بیدل دهلویغزل شمارهٔ ۱۳۰۹
گر نالهٔ من پرتو اندیشه دواند
توفان قیامت به فلک ریشه دواند
شوق تو به سامان خراش دل عشاق
ناخن چه خیال است مگر تیشه دواند
دور از مژه اشک است و همان بی‌سر و پایی
غربت همه کس را به چنین بیشه دواند
شوری‌ست در این بزم کز افسون شکستن
چندان که پری بال کشد شیشه دواند
صد کوچه خیال‌ست غبار نفس اینجا
تا سیر گریبان به چه اندیشه دواند
مجنون تو راگر همه تن‌بند خموشی‌ست
چون نی هوس ناله به صد بیشه دواند
وقت است‌که چون غنچه به افسون خموشی
در نالهٔ بلبل نفسم ریشه دواند
سعی امل از قد دوتا چاره ندارد
بیدل به ره‌کوهکنی تیشه دواند
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گر نالهٔ من پرتو اندیشه دواند
توفان قیامت به فلک ریشه دواند
هوش مصنوعی: اگر ناله و فریاد من باعث شود که فکر و اندیشه‌ای در ذهن‌ها شکل بگیرد، آن‌گاه طوفان قیامت ریشه در آسمان خواهد داشت.
شوق تو به سامان خراش دل عشاق
ناخن چه خیال است مگر تیشه دواند
هوش مصنوعی: عشق تو به دل‌های عاشقانه مانند ناخن به دست است؛ آیا فقط یک خیال است یا اینکه همچون تیشه‌ای بر دل آن‌ها فرود می‌آید؟
دور از مژه اشک است و همان بی‌سر و پایی
غربت همه کس را به چنین بیشه دواند
هوش مصنوعی: دور از چشمان او، اشک و غم وجود دارد و این حس تنهایی و بی‌کسی همه افراد را به این جنگل تاریک و بی‌نفس می‌کشاند.
شوری‌ست در این بزم کز افسون شکستن
چندان که پری بال کشد شیشه دواند
هوش مصنوعی: در این مراسم شور و هیجانی هست که آنقدر دل‌انگیز و جادوئی است که حتی پری‌ها هم با شوق و حالتی پرواز می‌کنند و شیشه‌ها در حرکت‌اند.
صد کوچه خیال‌ست غبار نفس اینجا
تا سیر گریبان به چه اندیشه دواند
هوش مصنوعی: در اینجا، فضای خیالی و تصوری به تصویر کشیده شده است که در آن، غبار نفس و تأملات درون انسان به گردش در می‌آید و او را به سمت جستجوی عمیق‌تری از درون خود سوق می‌دهد. این یعنی که آدمی درگیر افکار و احساساتش است و به دنبال معنا و بازتاب آن در زندگی‌اش می‌گردد.
مجنون تو راگر همه تن‌بند خموشی‌ست
چون نی هوس ناله به صد بیشه دواند
هوش مصنوعی: مجنون اگر چه در خاموشی به سر می‌برد، اما در دلش غوغای عشق تو را می‌سازد و مانند نی که تمایل به نواختن دارد، همیشه آرزوی ناله و فریادش در جست و جوی توست.
وقت است‌که چون غنچه به افسون خموشی
در نالهٔ بلبل نفسم ریشه دواند
هوش مصنوعی: زمانی فرام می‌رسد که مانند غنچه با سکوت و جذبه، ناله‌های بلبل در وجود من نفوذ کند و ریشه بگیرد.
سعی امل از قد دوتا چاره ندارد
بیدل به ره‌کوهکنی تیشه دواند
هوش مصنوعی: کوشش بیهوده نتیجه‌ای ندارد و بیدل به جای اینکه راه تازه‌ای پیدا کند، در تلاش است که با استفاده از ابزارهایی قدیمی در مسیر دشواری قدم بردارد.