گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۳۵

یاران‌، چو صبح‌‌‍‌‍، قیمت وحشت‌گران کنید
دامان چیده را به تصنع دکان ‌کنید
جهد دگر به قوت ترک طلب‌ کجاست
کاری کز آرزو نگشاید همان کنید
معراج سعی مرد همین استقامت است
لنگی است هر قدر هوس نردبان‌کنید
بی‌حرف و صوت‌، معنی تحقیق روشن است
آیینهٔ خود از نظر خود نهان‌کنید
توفیق فکر خویش به هرکس نمی‌دهند
گر جیب نیست رو بسوی آسمان‌ کنید
نقص وکمال و، پست و بلند جهان یکی است
نقش جبین و نفس قدم امتحان‌ کنید
مزد تلاش علم و عمل خجلت است و بس
از عالم کرم طلب رایگان کنید
عالم همه به نیک و بد خود مقابل است
آیینه را ز حسن ادب مهربان‌ کنید
چون شمع‌ گر به معنی راحت رسیدن است
درس نشستن پی زانو روان کنید
پهلوی لاغری‌که قناعت نشان دهد
در نقش بوریای تجرد نهان‌ کنید
از شیشهٔ دل آنچه تراود غنیمت است
قلقل اگر نماند ترنگی عیان‌ کنید
خورشید در تلافی سودای همت است
گر یک دو دم چو صبح ز هستی زیان‌کنید
روزی دو از نم عرق شرم زندگی
خاکی که باد می‌برد آخرگران کنید
در زبر پاست خاک مراد غرور عجز
ای غافلان تلاش همین آستان‌کنید
هنگامهٔ دل است چه دنیا چه آخرت
بیدل شوید و ترک غم این و آن ‌کنید

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یاران‌، چو صبح‌‌‍‌‍، قیمت وحشت‌گران کنید
دامان چیده را به تصنع دکان ‌کنید
هوش مصنوعی: دوستان، همچون سپیده‌دم، با قیمت زیاد به وحشت می‌افزایید و آنچه را که با دقت و زیبا چیده‌اید، به طور مصنوعی به نمایش می‌گذارید.
جهد دگر به قوت ترک طلب‌ کجاست
کاری کز آرزو نگشاید همان کنید
هوش مصنوعی: سعی و تلاش دیگری در ترک خواست و آرزو چیست؟ چه کار یا عملی وجود دارد که از آرزو رهایی بخشد؟ همان کار را انجام دهید.
معراج سعی مرد همین استقامت است
لنگی است هر قدر هوس نردبان‌کنید
هوش مصنوعی: کوشش واقعی انسان در استقامت و پایداری اوست. هر اندازه هم که تمایل به پیشرفت و موفقیت داشته باشید، اگر در مسیر ثابت قدم نباشید، به هدف نخواهید رسید.
بی‌حرف و صوت‌، معنی تحقیق روشن است
آیینهٔ خود از نظر خود نهان‌کنید
هوش مصنوعی: بدون کلام و صدا، مفهوم حقیقت به روشنی خود را نشان می‌دهد؛ آینه وجودتان را از دید خود پنهان نکنید.
توفیق فکر خویش به هرکس نمی‌دهند
گر جیب نیست رو بسوی آسمان‌ کنید
هوش مصنوعی: افراد نمی‌توانند به راحتی به موفقیت فکری دست یابند، مگر اینکه از منابع مالی و امکانات برخوردار باشند. در مواقعی که پول نیست، باید امید خود را به نیرویی بالاتر بسپارند و به سمت آسمان نگاه کنند.
نقص وکمال و، پست و بلند جهان یکی است
نقش جبین و نفس قدم امتحان‌ کنید
هوش مصنوعی: نقص و کمال، خوبی و بدی در دنیا یکی به شمار می‌رود. برای درک این موضوع، باید به نشانه‌هایی که بر جبین و نفس انسان وجود دارد، توجه کرد و آن‌ها را آزمایش کرد.
مزد تلاش علم و عمل خجلت است و بس
از عالم کرم طلب رایگان کنید
هوش مصنوعی: پاداش زحمت در علم و عمل، تنها شرمندگی است و بس. از فرد باتجربه و نیک‌نفس درخواست کنید که بدون هیچ هزینه‌ای به شما راهنمایی کند.
عالم همه به نیک و بد خود مقابل است
آیینه را ز حسن ادب مهربان‌ کنید
هوش مصنوعی: همه افراد در دنیا دارای خوبی‌ها و بدی‌های خود هستند. بنابراین، باید با kindness و ادب با یکدیگر رفتار کنیم تا تصویر زیباتری از خود و دیگران ایجاد کنیم.
چون شمع‌ گر به معنی راحت رسیدن است
درس نشستن پی زانو روان کنید
هوش مصنوعی: اگر مثل شمع به آرامش و راحتی برسید، می‌توانید با نظم و دقت بیشتری در جا بمانید و فکر و عمل خود را سامان دهید.
پهلوی لاغری‌که قناعت نشان دهد
در نقش بوریای تجرد نهان‌ کنید
هوش مصنوعی: به فردی که دارای جسمی لاغر است و قناعت را نشان می‌دهد، در نقش زاهدی که در تنهایی و بی‌نیازی زندگی می‌کند، احترام بگذارید و او را گرامی شمارید.
از شیشهٔ دل آنچه تراود غنیمت است
قلقل اگر نماند ترنگی عیان‌ کنید
هوش مصنوعی: آنچه از دل شفاف و صاف تو به بیرون می‌ریزد، ارزشمند است؛ اگر دیگر نوا یا صدایی در کار نباشد، به روشنی خود را نشان بدهید.
خورشید در تلافی سودای همت است
گر یک دو دم چو صبح ز هستی زیان‌کنید
هوش مصنوعی: خورشید برای جبران آرزوی بلندپروازی است، اگر حتی برای لحظاتی مانند صبح، از زندگی ضرر کنید.
روزی دو از نم عرق شرم زندگی
خاکی که باد می‌برد آخرگران کنید
هوش مصنوعی: روزی دو قطره از عرق شرم زندگی دنیایی که باد آن را می‌برد، نهایتاً به دیگران می‌رسد.
در زبر پاست خاک مراد غرور عجز
ای غافلان تلاش همین آستان‌کنید
هوش مصنوعی: در زیر پای کسانی که به مقام والا دست یافته‌اند، خاکی است که برای رسیدن به آرزوها و غلبه بر ناتوانی‌ها لازم است. ای غافلان، تلاش در همین مکان را فراموش نکنید.
هنگامهٔ دل است چه دنیا چه آخرت
بیدل شوید و ترک غم این و آن ‌کنید
هوش مصنوعی: وقتی دل درگیر است، چه در این دنیا و چه در آن دنیا، باید بی‌خیال شوید و از نگرانی‌های این و آن دست بردارید.