گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۶۸

در هوس گاه عالم بیکار
اگرت ناخنیست سر میخار
مگذر از عشرت برهنه‌سری
پای ‌پیچ است پیچش دستار
فرصتی نیست نقد کیسهٔ صبح
ای هوا مایه‌ات نفس بشمار
فکر جولان مکن ‌که روی زمین
از هجوم دل است آبله‌ زار
چون نگین بهر سجدهٔ نامی
بسته‌ایم از خط جبین زنار
سیر مجمل‌، مفصلی دارد
دانه مهریست بر سر طومار
چیست معمورهٔ فریب جهان
دل بنای شکستگی معمار
شش جهت از دل دو نیم پر است
خاطرت خوش که گندم است انبار
غره منشین به حاصل دنیا
نیست جز مرگ نقد کیسهٔ مار
کینه‌ خیز است طبعهای درشت
سنگ باشد زمین تخم شرار
چون ‌گهر کسب‌ عزت ‌آسان نیست
سر به‌کف ‌گیر و آبرو بردار
بیدل افسانه بشنو و تن زن
شب دراز است وگفت ‌و گو بیکار

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در هوس گاه عالم بیکار
اگرت ناخنیست سر میخار
هوش مصنوعی: اگر در دنیا به دنبال لذت و خوشی هستی و از کار و تلاش غفلت کرده‌ای، پس بهتر است به خود بیایی و تمرکز را فراموش نکن.
مگذر از عشرت برهنه‌سری
پای ‌پیچ است پیچش دستار
هوش مصنوعی: به زیبایی مجذوب نشو، زیرا در دل آن زیبایی، پیچیدگی و دشواری وجود دارد.
فرصتی نیست نقد کیسهٔ صبح
ای هوا مایه‌ات نفس بشمار
هوش مصنوعی: وقتی صبح فرا می‌رسد، فرصتی برای به تعویق انداختن وجود ندارد. ای هوا، از هر نفسی که می‌کشی، بهره ببر و آن را حساب کن.
فکر جولان مکن ‌که روی زمین
از هجوم دل است آبله‌ زار
هوش مصنوعی: در مورد افکار و خیالات بیهوده‌ات توقف کن، چرا که در این دنیا مشکلات و سختی‌های بسیاری وجود دارد که دل‌ها را آزرده کرده و به نوعی بیماری مبدل شده است.
چون نگین بهر سجدهٔ نامی
بسته‌ایم از خط جبین زنار
هوش مصنوعی: ما مانند نگینی که به سجده در آمده، به خاطر نامی خاص، بر روی پیشانی‌ام نشانه‌ای از بندگی قرار داده‌ایم.
سیر مجمل‌، مفصلی دارد
دانه مهریست بر سر طومار
هوش مصنوعی: پرورش یک موضوع مختصر، جزئیات و تعمیق بیشتری دارد که حاکی از عشق و محبت است که در آغاز داستان یا موضوع قرار دارد.
چیست معمورهٔ فریب جهان
دل بنای شکستگی معمار
هوش مصنوعی: دنیا با تمام زیبایی‌ها و فریبندگی‌اش، در واقع یک مکان خاموش و ویران است. دل انسان به خاطر این فریب‌ها به سادگی و راحتی شکسته می‌شود، همانند یک معمار که ساختمانش به راحتی تخریب می‌شود.
شش جهت از دل دو نیم پر است
خاطرت خوش که گندم است انبار
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر آن است که در هر سمت و سو، از دل‌هایی که به دو نیم تقسیم شده، زندگی و منابعی در حال رشد و تولید وجود دارد. این احساس خوبی به آدمی می‌دهد که مانند انباری پر از گندم، منابع و نعمت‌ها در زندگی‌اش فراهم است.
غره منشین به حاصل دنیا
نیست جز مرگ نقد کیسهٔ مار
هوش مصنوعی: به دنیا دل خوش نکن؛ زیرا آنچه از دنیا به دست می‌آوری، تنها مرگ است و همه چیز زودگذر خواهد بود.
کینه‌ خیز است طبعهای درشت
سنگ باشد زمین تخم شرار
هوش مصنوعی: طبع‌های خشن و سخت، مثل زمین سنگی است که فقط بذرهای آتش را می‌کارد.
چون ‌گهر کسب‌ عزت ‌آسان نیست
سر به‌کف ‌گیر و آبرو بردار
هوش مصنوعی: اگر به‌دست آوردن عزت و مقام آسان نیست، پس باید خود را برای تحمل سختی‌ها آماده کنی و برای حفظ آبرو و ارزش خود تلاش کن.
بیدل افسانه بشنو و تن زن
شب دراز است وگفت ‌و گو بیکار
هوش مصنوعی: قصه‌های بیدل را بشنو و بدان که شب طولانی است و حرف زدن بی‌مورد است.