غزل شمارهٔ ۲۵۰۲
دل پیش نظر گیر سر و برگ نمو کن
گر مایل نازی سوی این آینه روکن
شایستهٔ تسلیم یقین سجدهٔکس نیست
ای ننگ عبادت عرقی چند وضوکن
تا چشم هوس هرزه نخندد مژه بربند
در جوهر این آینه چاکیست، رفوکن
منظور وفا گر بود امداد ضعیفان
با سبزه خطابیکهکنی از لب جو کن
صد طبلهٔ عطار شکستهست در این دشت
هر خاککه بینی نم آبی زن وبوکن
تحقیق خیالات مقابل نپسندد
تمثال پرستی سر آیینه فرو کن
برچینی دل غیر شکستن چه توانکرد
ابریشم این ساز نوا باخته مو کن
زین ورطه نرستهست کسی بیسر تسلیم
زان پیش کهکشتی شکند فکر کدو کن
از قطرهٔ گمگشته همان بحر سراغست
هرگاه که یادم کنی اندیشهٔ اوکن
بی مطبی از شبهه و تحقیق مبراست
آن روی امیدی که نداری همه سو کن
بیدل طلب راحت اگر مقصد جهد است
چون موج گهر بر دل ناکام غلو کن
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دل پیش نظر گیر سر و برگ نمو کن
گر مایل نازی سوی این آینه روکن
هوش مصنوعی: دل خود را تحت نظر قرار بده و به زیباییهای آن بپرداز. اگر تمایل داری به ناز و زیبایی خود اشاره کنی، به سوی این آینه برو و خود را ببین.
شایستهٔ تسلیم یقین سجدهٔکس نیست
ای ننگ عبادت عرقی چند وضوکن
هوش مصنوعی: بهتر است انسان تنها با یقین و ایمان خالصانه خود به خداوند نزدیک شود و صرفاً انجام عبادتها و حرکات ظاهری کافی نیست. عبادت باید از عمق دل باشد و نباید به تنهایی به شکل ظاهری و بدون فهم درست از معنای آن انجام شود.
تا چشم هوس هرزه نخندد مژه بربند
در جوهر این آینه چاکیست، رفوکن
هوش مصنوعی: تا زمانی که هوسهای بیپایه و بیاحساس به تو نزدیک نشوند، باید خود را محافظت کنی. در عمق این آینه، یک نقص وجود دارد که باید ترمیم شود.
منظور وفا گر بود امداد ضعیفان
با سبزه خطابیکهکنی از لب جو کن
هوش مصنوعی: اگر هدف تو وفا و کمک به ناتوانان است، میتوانی با یک کلام تازه و زیبا از کنار آب، پیامی دلنشین بفرستی.
صد طبلهٔ عطار شکستهست در این دشت
هر خاککه بینی نم آبی زن وبوکن
هوش مصنوعی: در این دشت، هرجا که قدم بگذاری، حس میشود که صدای طبل و نی میآید، گویی هر ذرهای از خاک میتواند نشانهای از زندگی و شادابی باشد. به عبارت دیگر، این مکان پر از زندگی و سرزندگی است و انسانها میتوانند از هر گوشهاش بوی خوشی را متوجه شوند.
تحقیق خیالات مقابل نپسندد
تمثال پرستی سر آیینه فرو کن
هوش مصنوعی: تحقیق و بررسی واقعیات، توجه به خیال و آرزوها را نمیپسندد؛ بنابراین، باید به جای تمرکز بر تصورات و جلوههای ظاهری، به عمق وجود و حقیقت خود نگریست.
برچینی دل غیر شکستن چه توانکرد
ابریشم این ساز نوا باخته مو کن
هوش مصنوعی: اگر بخواهی دل کسی را بشکنی، چه میتوانی بگویی؟ این ساز زیبا، همچون ابریشم، نواخته شده و حالا باید موهایت را مرتب کنی.
زین ورطه نرستهست کسی بیسر تسلیم
زان پیش کهکشتی شکند فکر کدو کن
هوش مصنوعی: هیچکس از این گرداب نجات نیافته است، مگر آنکه سر تسلیم فرود آورده باشد. پیش از این، وقتی که کشتی غرق شد، باید به فکر راهی برای نجات بود.
از قطرهٔ گمگشته همان بحر سراغست
هرگاه که یادم کنی اندیشهٔ اوکن
هوش مصنوعی: هر وقت به یادم بیفتی، مانند این است که به دریا سر میزنم که در آن یک قطرهٔ گمشده وجود دارد.
بی مطبی از شبهه و تحقیق مبراست
آن روی امیدی که نداری همه سو کن
هوش مصنوعی: اگر به دنبال حقیقت و تحقیق نباشی، میتوانی از شک و تردید دور بمانی؛ اما اگر به امیدی که هیچگاه نداشتی بیندیشی، همه جا را به رنج و مشکلات دچار میکنی.
بیدل طلب راحت اگر مقصد جهد است
چون موج گهر بر دل ناکام غلو کن
هوش مصنوعی: اگر بیدل به دنبال آرامش است، باید تلاش کند؛ مثل موجی که بر دل ناامیدان میغلطد و غلو میکند.

بیدل دهلوی