گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۱۵

کلاه هرکه فلک بر سماک می‌فکند
سرش چو آبله آخر به خاک می فکند
به‌ گم شدن چو نگین بی‌نیاز شهرت باش
که ناز نام تو را در مغاک می‌فکند
چو صبح تا ز گریبان سری برون آری
زمانه رخت‌ تو بر دوش‌ چاک می‌فکند
به‌ کارگاه تعین‌ که «‌لاشریک له‌» است
خلل اگر فکند اشتراک می‌فکند
ز جوش‌ گریهٔ مستانه‌ای‌ که دارد ابر
چه‌ شیشه‌ها که نه‌ در پای‌ تاک می‌فکند
ز امتلا مپسندید خواری نعمت
که شاخ میوه‌ ز سیری به خاک می‌فکند
عرق‌ که جبههٔ‌ تسلیم‌ سرفکندهٔ اوست
گره به رشتهٔ ما شرمناک می‌فکند
رهت‌ گل است به آهستگی قدم بردار
که جهد لکه به دامان پاک می‌فکند
ز عاجزی در اقبال امن زن بیدل
که طاقتت به جهان هلاک می‌فکند

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کلاه هرکه فلک بر سماک می‌فکند
سرش چو آبله آخر به خاک می فکند
هوش مصنوعی: هر کسی که سرنوشت او را به بلندی و علو می‌برد، در نهایت همچنان که نقطهٔ ضعف‌ها و مشکلات او آشکار می‌شود، به زمین و خاک می‌افتد.
به‌ گم شدن چو نگین بی‌نیاز شهرت باش
که ناز نام تو را در مغاک می‌فکند
هوش مصنوعی: زمانی که به گم شدن و دور از چشم دیگران می‌رسی، مانند نگینی که در جایی پنهان است، از شهرت و نام‌آوری فاصله بگیر. این شهرت ممکن است تو را به مشکلات و ناامیدی‌ها برساند.
چو صبح تا ز گریبان سری برون آری
زمانه رخت‌ تو بر دوش‌ چاک می‌فکند
هوش مصنوعی: زمانی که صبح برآمده و تو از تنگنای زندگی‌ات سر بلند کنی، دنیا بار مشکلاتت را بر دوشت می‌گذارد.
به‌ کارگاه تعین‌ که «‌لاشریک له‌» است
خلل اگر فکند اشتراک می‌فکند
هوش مصنوعی: در کارگاه تعیین که در آن هیچ چیزی شریک ندارد، اگر نقصی ایجاد شود، اشتراک نیز دچار مشکل می‌شود.
ز جوش‌ گریهٔ مستانه‌ای‌ که دارد ابر
چه‌ شیشه‌ها که نه‌ در پای‌ تاک می‌فکند
هوش مصنوعی: از اشک‌های پرشور و شوقی که ابر می‌ریزد، چه تعداد شیشه‌ها را که به پای انگور نمی‌اندازد!
ز امتلا مپسندید خواری نعمت
که شاخ میوه‌ ز سیری به خاک می‌فکند
هوش مصنوعی: از پر شدن و خوشبختی خود راضی نباشید، زیرا که در نتیجه‌ی زیاد مصرف کردن، میوه‌ها از درخت به زمین می‌افتند و این نشانه‌ای از زوال و ناپایداری نعمت‌هاست.
عرق‌ که جبههٔ‌ تسلیم‌ سرفکندهٔ اوست
گره به رشتهٔ ما شرمناک می‌فکند
هوش مصنوعی: عرق، که نشانه‌ی تسلیم و فروتنی اوست، به رشته‌ی ما شرم و خجالت می‌بخشد.
رهت‌ گل است به آهستگی قدم بردار
که جهد لکه به دامان پاک می‌فکند
هوش مصنوعی: راه تو پر از زیبایی و گل است، بنابراین با احتیاط و آرامش قدم بردار تا هیچ لکه‌ای به دامن پاکت نیفتد.
ز عاجزی در اقبال امن زن بیدل
که طاقتت به جهان هلاک می‌فکند
هوش مصنوعی: به دلیل ناتوانی‌ات در به دست آوردن خوشبختی از امنیت جان خود محافظت کن، زیرا تحمل تو در این دنیا تو را به هلاکت می‌اندازد.