گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۸۲

به ارشاد ادب در دستگاه خودسران مگذر
دهل نابسته بر لب در صف واعظ‌گران مگذر
به تحسین خسیسان هیچ نفرینی نمی‌باشد
به روی تیغ بگذر بر لب بی‌جوهران مگذر
دو عالم ننگ دارد یک قدم لغزش به خود بستن
چو خط امتحان بر جادهٔ‌ کج ‌مسطران مگذر
تهی شو از خود و راحت شمر آفات دنیا را
گر این‌کشتی نداری از محیط بیکران مگذر
مروت نیست ای منعم ز درویشان تبرایت
به شکر فربهی از پهلوی این لاغران مگذر
به خوان نعمت اهل دول ننگ است خو کردن
اگر آدم سرشتی در چراگاه خران مگذر
سراغ عافیت از خلق بیرون ‌تازیی دارد
به هرسو بگذری زین دشت ‌و در جز بر کران مگذر
تامل در طریق عشق دارد محمل خجلت
به‌هر راهی‌که ‌می‌باید گذشت‌ از خودگران‌ مگذر
تجردپیشه را نام تعلق می‌گزد بیدل
مسیحا گر نه‌ای ازکوچهٔ سوزن‌گران مگذر

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به ارشاد ادب در دستگاه خودسران مگذر
دهل نابسته بر لب در صف واعظ‌گران مگذر
هوش مصنوعی: به خاطر ادب و رسم و آداب اجتماعی، راه خود را به سمت خودخوانده‌ها نرو و به سخنرانی‌های بی‌محتوا توجه نکن.
به تحسین خسیسان هیچ نفرینی نمی‌باشد
به روی تیغ بگذر بر لب بی‌جوهران مگذر
هوش مصنوعی: به بیان دیگر، برای تحسین یا تمجید کردن از افراد بی‌هویت و کم‌ارزش نیازی به انتقاد و نفرین نیست، بلکه باید از افرادی که هیچ‌گونه ارزش و خاصیتی ندارند، دوری کرد و به‌عبارتی نباید به سراغ آن‌ها رفت.
دو عالم ننگ دارد یک قدم لغزش به خود بستن
چو خط امتحان بر جادهٔ‌ کج ‌مسطران مگذر
هوش مصنوعی: اگر در زندگی جایی دچار لغزش و اشتباه شوی، حتی یک قدم، دنیا و آخرت تو را سرزنش می‌کند. مانند اینکه وقتی بر روی جاده‌ای خطی می‌کشند، نباید از آن خط بگذری و باید مواظب باشی تا از مسیر راست منحرف نشوی.
تهی شو از خود و راحت شمر آفات دنیا را
گر این‌کشتی نداری از محیط بیکران مگذر
هوش مصنوعی: از خودت خالی شو و به راحتی با مشکلات دنیا کنار بیا، اگر این کشتی را نداری، از این دنیای بی‌پایان عبور نکن.
مروت نیست ای منعم ز درویشان تبرایت
به شکر فربهی از پهلوی این لاغران مگذر
هوش مصنوعی: ای بخشنده، شایسته نیست که از کنار فقیران بگذری و به خاطر ثروت و نعمت خود، محبت و انسانیت را فراموش کنی. به یاد داشته باش که فقیران نیز deserve احترام و توجه هستند.
به خوان نعمت اهل دول ننگ است خو کردن
اگر آدم سرشتی در چراگاه خران مگذر
هوش مصنوعی: نشستن بر سر سفره‌ نعمت‌های دیگران نشانه‌ی ننگ و ذلت است. اگر کسی ذاتش برتر است، نباید در میان آخور و چراگاه خرها زندگی کند.
سراغ عافیت از خلق بیرون ‌تازیی دارد
به هرسو بگذری زین دشت ‌و در جز بر کران مگذر
هوش مصنوعی: دنبال آرامش و راحتی از دیگران نرو، زیرا هر جا که بروی، در این دنیا جز در کنار دیگران نمان.
تامل در طریق عشق دارد محمل خجلت
به‌هر راهی‌که ‌می‌باید گذشت‌ از خودگران‌ مگذر
هوش مصنوعی: در مسیر عشق باید با دقت و احتیاط حرکت کرد و هر جا که لازم است از خودگذشتگی داشته باشیم. از افرادی که تنها به خودشان توجه دارند، دوری کن.
تجردپیشه را نام تعلق می‌گزد بیدل
مسیحا گر نه‌ای ازکوچهٔ سوزن‌گران مگذر
هوش مصنوعی: آدمی که از دنیا و تعلقات آن دوری می‌گزیند، نام و عناوین دنیایی او را آزار می‌دهد. بیدل به او می‌گوید اگر در مسیر سختی‌ها و مشکلات نمی‌گذری، از کنار چالش‌های زندگی نروید.