گنجور

غزل شمارهٔ ۱۳۵۱

محرم آهنگ دل شو سرمه بر آواز بند
یک نفس از خامشی هم رشته‌ای بر ساز بند
خود گدازی‌ کعبهٔ مقصود دارد در بغل
کم ز آتش نیستی احرام این انداز بند
عاقبت بینی نظر پوشیدن است از عیب خلق
آنچه در انجام خواهی بستن از آغاز بند
نیست غیر از خاکساری پرده‌دار راز عشق
گرتوانی مشت خاکی شو لب غماز بند
با خراش قلب‌، ممنون صفا نتوان شدن
خون شو ای آیینه راه منت‌پرداز بند
موج می‌باشدکلید قفل وسواس حباب
عقدهٔ دل وانمی‌گردد به تار ساز بند
ننگ آزادی‌ست بر وهم نفس دل بستنت
این‌گره را همچو اشک از رشته بیرون تاز بند
زان لب خاموش شور دل‌گریبان می‌درد
حیف باشد غنچه‌ها را بر قبای ناز بند
ناله می‌گویند پروازش به جایی می‌رسد
ای اثر مکتوب ما بر شعلهٔ آواز بند
دستگاه ما و من بر باد حسرت رفته‌ گیر
هرچه می‌بندی به خود چون رنگ بر پرواز بند
بیدل این‌جا یأس مطلب فتح باب مدعاست
از شکست دل‌گشادی بر طلسم راز بند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

محرم آهنگ دل شو سرمه بر آواز بند
یک نفس از خامشی هم رشته‌ای بر ساز بند
هوش مصنوعی: بیا با دل‌انگیزی و شور و شوق سرودی بخوانیم و زیبایی را در آن بگنجانیم. حتی اگر یک لحظه هم خاموشی پیش آید، می‌توانیم با نغمه‌ای از ساز خود، آن لحظه را پر کنیم.
خود گدازی‌ کعبهٔ مقصود دارد در بغل
کم ز آتش نیستی احرام این انداز بند
هوش مصنوعی: در تلاش برای رسیدن به هدف، خود را از دنیا دور کن و به کعبه‌ای که در دل داری پناه ببَر. کم از آتش نیستی، بنابراین با شدت و انرژی به این مسیر ادامه بده و به خودت اجازه نده که از آن بازمانی.
عاقبت بینی نظر پوشیدن است از عیب خلق
آنچه در انجام خواهی بستن از آغاز بند
هوش مصنوعی: در نهایت، برای اینکه عیوب دیگران را ببینی، بهتر است خود را از آنها پنهان کنی و از ابتدا در کارهایت دقت کنی و آنچه را که می‌خواهی به انجام برسانی، به خوبی برنامه‌ریزی کنی.
نیست غیر از خاکساری پرده‌دار راز عشق
گرتوانی مشت خاکی شو لب غماز بند
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به عمق واقعی عشق پی ببری، باید humble و فروتن باشی و به مانند خاکی که در آن ریشه‌ها می‌خزند، خود را درون آن قرار دهی و به شناخت عمیق‌تری از عشق برسی. از این طریق می‌توانی به رمز و رازهای عشق دست یابی.
با خراش قلب‌، ممنون صفا نتوان شدن
خون شو ای آیینه راه منت‌پرداز بند
هوش مصنوعی: با جراحتی که بر قلب وارد می‌شود، نمی‌توان به سادگی و بی‌دغدغه به آرامش دست یافت. ای آیینه، در مسیر انتظار، خونِ دل را به خاطر صفای دل نمیتوان پنهان کرد.
موج می‌باشدکلید قفل وسواس حباب
عقدهٔ دل وانمی‌گردد به تار ساز بند
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی احساسات و افکار پیچیده می‌پردازد. اشاره به این دارد که احساسات می‌توانند مانند امواجی باشند که در درون ما وجود دارند و در عین حال، تلاش‌هایی برای فرار از آن‌ها هم انجام می‌دهیم. وسواس و نگرانی‌ها ممکن است به شکل حباب‌هایی به نظر برسند که نمی‌توانیم به راحتی از آن‌ها رهایی یابیم و این وضعیت می‌تواند ما را به بند بکشد. به طور کلی، تفکر در مورد احساسات و دشواری‌های درونی است که گاهی اوقات به سختی قابل فهم و کنترل هستند.
ننگ آزادی‌ست بر وهم نفس دل بستنت
این‌گره را همچو اشک از رشته بیرون تاز بند
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به ننگ و عار آویختن به قید و بندهای نفس و حواس اولیه اشاره دارد. به نظر می‌رسد که شاعر می‌خواهد بگوید وابستگی به خواسته‌ها و تعصبات دنیوی باعث خفت و ذلت انسان می‌شود. او به تأسیس آزادی واقعی اشاره دارد که باید از بندهای درونی مانند احساسات و افکار منفی رها شود. این آزادی باید همچون اشک از یک رشته جدا گردد تا انسان به حقیقت ناب خود دست یابد.
زان لب خاموش شور دل‌گریبان می‌درد
حیف باشد غنچه‌ها را بر قبای ناز بند
هوش مصنوعی: از آن لب‌های سکوت، دل شوریده‌ام به شدت ناراحت است. افسوس که زیبایی گل‌ها را بر لباس نازک و زیبا بپوشانند.
ناله می‌گویند پروازش به جایی می‌رسد
ای اثر مکتوب ما بر شعلهٔ آواز بند
هوش مصنوعی: ناله‌ها به ما می‌گویند که پروازمان به مقصدی خواهد رسید، ای نشانه‌ای که در آتش آواز ما به جا مانده است.
دستگاه ما و من بر باد حسرت رفته‌ گیر
هرچه می‌بندی به خود چون رنگ بر پرواز بند
هوش مصنوعی: دستگاه من و تو، که نمایانگر غرور و تعلقات ماست، در میان حسرت‌ها فراموش شده است. هر آنچه که به خود می‌چسبانی، مانند رنگی است که بر پرواز پرنده تأثیری ندارد و در نهایت، آزادی را مختل نمی‌کند.
بیدل این‌جا یأس مطلب فتح باب مدعاست
از شکست دل‌گشادی بر طلسم راز بند
هوش مصنوعی: بیدل می‌گوید که ناامیدی در واقع راهی است برای شروع بحث درباره آرزوها و خواسته‌ها. از آنجایی که دل شکستگی می‌تواند به تفسیر و فهم عمیق‌تری از رموز زندگی و رازهای پنهان منجر شود، در واقع این شکست می‌تواند راه‌گشای ما باشد.