غزل شمارهٔ ۲۵۵۱
انفعال باطن خاموش دارد بوی خون
ریزش صهباست هر جا شیشه میگردد نگون
کاملان در خاکساری قدر پیدا میکنند
چون عیار رنگ زر کز خام میگردد فزون
ایمنی از طینت ناراست نتوان داشت چشم
رفته گیرید اعتماد از خانههای بیستون
با مراد نیک و بد یکسان نمیگردد فلک
این خم نیلی که دیدی رنگها دارد جنون
سرمهسا چشمی دو عالم را به جوش آورده است
کیست دریابد که خاموشی چه میخواند فسون
اینقدر بر علم و فن مغرور آگاهی مباش
آخر این دفتر دو حرف است از حساب کاف و نون
دعوی پیشی مکنکز واپسانت نشمرند
بیشتر رو بر قفاتازیست سعی رهنمون
مشت خاک ما که از بیانفعالی بسته سنگ
یک عرق گر گل کند آیینه میآید برون
سرنگونیهای ماه نو دلیل عبرت است
موج لب خشکی تری دارد چراغ آبگون
هر که را دیدم توانایی به خاک افکنده بود
بیدل اینجا نیست غیر از مرکب طاقت حرون
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
انفعال باطن خاموش دارد بوی خون
ریزش صهباست هر جا شیشه میگردد نگون
هوش مصنوعی: باطن منفعل و ساکت به بوی خون و شرابی که ریخته شده، اشاره دارد. هر جا شیشه چرخ میخورد، نشانهای از این اتفاق ناخوشایند دیده میشود.
کاملان در خاکساری قدر پیدا میکنند
چون عیار رنگ زر کز خام میگردد فزون
هوش مصنوعی: افراد واقعی و با ارزش در تواضع و فروتنی خود را نشان میدهند، همانطور که طلا وقتی به خوبی تصفیه میشود و از ناخالصیها پاک میشود، ارزشش نمایانتر میشود.
ایمنی از طینت ناراست نتوان داشت چشم
رفته گیرید اعتماد از خانههای بیستون
هوش مصنوعی: امنیت و اطمینان از ذات و طبیعت نادرست و ناپایدار نمیتواند به دست آید، بنابراین به افراد یا مکانهایی که پایههای استواری ندارند، نباید اعتماد کرد.
با مراد نیک و بد یکسان نمیگردد فلک
این خم نیلی که دیدی رنگها دارد جنون
هوش مصنوعی: سرنوشت و تقدیر با نیک و بد متفاوت است؛ مانند رنگهای مختلفی که در این نیلی مشاهده میکنی، جنون و شور زندگی نیز به همین ترتیب متنوع و تغییرپذیر است.
سرمهسا چشمی دو عالم را به جوش آورده است
کیست دریابد که خاموشی چه میخواند فسون
هوش مصنوعی: چشم روشنات باعث به حرکت درآمدن دو جهان شده است. چه کسی میتواند بفهمد که سکوت چه جادویی را در دل خود دارد؟
اینقدر بر علم و فن مغرور آگاهی مباش
آخر این دفتر دو حرف است از حساب کاف و نون
هوش مصنوعی: خیلی به علم و دانش خود مغرور نباش، زیرا در نهایت، همه چیز به دو حرف کاف و نون بستگی دارد.
دعوی پیشی مکنکز واپسانت نشمرند
بیشتر رو بر قفاتازیست سعی رهنمون
هوش مصنوعی: بهتر است ادعای برتری نداشته باشی؛ چرا که کسانی که از تو عقبترند، ممکن است بیشتر از تو تلاش کنند و پیشرفت کنند. پس خود را در مسیر هدایت و تلاش قرار بده.
مشت خاک ما که از بیانفعالی بسته سنگ
یک عرق گر گل کند آیینه میآید برون
هوش مصنوعی: خاکی که به خاطر بیحرکتی و بیتحرکی ما سخت و سنگی شده، اگر فقط یک قطره عرق بر روی آن بیفتد، تبدیل به گل میشود و زیبایی آن نمایان میشود.
سرنگونیهای ماه نو دلیل عبرت است
موج لب خشکی تری دارد چراغ آبگون
هوش مصنوعی: تغییرات و ناکامیهای یک وضعیت جدید میتواند به ما درسهای ارزشمندی بدهد. مانند اینکه گاهی اوقات در حالاتی که ظاهراً بیخطر هستند، نشانههایی وجود دارد که باید به آنها توجه کنیم.
هر که را دیدم توانایی به خاک افکنده بود
بیدل اینجا نیست غیر از مرکب طاقت حرون
هوش مصنوعی: هر کسی را که دیدم، قدرتش را به زمین زده بود. بیدل هیچ کس جز مرکبی که بتواند به سختی فشار آن را تحمل کند، وجود ندارد.

بیدل دهلوی