غزل شمارهٔ ۲۴۳۸
بر خط ترک طلب گر راه خواهی یافتن
پشت دست و روی دست الله خواهی یافتن
جستجوی هر چه باشد مدعا خاص است و بس
گر گدا جویی سراغ شاه خواهی یافتن
هر قدر سیر گریبانت چو شمع آید به پیش
یوسف خود را مقیم چاه خواهی یافتن
ترک مطلب گیر مطلوبت نرفتهست از کنار
هر چه خواهی چون شدی آگاه خواهی یافتن
تا به پیشانی از ابرو راه مقصد دور نیست
گر هلال آید به چشمت ماه خواهی یافتن
احتیاطت گر نباشد خضر راه عافیت
هر قدم آبت به زیرکاه خواهی یافتن
شرم دار ای ذره تا کی هستی موهوم را
گاه گم خواهی نمودن گاه خواهی یافتن
هرچه یابی اختیاری نیست در تسلیم کوش
مرگ را چون زندگی ناگاه خواهی یافتن
روز تا پیش است گامی میزن و میرفته باش
راحت منزل همان بیگاه خواهی یافتن
پوچ بافان امل را هر قدر وا میرسی
رشتهٔ ماسورهٔ جولاه خواهی یافتن
موج و گوهر در تلاش ساحلند آگاه باش
طالب و واصل همه در راه خواهی یافتن
زین بلند و پست اگر گیری عیار اعتبار
دست و گردن را ز پا کوتاه خواهی یافتن
حال و استقبال دنیا انفعالی بیش نیست
خواه حاصلکرده باشی خواه خواهی یافتن
گر به عزم منزل تحقیق خواهی زد قدم
هر چه اندیشی غبار راه خواهی یافتن
بیدل از انجام و آغاز چراغ زندگی
بیتکلف اشک و داغ و آه خواهی یافتن
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بر خط ترک طلب گر راه خواهی یافتن
پشت دست و روی دست الله خواهی یافتن
هوش مصنوعی: اگر در جستجوی حق و حقیقت باشی، میتوانی به شواهد و نشانههای الهی دست پیدا کنی. تنها نیاز است که به دنبال آن باشی و از تردیدها بپرهیزی.
جستجوی هر چه باشد مدعا خاص است و بس
گر گدا جویی سراغ شاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: هر چیزی که بخواهی، خاص و ویژه است و تنها به همان چیزی که در پیاش هستی، محدود میشود. اگر در جستجوی گدا باشی، به دنبال سلطان نخواهی رفت.
هر قدر سیر گریبانت چو شمع آید به پیش
یوسف خود را مقیم چاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: هرچقدر هم که به جذابیت و زیبایی خود بپردازی و خود را در نظر دیگران نورانی و دلنشین جلوه کنی، باز هم اگر به اصول و ارزشهای خود توجه نکنی و به بیراهه بروی، در نهایت به نتیجهای ناخوشایند و ناکام دچار خواهی شد.
ترک مطلب گیر مطلوبت نرفتهست از کنار
هر چه خواهی چون شدی آگاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: هرگز از موضوعی که به دنبالش هستی دور نشو، زیرا هر آنچه که میخواهی به محض اینکه آگاه شوی، به دست میآید.
تا به پیشانی از ابرو راه مقصد دور نیست
گر هلال آید به چشمت ماه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: اگر نگاهی به چهره کسی بیندازی، نشانههایی از او را میتوانی بخوانی و به هدفهای دوردست برسی. اگر هلال ماه را در چشمان او ببینی، به زودی ماه کامل را خواهی یافت.
احتیاطت گر نباشد خضر راه عافیت
هر قدم آبت به زیرکاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: اگر در احتیاط و مراقبت کوشا نباشی، مانند خضر که نماد راهنمایی و سلامت است، هر قدمی که برمیداری را با خطر مواجه خواهی کرد و ممکن است به مشکلات بیفتی.
شرم دار ای ذره تا کی هستی موهوم را
گاه گم خواهی نمودن گاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: ای ذره، چرا شرمندهای؟ تا کی میخواهی در دنیای ناپدید زندگی کنی؟ گاهی گم میشوی و گاهی پیدا میشوی.
هرچه یابی اختیاری نیست در تسلیم کوش
مرگ را چون زندگی ناگاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: هر چیزی که به دست میآوری، تحت کنترل تو نیست. پس در پذیرش شرایط تلاش کن. مرگی که ناگهان سراغت میآید، مانند زندگی غیرقابل پیشبینی است.
روز تا پیش است گامی میزن و میرفته باش
راحت منزل همان بیگاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: در روز به جلو قدم بردار و به آرامی پیش برو، زیرا در پایان شب به خانه خواهی رسید.
پوچ بافان امل را هر قدر وا میرسی
رشتهٔ ماسورهٔ جولاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: هرچه بیشتر به کسانی که فقط در خیالات و توهمات خود غرق هستند نزدیک شوی، در نهایت به اندیشههای بیاساس و پوچ آنها دست پیدا خواهی کرد.
موج و گوهر در تلاش ساحلند آگاه باش
طالب و واصل همه در راه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: موج و سنگهای قیمتی در تلاشند تا خود را به ساحل برسانند. توجه کن که هر کسی که در پی هدفش است، در این مسیر به آنچه میخواهد خواهد رسید.
زین بلند و پست اگر گیری عیار اعتبار
دست و گردن را ز پا کوتاه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: اگر از این ارتفاع و کسر مقام آگاهی پیدا کنی، متوجه میشوی که اعتبار و ارزش انسانی در دست و گردن افراد نمایان میشود و در اینجا به قاعدهای اشاره شده که نشان میدهد افراد مهم از دیگران متمایز هستند.
حال و استقبال دنیا انفعالی بیش نیست
خواه حاصلکرده باشی خواه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: وضعیت و پذیرش دنیا تنها یک واکنش است، چه چیزی از آن به دست آورده باشی و چه چیزی بخواهی به دست بیاوری.
گر به عزم منزل تحقیق خواهی زد قدم
هر چه اندیشی غبار راه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: اگر بخواهی در مسیر تحقیق و پژوهش گام برداری، هرچه بیشتر فکر کنی، با چالشها و مشکلات بیشتری در این راه مواجه خواهی شد.
بیدل از انجام و آغاز چراغ زندگی
بیتکلف اشک و داغ و آه خواهی یافتن
هوش مصنوعی: در زندگی، بیپرده و بدون زرق و برق، میتوانی از اشکها و دردها درس بگیری و به عمق احساسات پی ببری.

بیدل دهلوی