گنجور

غزل شمارهٔ ۳۲۲

بود سرمشق درس خامشی باریک‌بینی‌ها
ز مو انگشت حیرانی به لب دارند چینی‌ها
مرا از ضعف پرواز است قید آشیان ورنه
نفس‌گیرم چو بوی غنچه از خلوت‌گزینی‌ها
نیاز من عروج نشئهٔ ناز دگر دارد
سپهر آوازه‌ام بر آستانت از زمینی‌ها
دل رم آرزو مشکل شود محبوس نومیدی
که‌سنگ اینجا شرر می‌گردد از وحشت کمینی‌ها
نفس دزدیدنم شد باعث جمعیت خاطر
به دام افتاد صید مطلبم از دام چینی‌ها
غبار فقر زنگ سرکشی را می‌شود صیقل
سیاهی می‌برد از شعله خاکسترنشینی‌ها
به شوخی آمد از بی‌د‌ستگاهی احتیاج من
درازی‌کرد دست آخر زکوته آستینی‌ها
خروش اهل جاه ز خفت ادراک می‌باشد
تنک ظرفی‌ست یکسر علت فریاد چینی‌ها
طریق دلربایی یک جهان نیرنگ می‌خواهد
به حسن محض نتوان پیش بردن نازنینی‌ها
مگر از فکر عقبا بازگردم تا به خویش آیم
که از خود سخت دور افتاده‌ام ازپیش‌بینی‌ها
دوتاگشتیم در اندیشهٔ یک سجده پیشانی
به راه دوست خاتم‌کرد ما را بی‌نگینی‌ها
دم تیغ است بیدل راه باریک سخن‌سنجی
زبان خامه هم شق دارد از حرف‌آفرینی‌ها

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بود سرمشق درس خامشی باریک‌بینی‌ها
ز مو انگشت حیرانی به لب دارند چینی‌ها
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به ویژگی‌های خاص افرادی اشاره می‌کند که در سکوت و تفکر عمیق خود، نکته‌های ریز و ظریفی را مشاهده می‌کنند. آنها به گونه‌ای آهسته و با دقت به جزئیات دنیای خود نگاه می‌کنند که انگار برای بیان حیرت‌های خود به سختی و با احتیاط کلمات را انتخاب می‌کنند. این نوع نگاه و تفکر عمیق را می‌توان به نوعی دانش و بینش باریک‌بینانه تعبیر کرد که در فرهنگ چینی نیز به وضوح دیده می‌شود.
مرا از ضعف پرواز است قید آشیان ورنه
نفس‌گیرم چو بوی غنچه از خلوت‌گزینی‌ها
هوش مصنوعی: من به خاطر ناتوانی‌ام در پرواز به آشیانه محدود شده‌ام، وگرنه نفس‌ام را چون بوی غنچه از تنهایی و دوری پر می‌کنم.
نیاز من عروج نشئهٔ ناز دگر دارد
سپهر آوازه‌ام بر آستانت از زمینی‌ها
هوش مصنوعی: درخواست من برای رسیدن به حالت خاص و دلنشین دیگری است که در آن، نام و آوازم در برابر تو و فرشتگانی که از زمین فراتر هستند، قرار دارد.
دل رم آرزو مشکل شود محبوس نومیدی
که‌سنگ اینجا شرر می‌گردد از وحشت کمینی‌ها
هوش مصنوعی: دل پر از آرزو با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود و ناامیدی آن را گرفتار می‌کند. در اینجا، سنگ به مانند شرری در نظر می‌آید که از ترس کمین‌گاه‌ها به خوبی دیده می‌شود.
نفس دزدیدنم شد باعث جمعیت خاطر
به دام افتاد صید مطلبم از دام چینی‌ها
هوش مصنوعی: نفس من به قدری زیبا و جذاب است که باعث می‌شود دیگران به‌شدت تحت تأثیر قرار بگیرند. اکنون حس می‌کنم که به دام افتاده‌ام و برای به دست آوردن آنچه می‌خواهم، باید از دیگران فاصله بگیرم و تلاش کنم.
غبار فقر زنگ سرکشی را می‌شود صیقل
سیاهی می‌برد از شعله خاکسترنشینی‌ها
هوش مصنوعی: غبار فقر می‌تواند زنگار ناشی از سرکشی و بی‌اخلاقی را بزداید و تیرگی ناشی از زندگی در خاکستر و نابسامانی را از بین ببرد.
به شوخی آمد از بی‌د‌ستگاهی احتیاج من
درازی‌کرد دست آخر زکوته آستینی‌ها
هوش مصنوعی: به طور بی‌مقدمه و شوخی، با ناتوانی من در برآوردن نیازهایم، دست او را درازتر کردم تا به چیزهایی که واقعاً نیاز دارم، برسد، در حالی که در نهایت، او هم به اندازه آستین‌هایش کوتاه بود و نتوانست به من کمک کند.
خروش اهل جاه ز خفت ادراک می‌باشد
تنک ظرفی‌ست یکسر علت فریاد چینی‌ها
هوش مصنوعی: صدای بلند افرادی که در موقعیتی بالاتر از خودشان قرار دارند، ناشی از ناتوانی آنها در درک واقعیات است؛ چرا که آنها به اندازه کافی ظرفیت و درک ندارند و در حقیقت، فریادشان از کمبود عمیق‌تری نشأت می‌گیرد.
طریق دلربایی یک جهان نیرنگ می‌خواهد
به حسن محض نتوان پیش بردن نازنینی‌ها
هوش مصنوعی: برای جلب توجه و زیبایی دلربا، نیاز به ترفندها و نیرنگ‌های زیادی است؛ زیرا نمی‌توان با زیبایی خالص و بدون تظاهر، دل‌های نازنین را به دست آورد.
مگر از فکر عقبا بازگردم تا به خویش آیم
که از خود سخت دور افتاده‌ام ازپیش‌بینی‌ها
هوش مصنوعی: به این فکر فرو رفته‌ام که شاید اگر به تبعات آینده فکر نکنم، بتوانم دوباره به خود واقعی‌ام برگردم، چرا که از خودم به شدت دور شده‌ام و در پیش‌بینی‌ها گم شده‌ام.
دوتاگشتیم در اندیشهٔ یک سجده پیشانی
به راه دوست خاتم‌کرد ما را بی‌نگینی‌ها
هوش مصنوعی: ما در فکر سجده‌ای هستیم که پیشانی‌مان را به خاک دوست بگذاریم و این کار، ما را از غفلت‌ها رها کرده و به حالت ناب و خالص درمی‌آورد.
دم تیغ است بیدل راه باریک سخن‌سنجی
زبان خامه هم شق دارد از حرف‌آفرینی‌ها
هوش مصنوعی: وقت حساس و دشواری است و باید در بیان کلام دقت کنیم. زبان نوشتاری می‌تواند از مسیرهای مختلفی عبور کند و هر کلمه می‌تواند معانی گوناگونی داشته باشد. در بیان احساسات و افکار، اهمیت دقت و ظرافت در انتخاب واژه‌ها بسیار بالا است.

حاشیه ها

1396/01/09 07:04
بشیر رحیمی

در مصراع نخست بیت هشتم، کلمه‌‌‌ی «ز» را به «از» اصلاح کنید.
خروش اهل جاه ز خفت ادراک می‌باشد
خروش اهل جاه از خفت ادراک می‌باشد