گنجور

غزل شمارهٔ ۲۶۵۳

ای لعبت تحیر! نور چه آفتابی
تا غافلی جمالی چون بنگری نقابی
هنگامهٔ خموشت چندین کتاب دارد
یک حرف و صد بیانی یک شخص و صد خطابی
آزادی و تعلق فرصت شمار شوقت
بوی سبک عنانی رنگ‌ گران رکابی
آیینهٔ تعین حکم حباب دارد
از یک عرق محیطی وز یک نفس سرابی
دل معنی غریبی است چشمی ‌گشا و دریاب
یک نقطه واری اما صد دفتر انتخابی
حیرت خیال پیماست عبرت قیامت آراست
اینجا پر و تهی چیست پیمانهٔ حبابی
دانش اگر کمال است فهم خودت محال است
دل غرق انفعال است یونان زیر آبی
افتاده است حیرت در عالم خیالات
فرش بساط وهمی‌، نی مخملی و خوابی
خواهی به عجز و تسلیم خواهی به ناز و مستی
بر هر چه خواهی افزود صفر عدم حسابی
تدبیر علم و دانش تمهید نارساییست
سر کو تهی نخواهی این رشته بر نتابی
بیدل‌ که داد اینجا آگاهی از تو ما را
ما عالم جنونیم‌، تو مجلس شرابی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای لعبت تحیر! نور چه آفتابی
تا غافلی جمالی چون بنگری نقابی
هوش مصنوعی: ای معشوقه‌ی حیرت‌انگیز! چه خورشید روشنی‌ای که تو از آن غافلی، زیرا وقتی به زیبایی‌ات می‌نگرم، همچون پرده‌ای است که بر چهره‌ات افتاده است.
هنگامهٔ خموشت چندین کتاب دارد
یک حرف و صد بیانی یک شخص و صد خطابی
هوش مصنوعی: دلایل سکوت تو آن‌قدر عمیق و گوناگون است که به اندازه چندین کتاب ارزش دارد. یک کلمه‌ی تو می‌تواند معانی زیادی را منتقل کند و هر فرد می‌تواند به شیوه‌های مختلفی به آن پاسخ دهد.
آزادی و تعلق فرصت شمار شوقت
بوی سبک عنانی رنگ‌ گران رکابی
هوش مصنوعی: این بیت به احساس آزادی و وابستگی اشاره دارد و تأکید می‌کند که باید این احساسات را گرامی بداریم. همچنین به زندگی شاداب و خالی از قید و بند اشاره می‌کند که می‌تواند به انسان احساس سبکی و سرزندگی بدهد. در اینجا نمادهایی از رنگ و حرکت، به زندگی و احساسات عمیق انسانی پیوند خورده‌اند.
آیینهٔ تعین حکم حباب دارد
از یک عرق محیطی وز یک نفس سرابی
هوش مصنوعی: آیینه‌ای که به واقعیت‌ها و ویژگی‌های عینی شکل می‌بخشد، مانند حبابی است که به خاطر تأثیرات محیطی و نفسی به وجود آمده است.
دل معنی غریبی است چشمی ‌گشا و دریاب
یک نقطه واری اما صد دفتر انتخابی
هوش مصنوعی: دل مفهومی عمیق و پیچیده دارد؛ به مانند چشمی که به دنیا می‌نگرد و تماشای آن را ممکن می‌سازد. اگرچه ممکن است از نظر ظاهری تنها یک نقطه به نظر برسد، اما در واقع، انتخاب‌های بسیاری را در خود جای داده و دنیایی پهناور از احساسات و تجربیات را در بر می‌گیرد.
حیرت خیال پیماست عبرت قیامت آراست
اینجا پر و تهی چیست پیمانهٔ حبابی
هوش مصنوعی: این بیت به بررسی پدیده‌های عجیب و انسانی می‌پردازد و از تردید و شگفتی ناشی از زندگی و روحیات انسان سخن می‌گوید. در آن به تضادهای موجود در زندگی اشاره شده که مانند حبابی در حال شکل‌گیری و اضمحلال است. در واقع، زندگی و دنیا مانند پیمانه‌ای حبابی هستند که به زودی خالی می‌شوند و این حالت، گویای ناپایداری و زودگذر بودن زندگی است. شعری عمیق که انسان را به تأمل در امر هستی و آینده‌اش وامی‌دارد.
دانش اگر کمال است فهم خودت محال است
دل غرق انفعال است یونان زیر آبی
هوش مصنوعی: اگر علم و دانش به کمال برسد، فهم و درک خودت ممکن نیست، چون دل در حالت انفعال و بی‌حرکتی قرار دارد، و این وضعیت به نوعی همچون یونانیان زیر آب است.
افتاده است حیرت در عالم خیالات
فرش بساط وهمی‌، نی مخملی و خوابی
هوش مصنوعی: در دنیای خیالات و خواب‌ها، حیرتی عمیق به وجود آمده است. فرشی که زیر پای من است، از وهم و خیال بافته شده و نیی که دارم، نه از مخمل بلکه از خواب و خیال است.
خواهی به عجز و تسلیم خواهی به ناز و مستی
بر هر چه خواهی افزود صفر عدم حسابی
هوش مصنوعی: اگر بخواهی با ناتوانی و تسلیم شدن ادامه دهی یا با ناز و خوشحالی زندگی کنی، در نهایت هر چیزی که بخواهی به حالت عدم و بی‌ارزشی تبدیل خواهد شد.
تدبیر علم و دانش تمهید نارساییست
سر کو تهی نخواهی این رشته بر نتابی
هوش مصنوعی: تدبیر و آگاهی می‌تواند مشکلات را کاهش دهد، اما اگر به درستی به کار گرفته نشود، از به ثمر رسیدن نتیجه‌ای خوب، ناامید خواهی شد.
بیدل‌ که داد اینجا آگاهی از تو ما را
ما عالم جنونیم‌، تو مجلس شرابی
هوش مصنوعی: ای بیدل، تو که در اینجا ما را از حالم باخبر کردی، ما در عالم دیوانگی زندگی می‌کنیم و تو در محفل شراب‌خواری هستی.