گنجور

غزل شمارهٔ ۱۳۸۵

محرمانی‌ که به آهنگ فنا مسرورند
تپش آماده‌تر از خون رگ منصورند
نامجویان هوس را ز شکست اقبال
کاسه‌ها آمده بر سنگ و همان فغفورند
جرسی نیست در این قافلهٔ بی‌سروپا
ناله این است ‌که از منزل معنی دورند
نارسایی تک و تازند چه پست و چه بلند
تا به عنقا همه پرواز پر عصفورند
چشم عبرت به ره هرزه‌دوی بسیارست
لیک این آبله‌ها زبر قدم مستورند
صوف و اطلس همه را پرده‌در رسوایی‌ست
تا کفن پیرهن خلق نگردد عورند
می‌روند از قد خم مایل مطلوب عدم
بوسه‌ خواه لب افسوس کمین گورند
محرم نشئه به خمیازه نمی‌دوزد چشم
حلقه‌های در امید همه مخمورند
تا کجا واسطه را حایل تحقیق ‌کنید
مژه‌ها پیش نظر دود چراغ طورند
معنی از حوصلهٔ فهم بلند افتاده‌ست
خرمن ماه همان دانه‌ کشانش مورند
خلق چون سایه نهفت آینه در زنگ خیال
ورنه این نامه‌سیاهان به حقیقت نورند
بیدل از شب‌پره ‌کیفیت خورشید مپرس
حق نهان نیست ولی خیره‌نگاهان‌ کورند

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

محرمانی‌ که به آهنگ فنا مسرورند
تپش آماده‌تر از خون رگ منصورند
هوش مصنوعی: افرادی که به زودی به پایان زندگی خود نزدیک می‌شوند، با شوق و شادمانی در انتظار آن لحظه‌اند و احساساتشان مانند تپش قلب، قوی‌تر و آماده‌تر از خون در رگ‌های منصور است.
نامجویان هوس را ز شکست اقبال
کاسه‌ها آمده بر سنگ و همان فغفورند
هوش مصنوعی: آنانی که در جستجوی نعمت و خوشی هستند، به خاطر ناکامی و بداقبالی خود، هنگام شکست، مانند کاسه‌هایی که بر سنگ خورده‌اند، به زمین افتاده و صدای ناله و فغانشان به گوش می‌رسد.
جرسی نیست در این قافلهٔ بی‌سروپا
ناله این است ‌که از منزل معنی دورند
هوش مصنوعی: در این جمع بی‌نظم و بی‌هویت، نیست کسی که بتواند درک عمیق و معنای واقعی زندگی را داشته باشد و تنها سر و صدای ناله و حسرت به گوش می‌رسد که نشان‌دهنده‌ی فاصله‌ از درک آن معنای واقعی است.
نارسایی تک و تازند چه پست و چه بلند
تا به عنقا همه پرواز پر عصفورند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که همه موجودات، چه کوچک و چه بزرگ، در تلاش و کوشش هستند و در نهایت همه به هدفی مشترک می‌رسند. در حقیقت، همه آن‌ها مانند پرندگان در حال پرواز به سوی مقصدی بالاتر هستند، هرچند که ممکن است در این مسیر نارسایی و کمبودهایی وجود داشته باشد.
چشم عبرت به ره هرزه‌دوی بسیارست
لیک این آبله‌ها زبر قدم مستورند
هوش مصنوعی: چشم‌هایی که می‌توانند از تجربیات دیگران عبرت بگیرند، در هرجا بسیارند، اما این زخم‌ها و مشکلات که زیر قدم‌ها پنهان شده‌اند، کمتر به چشم می‌آیند.
صوف و اطلس همه را پرده‌در رسوایی‌ست
تا کفن پیرهن خلق نگردد عورند
هوش مصنوعی: تمام زرق و برق‌ها و لباس‌های زیبا در واقع پنهان‌ کننده‌ی رسوایی‌ها هستند، تا اینکه مردم با پوشیدن کفن، عریان و بی‌پناه نمانند.
می‌روند از قد خم مایل مطلوب عدم
بوسه‌ خواه لب افسوس کمین گورند
هوش مصنوعی: مردم به خاطر آرزوی خود، در جستجوی چیزهایی هستند که دست نمی‌یابند و از این رو، غم و اندوهی به دل دارند. آن‌ها به دنبال خوشی و لذت هستند، اما به دلیل مشکلات و دردهای زندگی، این لذت‌ها از دست می‌روند و در نهایت به سردی و جدایی نزدیک می‌شوند.
محرم نشئه به خمیازه نمی‌دوزد چشم
حلقه‌های در امید همه مخمورند
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که کسی که در حال مستی یا نشئه است، با یک خمیازه ساده نمی‌تواند چشمان خود را ببندد و حلقه‌های در، که نماد انتظار و امید هستند، نیز به نوعی در حالت نزار و سرمست قرار دارند. به بیان دیگر، این وضعیت نشان‌دهنده‌ی حالتی است که در آن امید و نشاط هم تحت تأثیر قرار گرفته و همه چیز در حالتی مبهم و جستجوی معنا هستند.
تا کجا واسطه را حایل تحقیق ‌کنید
مژه‌ها پیش نظر دود چراغ طورند
هوش مصنوعی: تا کی می‌خواهید واسطه‌ها را در تحقیق خود به کار ببرید؟ مژه‌ها در برابر دیدگان، مانند دود چراغ در کوه طور هستند.
معنی از حوصلهٔ فهم بلند افتاده‌ست
خرمن ماه همان دانه‌ کشانش مورند
هوش مصنوعی: درک معانی عمیق کار آسانی نیست و به زمان و حوصله نیاز دارد. در این میان، افرادی که می‌توانند به خوبی و با دقت بفهمند، هنوز در حال تلاش‌اند، اما گروهی از مردم همچنان به تلاش‌های کوچک و جزئی می‌پردازند.
خلق چون سایه نهفت آینه در زنگ خیال
ورنه این نامه‌سیاهان به حقیقت نورند
هوش مصنوعی: انسان‌ها مانند سایه‌هایی هستند که در آینه‌ای از تخیلات پنهان شده‌اند و اگرچه به نظر می‌رسند که سیاه و تیره‌اند، اما در واقع این نوشته‌ها و داستان‌های آن‌ها در حقیقت دارای روشنی و نور هستند.
بیدل از شب‌پره ‌کیفیت خورشید مپرس
حق نهان نیست ولی خیره‌نگاهان‌ کورند
هوش مصنوعی: از پروانه بپرس که خورشید چگونه است، اما بدان که حقیقت پنهان است و تنها برخی از انسان‌ها به آن می‌رسند، در حالی که بقیه به دلیل کوری فکر و بینششان قادر به دیدن آن نیستند.