گنجور

غزل شمارهٔ ۲۴۹۷

غم تلاش مخور عجز را مقدم‌کن
به خواب آبله پا می‌زنی جنون‌ کم‌ کن
ز وضع دهر جز آشفتگی چه خواهی دید
به یک خم مژه این نسخه را فراهم‌کن
جراحت دل اگر حسرت بهی دارد
به اشک خاک درش نرم ساز و مرهم‌ کن
سراسر ورق اعتبار پشت و رخی است
اگر مطالعه کردی‌، تغافلی هم کن
رهت اگر فکند حرص در زمین طمع
ز آبرو بگذر خاکش از عرق نم کن
به امتحان هوس خقت وقار مخواه
گهر دمی‌ که بسنجند سنگ آن‌ کم‌ کن
طریق تربیت از وضع روزگار آموز
به پشت خر، جل زرین‌ گذار و آدم‌کن
ز حرص تشنه لبی چینی و سفال مباش
کف‌گشوده بهم آر و ساغر جم‌کن
درین بساط اگر حسرت علمداری‌ست
چوگردباد به سر خاک ریز و پرچم‌کن
نشاید اینقدرت‌ گردن غرور بلند
به زور بازوی تسلیمش اندکی خم کن
ز طور عافیتت می‌کنم خبر هشدار
درین ستمکده کاری اگرکنی رم کن
کدام جلوه‌که خاکش نمی‌خورد بیدل
تو همچو چشم سیه پوش و ساز ماتم‌ کن

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

غم تلاش مخور عجز را مقدم‌کن
به خواب آبله پا می‌زنی جنون‌ کم‌ کن
هوش مصنوعی: غم و اندوه خود را رها کن، نگذار که ناتوانی تو را از پا درآورد. به خودت سخت نگیر و کمی از جنون و هیجان خود کم کن.
ز وضع دهر جز آشفتگی چه خواهی دید
به یک خم مژه این نسخه را فراهم‌کن
هوش مصنوعی: در زندگی جز بی‌نظمی و آشفتگی چیزی نخواهی یافت، بنابراین با یک نگاه عمیق و توجه می‌توانی این واقعیت را درک کنی.
جراحت دل اگر حسرت بهی دارد
به اشک خاک درش نرم ساز و مرهم‌ کن
هوش مصنوعی: اگر زخم دل برایت حسرتی به همراه دارد، با اشک‌های خود خاک آن را نرم کن و به عنوان مرهمی بر زخم‌ها استفاده کن.
سراسر ورق اعتبار پشت و رخی است
اگر مطالعه کردی‌، تغافلی هم کن
هوش مصنوعی: اگر به صفحه‌های زندگی نگاه کنی، همه‌چیز به ظاهر و باطن آن بستگی دارد. اگر به دقت به آنها توجه کردی، بهتر است که گاهی هم بی‌اعتنا بمانی.
رهت اگر فکند حرص در زمین طمع
ز آبرو بگذر خاکش از عرق نم کن
هوش مصنوعی: اگر حرص و طمع تو را به زمین بیندازد، باید از آبرو و حیثیت خود صرف‌نظر کنی و خاک خود را با عرق خود سیراب کنی.
به امتحان هوس خقت وقار مخواه
گهر دمی‌ که بسنجند سنگ آن‌ کم‌ کن
هوش مصنوعی: در برابر آزمایش‌های زندگی، حق را از خود سلب نکن و آرامش روحت را حفظ کن. این لحظه، آزمایشی است که ارزش واقعی تو را می‌سنجد، پس خود را با چیزهای کم‌ارزش مقایسه نکن.
طریق تربیت از وضع روزگار آموز
به پشت خر، جل زرین‌ گذار و آدم‌کن
هوش مصنوعی: راه تربیت را از شرایط زندگی بیاموز، پس بر پشت الاغ بنشین و زین زرین را بر آن بگذار تا انسان شوی.
ز حرص تشنه لبی چینی و سفال مباش
کف‌گشوده بهم آر و ساغر جم‌کن
هوش مصنوعی: از روی حرص و ولع خود، نمی‌خواهی مثل ظرفی از سفال و نرم باشی؛ بلکه باید دست‌هایت را بگشایی و آماده‌ی پذیرش و جمع کردن می باشی.
درین بساط اگر حسرت علمداری‌ست
چوگردباد به سر خاک ریز و پرچم‌کن
هوش مصنوعی: اگر در این دنیا آرزوی برتری و علمداری وجود دارد، پس مانند گردباد بر خاک بگرد و پرچم را به اهتزاز درآور.
نشاید اینقدرت‌ گردن غرور بلند
به زور بازوی تسلیمش اندکی خم کن
هوش مصنوعی: اینطور نیست که بخواهی این قدر با خودشیفتگی و بلندپروازی رفتار کنی؛ بهتر است کمی از سختی و مقاومت خود بکاهی و تسلیم شرایط شوی.
ز طور عافیتت می‌کنم خبر هشدار
درین ستمکده کاری اگرکنی رم کن
هوش مصنوعی: از کوه آسایش تو خبری می‌آورم؛ من در این دنیای ظلمانی اگر کاری کنی، فرار کن.
کدام جلوه‌که خاکش نمی‌خورد بیدل
تو همچو چشم سیه پوش و ساز ماتم‌ کن
هوش مصنوعی: کدام زیبایی وجود دارد که به زمین نرسد؟ بیدل، تو مانند چشمان سیاه و غمگین، برپا کن مراسم سوگواری.

حاشیه ها

1394/11/08 18:02
ناشناس

به امتحان هوس خقت وقار مخواه
گهر دمی‌ که بسنجند سنگ آن‌ کم‌ کن
معنی خقت چیه؟