشان
در بند ناله نیست نیستان بوریا
هوش مصنوعی: در اینجا معنای شعر به این شکل است که زیبایی و زینت آواز افرادی که سرکش و آزاد هستند، مثل سرمه‌ای است که به خود می‌کشند. اما در مقابل، ناله و غم‌انگیزی که در نیستان (محل زندگی نی) وجود دارد، نشان‌دهنده‌ی بندگی و اسارت است. به عبارت دیگر، آواز زیبا نشانه‌ای از آزادی و شجاعت است، در حالی که ناله‌ها نشان‌دهنده‌ی ضعف و محدودیت هستند.
در کنج خلوتی‌ که بلندست دست فقر
پیچیده‌ایم پای به دامان بوریا
هوش مصنوعی: در یک گوشه‌ی دنج که درختان بلندی به دور ماست، در فقر و تنگدستی به زندگی مشغولیم و به امید بهبود وضعیت، به دامن ساده و بی‌پیرایه خویش چنگ زده‌ایم.
بیدل به‌ سرکشان‌ جهان چشم‌ عبرت است
سر تا به پای زخم نمایان بوریا
هوش مصنوعی: بیدل می‌گوید که انسان‌های سرکش و ستمگر در دنیا باید از حال و روز کسانی که به زخم و آسیب گرفتار آمده‌اند، عبرت بگیرند. او اشاره می‌کند که در این افراد، زخم‌ها و دردهایشان به وضوح دیده می‌شود و آن‌ها می‌توانند دلیلی باشند برای درک عواقب رفتارهای نادرست.

حاشیه ها

1395/04/26 07:06
مجتبی آموزگار

به نظر می‌رسد که در بیت دوم "ار پشت پا زند" صحیح‌تر باشد. به این معنی که "اگر" کسی بر قسمت شخص افتاده (فتاده‌کس) پشت پا بزند نی بوریا به زیر ناخنش می‌رود (معنای تحت الفظی).