غزل شمارهٔ ۲۴۴۰
یاد ابروی کجی زد به دل ما ناخن
موج شد بهر جگرکاری دریا ناخن
سعی تردستی منعم چقدر پُر زور است
میشکافد جگر سنگ در این جا ناخن
غنچهای نیست که اوراق گلش در بر نیست
هر گره راست به صد رنگ مهیا ناخن
صورت قد دوتا حل معمای فناست
عقده بازست کنون کردهام انشا ناخن
بیتمیزان همه جا قابل بیرون درند
برکنارست ز هنگامهٔ اعضا ناخن
خودسریها چقدر هرزه تلاش است اینجا
میرود رو به هوا با سر بی پا ناخن
بی حسی بسکه در ین شوره زمین کاشتهاند
موی و دندان دمد از پیکر ما یا ناخن
خلق بیکار ز بس شیفتهٔ سر خاریست
همچو انگشت نشاندهست بهسرها ناخن
گره رشته دگر عقدهٔ معنی دگر است
چه خیال است کند حل معما ناخن
موج این بحر فروماندهٔ وضع گهر است
نیست دل بستهٔ کاری که کند وا ناخن
غافل از نشو و نما نیست کمین آفات
سربریدن نکند قطع وفا با ناخن
جوهر کارگشایی علم احسانهاست
میکند دست بلند از همه بالا ناخن
بیدل از دولت دونان بهتغافل بگذر
هیچ نگشاید اگر سرکشد از پا ناخن
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یاد ابروی کجی زد به دل ما ناخن
موج شد بهر جگرکاری دریا ناخن
هوش مصنوعی: یاد ابروی کج تو در دل ما مانند ناخن موجی شد که به جان دل ما آسیب میزند و دریا نیز برای ما دردسرساز شده است.
سعی تردستی منعم چقدر پُر زور است
میشکافد جگر سنگ در این جا ناخن
هوش مصنوعی: تلاش و هنرنمایی من خیلی قوی و پرتوان است. گویی میتواند با ناخن خود سنگ را شکاف دهد.
غنچهای نیست که اوراق گلش در بر نیست
هر گره راست به صد رنگ مهیا ناخن
هوش مصنوعی: هیچ غنچهای وجود ندارد که برگهای گلش را در آغوش نگیرد؛ هر گرهای به شکلی زیبا و به رنگهای متنوع جلوهگر است.
صورت قد دوتا حل معمای فناست
عقده بازست کنون کردهام انشا ناخن
هوش مصنوعی: زیبایی و قد او به نوعی راز زوال را فاش میکند و اکنون با خلق این شعر به ابراز احساسات و افکار درونیام پرداختهام.
بیتمیزان همه جا قابل بیرون درند
برکنارست ز هنگامهٔ اعضا ناخن
هوش مصنوعی: هر جا که بیخبران و افراد ناتوان حضور دارند، درگیری و شور و هیاهو وجود دارد. در این میان، شخصیاتهای غیرمؤثر به حاشیه رانده شدهاند و نمیتوانند تأثیرگذار باشند.
خودسریها چقدر هرزه تلاش است اینجا
میرود رو به هوا با سر بی پا ناخن
هوش مصنوعی: این گفته به بیفایدگی و بیهوده بودن تلاشهایی اشاره دارد که بدون هدف و برنامهریزی صحیح انجام میشوند. در واقع، چنین تلاشی ممکن است به جایی نرسد و به جای پیشرفت، فرد را به سمت ناکامی ببرد.
بی حسی بسکه در ین شوره زمین کاشتهاند
موی و دندان دمد از پیکر ما یا ناخن
هوش مصنوعی: در اثر بیحالی و خشکی زمین، موی و دندان و ناخن ما به طور کاملاً طبیعی از بدنمان میریزد.
خلق بیکار ز بس شیفتهٔ سر خاریست
همچو انگشت نشاندهست بهسرها ناخن
هوش مصنوعی: مردم به خاطر علاقه زیاد به درد و رنج، مانند انگشتانی هستند که ناخن خود را بر روی سرها میکشند و آن را نشانهگذاری میکنند.
گره رشته دگر عقدهٔ معنی دگر است
چه خیال است کند حل معما ناخن
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، این بیت اشاره دارد به اینکه وجود یک گره یا پیچیدگی در زندگی یا فکر ما ممکن است به معنای دیگری اشاره داشته باشد و گاهی باز کردن این گره نیازمند دقت و تفکر عمیق است. این موضوع میتواند به نوعی استعاره از تلاش برای فهمیدن مسائل پیچیده زندگی باشد.
موج این بحر فروماندهٔ وضع گهر است
نیست دل بستهٔ کاری که کند وا ناخن
هوش مصنوعی: خروش و جنبش این دریا، نتیجهٔ تلاطم و بینظمی اوضاع است. دل خود را به کارهایی که میتواند او را به زحمت بیندازد، نبند.
غافل از نشو و نما نیست کمین آفات
سربریدن نکند قطع وفا با ناخن
هوش مصنوعی: آدمی که از رشد و پیشرفت خود غافل است، همیشه در خطر آسیب و مشکلات قرار دارد؛ درواقع، بیوفایی و جدایی به سادگی میتواند مانند یک ضربه ناگهانی به او آسیب بزند.
جوهر کارگشایی علم احسانهاست
میکند دست بلند از همه بالا ناخن
هوش مصنوعی: عالمی که به اصلاح امور و کمک به دیگران میپردازد، در واقع بالاترین و برترین مقام را دارد. او با دست خود، راهگشایی و نیکی را به سوی دیگران فراهم میکند و از همه بالاتر و برتر است.
بیدل از دولت دونان بهتغافل بگذر
هیچ نگشاید اگر سرکشد از پا ناخن
هوش مصنوعی: از نعمتهای زشتسرشتان و افراد بیفایده عبور کن، زیرا هیچ چیزی به دست نمیآوری اگر فقط بخواهی خود را از قید و بندهای کمارزش رها کنی.

بیدل دهلوی