بیدل دهلویغزل شمارهٔ ۱۶۳۰
دوستان در گوشهٔ چشم تغافل جا کنید
تا به عقبا سیر این دنیا و مافیها کنید
خاک بر فرق خیال پوچ اگر باز است چشم
مفت امروپد این امروز بی‌فرداکنید
غیر آزادی که می‌گردد حریف سوز عشق
بهر ضبط این می آغوش پری میناکنید
ساقی این بزم بی‌پرواست مستان بعد ازین
چشم مخمورش به یاد آرید و مستیها کنید
غیرت آن قامت رعنا بلند افتاده است
یک سر مژگان اگر مردید سر بالا کنید
می‌کند یک دیده ی بیدار کار صد چراغ
روزنی زین خانهٔ تار‌بک بر دل واکنید
زین عمارتها که طاقش سر به گردون می‌کشد
گردبادی به که در دشت جنون برپا کنید
چارسوی اعتبارات از زیانکاری پر است
عاقبت سود است اگر با نیستی سودا کنید
آسمانها در غبار تنگی دل خفته است
بهر این آیینه ظرفی از صفا پیدا کنید
جز فراموشی ز ما بیحاصلان بیحاصلست
گر دماغ انفعالی هست یاد ما کنید
شیوه ادبار زیب جوهر اقبال نیست
هرزه می‌گردد سر بی‌مغز ما را پا کنید
از فضولی منفعل باشید کار این است و بس
خواه اظهار گدایی خواه استغنا کنید
شور و شر بسیار دارد با تعلق زیستن
کم زبیدل نیستند این فتنه از سر واکنید
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دوستان در گوشهٔ چشم تغافل جا کنید
تا به عقبا سیر این دنیا و مافیها کنید
هوش مصنوعی: دوستان را در دل خود نگه دارید و به آنها توجه کنید تا در این دنیا و آنچه در آن است، تجربه‌های خوب و فهم عمیق‌تری پیدا کنید.
خاک بر فرق خیال پوچ اگر باز است چشم
مفت امروپد این امروز بی‌فرداکنید
هوش مصنوعی: اگر فکر بیهوده‌ای در سر دارید، بهتر است به آن اهمیت ندهید. امروز فرصتی است که باید از آن بهره ببرید و منتظر فردا نباشید.
غیر آزادی که می‌گردد حریف سوز عشق
بهر ضبط این می آغوش پری میناکنید
هوش مصنوعی: به غیر از آزادی، هیچ چیز دیگری نمی‌تواند دوست‌داشتن و سوز عشق را تسخیر کند. برای داشتن این احساسات عمیق، باید خود را در آغوش زیبایی‌هایی چون پری و مینا گرفتار کنید.
ساقی این بزم بی‌پرواست مستان بعد ازین
چشم مخمورش به یاد آرید و مستیها کنید
هوش مصنوعی: ای ساقی، این میخانه بی‌پرواست. بعد از این، هنگامی که مستان مست می‌شوند، به یاد چشمان مخمور آنها باشید و لحظات شاد و مستی را تجربه کنید.
غیرت آن قامت رعنا بلند افتاده است
یک سر مژگان اگر مردید سر بالا کنید
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهید به عشق و زیبایی کسی توجه کنید، باید به او احترام بگذارید و با افتخار و سر بالا به او نگاه کنید. او زیبایی و جذابیتی دارد که ارزش دیدن و تحسین کردن را دارد.
می‌کند یک دیده ی بیدار کار صد چراغ
روزنی زین خانهٔ تار‌بک بر دل واکنید
هوش مصنوعی: اگر چشمی بیدار باشد، می‌تواند نقش مهمی در روشنی و آگاهی داشته باشد. حتی یک چشم هوشیار می‌تواند به اندازه‌ی صد چراغ در تاریکی یک خانه عمل کند و دل انسان را از غفلت رها کند.
زین عمارتها که طاقش سر به گردون می‌کشد
گردبادی به که در دشت جنون برپا کنید
هوش مصنوعی: در این جملات، شاعر به زیبایی و شکوه بناها و ساختمان‌ها اشاره می‌کند که به سوی آسمان بلند شده‌اند. او همچنین به وضعیتی اشاره دارد که در آن، طوفانی در دشت جنون به پا می‌شود، نشان‌دهنده هیجانات و آشوب‌های درونی یا اجتماعی. در کل، شاعر به تضاد بین زیبایی و آشفتگی در زندگی توجه می‌کند.
چارسوی اعتبارات از زیانکاری پر است
عاقبت سود است اگر با نیستی سودا کنید
هوش مصنوعی: در چهار طرف اعتبار، از ضرر و زیان پر شده است. در نهایت، اگر با عدم و نیستی معامله کنید، در سود خواهید بود.
آسمانها در غبار تنگی دل خفته است
بهر این آیینه ظرفی از صفا پیدا کنید
هوش مصنوعی: آسمانها به خاطر غم و اندوه در دل، در حال آرامش و خواب هستند. برای این که این واقعیت را درک کنید، باید ظرفی از خلوص و پاکیزگی بیابید تا بتوانید آن را بهتر ببینید.
جز فراموشی ز ما بیحاصلان بیحاصلست
گر دماغ انفعالی هست یاد ما کنید
هوش مصنوعی: یاد ما را تنها فراموشی می‌تواند به فراموشی بسپرد و اگر کسی از ما یاد کند، باید در حالتی باشد که توانایی و فعالیت لازم را داشته باشد.
شیوه ادبار زیب جوهر اقبال نیست
هرزه می‌گردد سر بی‌مغز ما را پا کنید
هوش مصنوعی: سیر قهری و بداقبالی زیبایی و ارزش را نمی‌آفریند، بلکه انسان‌های بی‌فکر و نادان را به بی‌راهه می‌کشاند.
از فضولی منفعل باشید کار این است و بس
خواه اظهار گدایی خواه استغنا کنید
هوش مصنوعی: در اینجا به ما می‌گوید که بی‌دلیلی خود را در کار دیگران دخالت ندهیم. همین که نسبت به مسائل دیگران بی‌توجه بمانیم، کافی است. چه نیازمند باشیم و گدایی کنیم، چه بی‌نیاز و مستقل به نظر برسیم، در نهایت باید از فضولی پرهیز کنیم.
شور و شر بسیار دارد با تعلق زیستن
کم زبیدل نیستند این فتنه از سر واکنید
هوش مصنوعی: زندگی با وابستگی، پر از همهمه و هیجانات است و کسانی که در این دنیا گرفتارند، می‌توانند به اندازه بیدل، دچار آشفتگی شوند. این فتنه‌ها را باید از سر خود دور کرد.
حاشیه ها
1389/08/06 06:11
منصور محمدزاده
خواهشمند است موارد زیر را تصحیح فرمایید:
نادرست:
خاک بر فرق خیال پوچ اگر باز است چشم
مفت امروپد این امروز بی‌فرداکنید
می‌کند یک دیده ی بیدار کار صد چراغ
روزنی زین خانهٔ تار‌بک بر دل واکنید
درست:
خاک بر فرق خیال پوچ اگر باز است چشم
مفت امروپد(؟) این امروز بی‌فردا کنید
می‌کند یک دیده ی بیدار کار صد چراغ
روزنی زین خانهٔ تار‌یک بر دل واکنید