غزل شمارهٔ ۲۴۹۶
از خاک یک دو پایه فروتر نزول کن
سرکوبی عروج دماغ فضولکن
تاب و تب غرور من و ما به سکتهگیر
رقص خیال آبله پا بیاصول کن
نقصان گل اعادهٔ باغ کمان تست
آدم شو و تلاش ظلوم و جهولکن
خلقی فتاده درگو غفلت زکسب علم
چندی تو نیز سیر چراغان غولکن
سعی نفس به خلوت دل ره نمیبرد
گو صد هزار سال خروج و دخولکن
فکر رسا مقید اغلاق لفظ چند
چندانکهکم شودگرهت رشته طولکن
ای خط مستقیم ادبگاه راستی
فطرت نخواهدت که ز مسطر عدول کن
تا هرکس از تو در خور فطرت اثر برد
چون شوق در طبیعت عالم حلولکن
افراط جاه نیز ز افلاس نیست کم
صبح سفید را بهتکلف ملولکن
تا غره کمال نسازد قناعتت
بیدل ز خلق منت احسان قبولکن
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
از خاک یک دو پایه فروتر نزول کن
سرکوبی عروج دماغ فضولکن
هوش مصنوعی: از جایگاه پایینتر و با تواضع و فروتنی پایین بیا و با قدرت و اراده به آرامی از خود خواهی و بلندپروازی دور شو.
تاب و تب غرور من و ما به سکتهگیر
رقص خیال آبله پا بیاصول کن
هوش مصنوعی: غرور و خودخواهی من و ما را به گونهای به لرزه درآور که حتی رقص خیالی یک فرد بیمار هم بینظم و بیقاعده شود.
نقصان گل اعادهٔ باغ کمان تست
آدم شو و تلاش ظلوم و جهولکن
هوش مصنوعی: زیبایی و شکوه گل، بازگشت به باغ و باغبانی تست. تبدیل به آدمی با اراده و آگاهی شو و از تلاشهای بیفایده و نادانی پرهیز کن.
خلقی فتاده درگو غفلت زکسب علم
چندی تو نیز سیر چراغان غولکن
هوش مصنوعی: افرادی در غفلت و بیخبری به سر میبرند، تو هم با کسب علم و دانش خود را از این تاریکی و جهل رها کن و به روشنایی بیاور.
سعی نفس به خلوت دل ره نمیبرد
گو صد هزار سال خروج و دخولکن
هوش مصنوعی: نفس انسان نمیتواند به عمق دل راه پیدا کند، حتی اگر سالها در تلاش باشد و مدام در رفت و آمد باشد.
فکر رسا مقید اغلاق لفظ چند
چندانکهکم شودگرهت رشته طولکن
هوش مصنوعی: برای بیان ایدهات از واژههای زیاد استفاده نکن. اگر کلمات را مختصر و مفید به کار ببری، به بهتر شدن ارتباطات کمک میکند.
ای خط مستقیم ادبگاه راستی
فطرت نخواهدت که ز مسطر عدول کن
هوش مصنوعی: ای خط راست و مستقیم، نگذار که فطرت درستکار تو را از مسیر خود منحرف کند و از اصول و قواعد خود دور شوی.
تا هرکس از تو در خور فطرت اثر برد
چون شوق در طبیعت عالم حلولکن
هوش مصنوعی: تا هرکسی که با تو برخورد کرد و به نوعی از وجودت تاثیر گرفت، مانند شوقی که در طبیعت وجود دارد، در زندگیاش رخنه کند.
افراط جاه نیز ز افلاس نیست کم
صبح سفید را بهتکلف ملولکن
هوش مصنوعی: در اینجا به این موضوع اشاره شده که بعضی افراد برای جلب توجه و درخشش، گاهی به کارهای افراطی و غیرخودی دست میزنند. اما واقعیت این است که از دست دادن موقعیت یا ثروت، موجب نمیشود که انسان به افراط و نادرستی روی بیاورد. همچنین، صبح روشن و پرنور را نمیتوان به زور و تکلف بیحالی و خستگی تبدیل کرد. به عبارت دیگر، زیبایی و حقیقت را نمیتوان با شگردهای غیرطبیعی و تحمیل شده دگرگون کرد.
تا غره کمال نسازد قناعتت
بیدل ز خلق منت احسان قبولکن
هوش مصنوعی: تا زمانی که به کمال و سعادت نرسی، قناعت و رضایت خود را از مردم دور نکن و همواره از محبت و خوبیهای آنها استقبال کن.

بیدل دهلوی