گنجور

غزل شمارهٔ ۲۶۰۳

ننگ دنیا برندارد همت معنی نگاه
تا بصیرت بر دیانت نیست معراج است جاه
زبن چمن رشکی‌ست بر اقبال وضع غنچه‌ام
کز شکست دل دهد آرایش طرف‌ کلاه
طالب وصلیم ما را با تسلی‌ کار نیست
ناله‌گر از پا نشیند اشک می‌افتد به راه
درگلستانی که تخمی از محبت کاشتند
زخم می بالد گل اینجا ناله می روید گیاه
نقشبندان هوس را نسبتی با درد نیست
خامهٔ تصویر نتواند کشیدن مدّ آه
مایهٔ یمنی ندارد دستگاه آگهی
خانمان مردمان دیده می‌باشد سیاه
جلوه فرش توست اگر از شوخ چشمی بگذری
می‌شود آیینه چون هموار می‌گردد نگاه
تا ابد محو شکوه خلق باید بود و بس
شاه ما آیینه می‌پردازد ازگرد سپاه
بی‌تماشا نیست حیرتخانهٔ ناز و نیاز
عشق اینجا آه آهی دارد آنجا واه واه
چون نگه دردیدهٔ حیران ما مژگان گمست
جوهر آیینه در دیوار حل کرد‌ست کاه
سایه و تمثال محسوب زیان و سود نیست
حیف خورشید‌ی‌که پرتو باز می‌گیرد ز ماه
زبرگردون هرزه شغل لهو باید زیستن
غیر طفلی نیست بیدل مرشد این خانقاه

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ننگ دنیا برندارد همت معنی نگاه
تا بصیرت بر دیانت نیست معراج است جاه
هوش مصنوعی: دنیا ارزش تلاش و همت را ندارد، زیرا اگر بینش و فهم عمیق نسبت به دین وجود نداشته باشد، آن همه زحمت و تلاش بی‌فایده خواهد بود. پس بهترین مقام و حال، درک و ایمان به اصول معنوی است.
زبن چمن رشکی‌ست بر اقبال وضع غنچه‌ام
کز شکست دل دهد آرایش طرف‌ کلاه
هوش مصنوعی: در دل چمن حسادت به خوشبختی و زیبایی باشکوه غنچه‌ای دارم که از شکستگی دل، زیبایی و جذابیت خاصی به سرش می‌زند.
طالب وصلیم ما را با تسلی‌ کار نیست
ناله‌گر از پا نشیند اشک می‌افتد به راه
هوش مصنوعی: اگر کسی به دنبال وصال و عشق باشد، نباید ناامید شود و تسلیم شود. حتی اگر کسی به خاطر دلتنگی و غم ناله کند، اشک‌های او به زمین می‌ریزد و نشان‌دهنده‌ی عمق احساساتش است.
درگلستانی که تخمی از محبت کاشتند
زخم می بالد گل اینجا ناله می روید گیاه
هوش مصنوعی: در باغی که چ seeds محبت کشتند، زخم‌ها باعث رشد گل‌ها می‌شوند و در اینجا گیاهان از درد و ناله می‌رویند.
نقشبندان هوس را نسبتی با درد نیست
خامهٔ تصویر نتواند کشیدن مدّ آه
هوش مصنوعی: نقاشان که فقط به زیبایی‌ها فکر می‌کنند، هیچ ارتباطی با درد و رنج ندارند. قلمی که برای ترسیم تصاویر استفاده می‌شود، نمی‌تواند جلوه‌ای از اندوه و عاطفه عمیق را به تصویر بکشد.
مایهٔ یمنی ندارد دستگاه آگهی
خانمان مردمان دیده می‌باشد سیاه
هوش مصنوعی: این شعر به مفهوم آن اشاره دارد که نیکی و زیبایی در زندگی انسان‌ها همیشه به وضوح دیده نمی‌شود و گاهی مشکلات و تاریکی‌ها باعث می‌شود که انسان‌ها کمتر به زیبایی‌ها توجه کنند. به عبارت دیگر، در میان سختی‌ها و دشواری‌ها، چهره‌های زیبا و خوشایند زندگی ممکن است کمتر در نظر بیاید.
جلوه فرش توست اگر از شوخ چشمی بگذری
می‌شود آیینه چون هموار می‌گردد نگاه
هوش مصنوعی: اگر از شیطنت و بازیگوشی خود در برابر زیبایی‌ها بگذری، آنگاه می‌توانی ببینی که چگونه ظاهر زیبای تو، مانند آینه‌ای صاف و شفاف می‌شود.
تا ابد محو شکوه خلق باید بود و بس
شاه ما آیینه می‌پردازد ازگرد سپاه
هوش مصنوعی: برای همیشه باید مجذوب زیبایی و عظمت آفرینش بود و بس، چرا که پادشاه ما همانند آینه‌ای است که از گرد سپاه می‌گذرد.
بی‌تماشا نیست حیرتخانهٔ ناز و نیاز
عشق اینجا آه آهی دارد آنجا واه واه
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده که بدون تماشا و مشاهده، جاذبه و زیبایی عشق قابل درک نیست. در یک مکان احساس شگفتی وجود دارد و در جای دیگر، صدای آه و ناله از دلِ عشق به گوش می‌رسد.
چون نگه دردیدهٔ حیران ما مژگان گمست
جوهر آیینه در دیوار حل کرد‌ست کاه
هوش مصنوعی: چشم‌های ما که پر از درد و شگفتی‌اند، مانند مژگانی هستند که به خاطر بغض و گریه، اشک‌هایمان برای آن دیوارها مانند جوهر آیینه در حال حل شدن‌اند و به کاه بدل می‌شوند.
سایه و تمثال محسوب زیان و سود نیست
حیف خورشید‌ی‌که پرتو باز می‌گیرد ز ماه
هوش مصنوعی: سایه و تصویر چیزهایی هستند که نه سودی دارند و نه زیانی. چه حسرت‌بار است که خورشید برای تابش و نور خود به ماه اتکا کند.
زبرگردون هرزه شغل لهو باید زیستن
غیر طفلی نیست بیدل مرشد این خانقاه
هوش مصنوعی: در آسمان پر هیاهو و بی‌هدف، زندگی باید صرف لذت و سرگرمی شود. جز عده‌ای محدود، کسی در این دنیا بی‌خبر و بی‌توجه نیست. بیدل، در این خانقاه به‌عنوان راهنما و مرشد، به این نکته اشاره می‌کند.

حاشیه ها

1394/03/12 12:06
مجتبی خراسانی

بیدل ، آیینه ات زلال باد !
طالب وصلیم ما را با تسلی‌ کار نیست
ناله‌گر از پا نشیند اشک می‌افتد به راه