غزل شمارهٔ ۲۶۰۵
تار پیراهن حیاست نگاه
کاسهٔ چشم را صداست نگاه
حیرت آیینهٔ زمینگیریست
مژه تا نیست بیعصاست نگاه
شبنم من به وصل گل چه کند
که ز چشم ترم جداست نگاه
همه آفاق نرگسستانست
چشم گو باز شو کجاست نگاه
بیتمیزی تمیزها دارد
کور را مسح دست و پاست نگاه
نیست نقشی برون پردهٔ خاک
حیرتست اینکه بر هواست نگاه
حاصل ما در این تماشاگاه
انتها حیرت، ابتداست نگاه
مژهٔ بسته آشیان غناست
ورنه هر جا رسد گداست نگاه
فطرتت پای در رکاب هواست
که ترا بر پر هماست نگاه
کثرت جلوه مفت دیدنها
گر کند احولی بجاست نگاه
شمع فانوس انتظار توایم
گرد پرواز رنگ ماست نگاه
زندگی ساز جلوه مشتاقیست
شمع را رشتهٔ بقاست نگاه
بس که عالم بهار جلوهٔ اوست
بر رخ اوست هرکجاست نگاه
بیدل از جلوه قانعم به خیال
چه توان کرد نارساست نگاه
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
تار پیراهن حیاست نگاه
کاسهٔ چشم را صداست نگاه
هوش مصنوعی: در اینجا گفته شده که بافت و زیبایی حیا مانند تار پیراهنی است که بر روی نگاه انسان تأثیر میگذارد و این نگاه در واقع ندا و صدایی است که احساسات و عواطف درونی فرد را به نمایش میگذارد. در واقع، حیا باعث میشود تا انسان در ظرافتهای نگاه و احساسات خود بیشتر تأمل کند و آنها را به خوبی نشان دهد.
حیرت آیینهٔ زمینگیریست
مژه تا نیست بیعصاست نگاه
هوش مصنوعی: در اینجا به تصویر کشیده شده که چشمان کسی که در حیرت و شگفتی به زمین نگاه میکند، به مانند آیینهای است که جهان را منعکس میکند. زمانی که نگاهش بیانگیزه و بدون قدرت است، این حیرت به نوعی زمینگیرش کرده و باعث میشود در نوعی سکون و بیحرکتی باقی بماند.
شبنم من به وصل گل چه کند
که ز چشم ترم جداست نگاه
هوش مصنوعی: شبنم من هیچ کاری را نمیتواند برای وصل کمال گل انجام دهد، زیرا نگاه من از چشمانم دور و جدا شده است.
همه آفاق نرگسستانست
چشم گو باز شو کجاست نگاه
هوش مصنوعی: همه جا پر از زیبایی و جذابیت است، چشمهایت را باز کن و ببین کجا میتوانی نگاه کنی.
بیتمیزی تمیزها دارد
کور را مسح دست و پاست نگاه
هوش مصنوعی: تمیزها با عدم پاکیزگی خود، نشانهای از خود را دارند و برای فرد نابینا، نشانهای از پاکی در لمس و نگاه وجود دارد.
نیست نقشی برون پردهٔ خاک
حیرتست اینکه بر هواست نگاه
هوش مصنوعی: هیچ تصویری فراتر از لایههای مادی و خاکی وجود ندارد؛ آنچه که در آسمان میبینیم، حیرت و شگفتی است.
حاصل ما در این تماشاگاه
انتها حیرت، ابتداست نگاه
هوش مصنوعی: نتیجه اصلی ما از این نمایشگاه، حیرت و شگفتی است که در آغاز، نگاهی جدید به همه چیز را به ما میبخشد.
مژهٔ بسته آشیان غناست
ورنه هر جا رسد گداست نگاه
هوش مصنوعی: مژههای بسته مثل لانهای است که پر از زیبایی و هنر است، و اگر این چشمها باز شوند، فقط فقیر و نیازمند را میبینند.
فطرتت پای در رکاب هواست
که ترا بر پر هماست نگاه
هوش مصنوعی: طبیعت تو به دنبال خواستهها و تمایلاتت است که تو را بر بلندای عزت و مقام میبرد.
کثرت جلوه مفت دیدنها
گر کند احولی بجاست نگاه
هوش مصنوعی: اگر انسانها به زیباییها و جلوههای فراوان دنیای اطراف توجه نکنند و آنها را نادیده بگیرند، بهتر است که نگاهشان را به مسائل عمیقتری معطوف کنند.
شمع فانوس انتظار توایم
گرد پرواز رنگ ماست نگاه
هوش مصنوعی: ما در انتظار تو همچون شمعی روشن هستیم و چهرهی ما به رنگ نگاه تو بستگی دارد.
زندگی ساز جلوه مشتاقیست
شمع را رشتهٔ بقاست نگاه
هوش مصنوعی: زندگی همچون ساز میماند که شمع در تلاش است تا شعلهاش را زنده نگه دارد و نگاه انسان به این شعله، نشانهای از خواسته و آرزوهای اوست.
بس که عالم بهار جلوهٔ اوست
بر رخ اوست هرکجاست نگاه
هوش مصنوعی: به قدری زیبایی و جذابیت بهار از وجود او میتابد که هرجا که نگاه کنی، ردپای آن را بر چهرهاش میبینی.
بیدل از جلوه قانعم به خیال
چه توان کرد نارساست نگاه
هوش مصنوعی: بیدل از زیباییها راضیام، اما با خیال خود نمیتوانم کاری کنم، زیرا نگاه من ناقص و ناتوان است.

بیدل دهلوی