گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۶۳

عشاق چون فسانهٔ تحقیق سر کنند
آیینه بشکنند و سخن مختصر کنند
هر چند برق شعله زند از نگاهشان
یکسر چراغ خانهٔ آیینه بر کنند
بر جوهر حیا نپسندند انفعال
صد عیب را به یک مژه بستن هنر کنند
شوخی ز چشمشان نبرد صرفه جز عرق
گل را همان به دیدهٔ شبنم نظر کنند
افسون جاهشان نکند غافل از ادب
دریا اگر شوند کمین گهر کنند
تا غیر از وفا نبرد بوی آگهی
از یار شکوه‌ای که محال است سر کنند
از انفعال نامه‌بران رموز عشق
رنگ پریده را به عرق بال تر کنند
بزم حضورشان نکشد انتظار شمع
اشکی جلا دهند و شبی را سحر کنند
تا جذبهٔ طلب گذرد در خیالشان
مانند شبنم آبله را بال و پر کنند
چون موج هر کجا پی تحقیق‌ گم شوند
فکر سراغ خود به دل یکدگر کنند
خورشید منظری ‌که بر آن سایه افکنند
فردوس منزلی که در آنجا گذر کنند
پای ثبات مرکز پرگار دامن‌ست
هر چند تا به حشر چو گردون سفر کنند
سعی وفا همین‌ که چو بیدل شوند خاک
شاید ز نقش پای ‌کسی سر به‌ در کنند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عشاق چون فسانهٔ تحقیق سر کنند
آیینه بشکنند و سخن مختصر کنند
هوش مصنوعی: عاشقان وقتی به حقیقت عشق برسند، خود را از زینت‌ها و ظواهر جدا کرده و به بیان نکته‌های ساده و بی‌پرده می‌پردازند.
هر چند برق شعله زند از نگاهشان
یکسر چراغ خانهٔ آیینه بر کنند
هوش مصنوعی: گرچه که نگاهشان همچون شعله‌ای برق می‌زند، اما تمام نور خانه را از آیینه می‌گیرند.
بر جوهر حیا نپسندند انفعال
صد عیب را به یک مژه بستن هنر کنند
هوش مصنوعی: حیا و شرم واقعی اجازه نمی‌دهد که انسان با تسلیم و انفعال، به راحتی عیوب خود را بپوشاند. بلکه هنر در این است که فقط با یک حرکت کوچک و هوشمندانه، آن عیوب را نادیده بگیرد و خود را در موقعیت بهتری قرار دهد.
شوخی ز چشمشان نبرد صرفه جز عرق
گل را همان به دیدهٔ شبنم نظر کنند
هوش مصنوعی: این بیت به این مفهوم اشاره دارد که زیبایی و جذابیت نگاه افراد، تنها به خاطر ظاهری که دارند نیست، بلکه آنچه از عمق وجودشان می‌جوشد، ارزشمندتر است. در واقع، آن‌ها می‌توانند به سادگی با یک نگاه، حس و حال خاصی را منتقل کنند و حتی در دل شب، همچون شبنم درخشان و لطیف به نظر بیایند.
افسون جاهشان نکند غافل از ادب
دریا اگر شوند کمین گهر کنند
هوش مصنوعی: تاثیر جذابیت‌های ظاهری انسان‌ها باعث نمی‌شود که در صورت بی‌توجهی به اصول و آداب، به موفقیت واقعی برسند. حتی اگر به نظر برسد که در جستجوی گوهری ارزشمند هستند، بی‌توجهی به ادب و اخلاق می‌تواند مانع از دستیابی واقعی به آن شود.
تا غیر از وفا نبرد بوی آگهی
از یار شکوه‌ای که محال است سر کنند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که جز وفا و صداقت، هیچ چیز دیگری نمی‌تواند بوی آشنایی از محبوب را به فرد منتقل کند، و این احساس چنان عمیق و واقعی است که غیر ممکن است کسی بتواند به سادگی از آن بگذرد.
از انفعال نامه‌بران رموز عشق
رنگ پریده را به عرق بال تر کنند
هوش مصنوعی: نوشتن نامه‌ها باعث می‌شود که عشق‌های بی‌روح و کمرنگ دوباره جانی بگیرند و به زندگی برگردند.
بزم حضورشان نکشد انتظار شمع
اشکی جلا دهند و شبی را سحر کنند
هوش مصنوعی: در جمع ایشان، لحظه‌ها از انتظار می‌گذرند و اشک‌های شوق را مانند شمعی درخشان می‌کنند و شب را به صبحی تازه بدل می‌سازند.
تا جذبهٔ طلب گذرد در خیالشان
مانند شبنم آبله را بال و پر کنند
هوش مصنوعی: زمانی که آرزوی طلب در ذهنشان بیدار شود، مانند شبنمی که بر روی گلبرگ‌ها نشسته بال و پر می‌گیرند.
چون موج هر کجا پی تحقیق‌ گم شوند
فکر سراغ خود به دل یکدگر کنند
هوش مصنوعی: همان‌طور که موج‌ها در پی یافتن حقیقت به هر جا می‌روند، در نهایت فکر انسان‌ها به درون خودشان و به عشق یکدیگر معطوف می‌شود.
خورشید منظری ‌که بر آن سایه افکنند
فردوس منزلی که در آنجا گذر کنند
هوش مصنوعی: خورشید، مانند منظره‌ای است که بر آن سایه می‌افتد و بهشت، جایی است که مسافران در آن توقف می‌کنند.
پای ثبات مرکز پرگار دامن‌ست
هر چند تا به حشر چو گردون سفر کنند
هوش مصنوعی: پای ثابت مرکز پرگار دامن است، حتی اگر همه‌چیز مثل گردون به سمت قیامت حرکت کند.
سعی وفا همین‌ که چو بیدل شوند خاک
شاید ز نقش پای ‌کسی سر به‌ در کنند
هوش مصنوعی: تلاش و وفاداری، همین که دل‌ شکسته‌ای مانند بیدل به خاک درآید، ممکن است پاهای کسی اثر بگذارد و او را از حالت عادی بیرون کند.