گنجور

غزل شمارهٔ ۲۶۶

ای مردهٔ تکلف از کیف و کم برون آ
گاهی به رغم دانش‌، دیوانه هم برون آ
تا ازگلت جز ایثار رنگی دگر نخندد
سرتا قدم چو خورشید دست‌کرم برون آ
تنزیه بی‌نیاز است از انقلاب تشبیه
گو برهمن دو روزی محو صنم برون آ
صدشمع‌ازین شبستان‌درخود زدآتش ورفت
ای خار پای همت زینسان تو هم برون‌آ
در عرصهٔ تعین بی‌راستی ظفر نیست
هرجا به جلوه آیی با این علم برون آ
شمع بساط غیرت مپسند داغ خفت
سربازی آنقدر نیست ثابت‌قدم برون آ
چون‌اشک‌چشم حیران بشکن‌قدم به‌دامان
تا آبرو نریزی از خانه‌کم برون آ
شرم غروراعمال آبی نزد به رویت
ای انفعال‌کوثر یک جبهه نم برون آ
بار خیال اسباب برگردن حیا بند
تا دوش خم نبینی مژگان به خم برون آ
اثبات‌شخص‌فطرت بی‌نفی‌وهم‌سهل‌است
چون خامه چیزی ازخود باهر رقم‌برون آ
بیدل زقید هستی سهل است بازجستن
گر مردی اختیاری رو از عدم برون آ

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای مردهٔ تکلف از کیف و کم برون آ
گاهی به رغم دانش‌، دیوانه هم برون آ
هوش مصنوعی: ای کسی که به خاطر ظاهر و رفتار غیرطبیعی‌ات مرده‌ای، از قید و بندها و ندارایی‌ها فراتر برو و گاهی حتی با وجود دانش، مثل یک دیوانه رفتار کن.
تا ازگلت جز ایثار رنگی دگر نخندد
سرتا قدم چو خورشید دست‌کرم برون آ
هوش مصنوعی: تا زمانی که جز ایثار و فداکاری از تو چیزی نبیند، در تمام وجودت مانند خورشید، جمال و مهربانی را به نمایش بگذار.
تنزیه بی‌نیاز است از انقلاب تشبیه
گو برهمن دو روزی محو صنم برون آ
هوش مصنوعی: تنزیه، یعنی پاکی و دوری از نقص، نیازی به تغییر و تحول در تشبیه ندارد. برای گوهر اصلی و حقیقت، دو روز خود را از پرستش بت‌ها و ظاهرگرایی دور کن.
صدشمع‌ازین شبستان‌درخود زدآتش ورفت
ای خار پای همت زینسان تو هم برون‌آ
هوش مصنوعی: صد شمع از این شبستان شعله ور شد و خاموش گشت، ای خار، از پای همت تو، تو نیز باید بیرون بروی.
در عرصهٔ تعین بی‌راستی ظفر نیست
هرجا به جلوه آیی با این علم برون آ
هوش مصنوعی: در زمینهٔ تعیین سرنوشت، بدون صداقت و راستی، پیروزی به دست نمی‌آید. هر جا که ظاهر شوی، باید با این علم و آگاهی راست و درست وارد شوی.
شمع بساط غیرت مپسند داغ خفت
سربازی آنقدر نیست ثابت‌قدم برون آ
هوش مصنوعی: این عبارت به بیان نارضایتی از بی‌توجهی به غیرت و شجاعت می‌پردازد. به عبارتی به فردی که در موقعیتی ضعیف و بدون استقامت قرار دارد، اشاره می‌کند و بر این نکته تأکید می‌کند که نباید اجازه داد که این وضعیت پایدار بماند. فرد باید با اراده و عزمی راسخ، از این وضعیت خارج شود و به خود و ارزش‌هایش احترام بگذارد.
چون‌اشک‌چشم حیران بشکن‌قدم به‌دامان
تا آبرو نریزی از خانه‌کم برون آ
هوش مصنوعی: اگر از شدت ناراحتی با اشک‌هایت روی زمین بیفتی، قدمی به دامنم بگذار تا آبرویت حفظ شود و از خانه‌ات کم نرود.
شرم غروراعمال آبی نزد به رویت
ای انفعال‌کوثر یک جبهه نم برون آ
هوش مصنوعی: ای کسی که به خاطر ناز و غرور اعمالت شرمگین هستی، رو به آنهایی که زلالی و پاکی را بر تو ارزانی داشته‌اند، کمی از خودت بیرون بیا و برون‌ریزی کن.
بار خیال اسباب برگردن حیا بند
تا دوش خم نبینی مژگان به خم برون آ
هوش مصنوعی: بار سنگین آرزوها را بر دوش خویش بگذار، تا دیگر نتوانی مژگان را به خاطر خمیده شدن ببینی.
اثبات‌شخص‌فطرت بی‌نفی‌وهم‌سهل‌است
چون خامه چیزی ازخود باهر رقم‌برون آ
هوش مصنوعی: شخصیتی که به طور طبیعی و بدون دلسردی وجود دارد، به سادگی قابل اثبات است، زیرا قلم همیشه چیزی از خود نمی‌آورد و هر کجا که باشد، با هر شکل و نوعی، تنها ابزاری است برای بیان و انتقال افکار.
بیدل زقید هستی سهل است بازجستن
گر مردی اختیاری رو از عدم برون آ
هوش مصنوعی: اگر تو مردی با اراده و قوی هستی، می‌توانی به سادگی از قید و بندهای وجودی رها شوی و به دنیای نامحدود و عدم دست یابی، قدم بگذاری.