گنجور

غزل شمارهٔ ۱۲۷۴

به یاد آستانت هرکه سر بر خاک می‌مالد
غبارش چون سحر پیشانی افلاک می‌مالد
گهر حل می‌کند یا شبنمی در پرده می‌بیزد
حیا چیزی بر آن رخسار آتشناک می‌مالد
امل افسون بیباکی‌ست در عبرتگه امکان
بقدر ریشه مستی آستین تاک می‌مالد
سخن بی‌پرده‌کم‌گوییدکاین افسانهٔ عبرت
به‌ گوشی تا خورد اول لب بیباک می‌مالد
به ذوق سدره و طوبی تو هم دندان به سوهان زن
امل ‌کام جهانی را به این مسواک می‌مالد
صفای‌دامن صبح و نم شبنم چه ننگ است این
فلک صابون همین بر خامه‌های پاک می‌مالد
در‌بن‌گلشن ز وضع لاله وگل سیر عبرت‌کن
که یک ‌مژگان گشودن‌ سینه بر ضد چاک می‌مالد
سیه‌چشمی‌ست امشب ساقی مستان‌که نیرنگش
به جام هرکه اندازد نظر تم‌-‌یاک می‌مالد
به چندین زنگ ازآن نقش قدم ‌گل می‌توان چیدن
به رفتارت پر طاووس رو بر خاک می‌مالد
مشو از امتیاز خیر و شر طنبور این محفل
که عبرت گوش هر کس درخور ادراک می‌مالد
مگر سعی ندامت هم دلی انشاکند بیدل
نفس دستی به صد امید برگ تاک می‌مالد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به یاد آستانت هرکه سر بر خاک می‌مالد
غبارش چون سحر پیشانی افلاک می‌مالد
هوش مصنوعی: هر کسی که به خاطر تو سرش را به خاک می‌ساید و ارادت می‌ورزد، گرد و غبار آن، مانند سحرگاه بر پیشانی آسمان‌ها می‌نشیند.
گهر حل می‌کند یا شبنمی در پرده می‌بیزد
حیا چیزی بر آن رخسار آتشناک می‌مالد
هوش مصنوعی: یا قطره شبنم با لطافتی خاص بر چهره‌ای داغ و سوزان می‌نشاند، یا مرواریدی گرانبها را در میان پرده‌ای از حیا و ناز می‌پوشاند.
امل افسون بیباکی‌ست در عبرتگه امکان
بقدر ریشه مستی آستین تاک می‌مالد
هوش مصنوعی: جرات و شهامت می‌تواند مانند جادو در دنیای واقعی تأثیرگذار باشد. به اندازه‌ای که عمق و ریشه احساسات را بتوانیم درک کنیم، می‌توانیم به طور مؤثری بر وضعیت‌های موجود تأثیر بگذاریم. این مانند زمانی است که آدمی با شجاعت به چالش‌ها نزدیک شود و از تجربیات خود بهره‌برداری کند.
سخن بی‌پرده‌کم‌گوییدکاین افسانهٔ عبرت
به‌ گوشی تا خورد اول لب بیباک می‌مالد
هوش مصنوعی: سخن را بی‌پرده و رک بگویید، زیرا این داستانی آموزنده است که تنها با شنیدن آن می‌توان به عمقش پی برد. ابتدا افکار ناپاک در دل افرادی بی‌باک جا می‌گیرد.
به ذوق سدره و طوبی تو هم دندان به سوهان زن
امل ‌کام جهانی را به این مسواک می‌مالد
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی و لطافت درخت سدر و درخت طوبی، تو هم باید با دقت و ظرافت پیش بروی و تلاش کنی. مانند اینکه انسان با مسواک، خوشبویی و خوشی را به دنیا می‌آورد.
صفای‌دامن صبح و نم شبنم چه ننگ است این
فلک صابون همین بر خامه‌های پاک می‌مالد
هوش مصنوعی: صبح با طراوت و شبنم‌های خنک، چه شرم‌آور است که این آسمان، همین پاکی را با آلودگی‌هایش می‌آلاید.
در‌بن‌گلشن ز وضع لاله وگل سیر عبرت‌کن
که یک ‌مژگان گشودن‌ سینه بر ضد چاک می‌مالد
هوش مصنوعی: در باغ گل، از زیبایی لاله و گل عبرت بگیر، زیرا همانطور که یک مژگان می‌تواند سینه را زخمی کند، زیبایی‌ای را که در نظر می‌آید، ممکن است درد و رنجی را نیز به همراه داشته باشد.
سیه‌چشمی‌ست امشب ساقی مستان‌که نیرنگش
به جام هرکه اندازد نظر تم‌-‌یاک می‌مالد
هوش مصنوعی: امشب ساقی چشمان سیاه زیبایی دارد که وقتی نیرنگش را به جام می‌اندازد، هر کس به آن نگاه کند، انگار در عالم مستی غرق می‌شود.
به چندین زنگ ازآن نقش قدم ‌گل می‌توان چیدن
به رفتارت پر طاووس رو بر خاک می‌مالد
هوش مصنوعی: با رفتار خود می‌توانی زیبایی و جذابیت را به نمایش بگذاری، ولی اگر به طرز ناپسند و خودپسندانه عمل کنی، آن زیبایی به هیچ می‌انجامد و به خاک می‌افتد.
مشو از امتیاز خیر و شر طنبور این محفل
که عبرت گوش هر کس درخور ادراک می‌مالد
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که در این جمع و محفل، توجه به تفاوت‌های بین خوبی و بدی را فراموش نکن. هر کس چیزی برای یادگرفتن از این موضوع دارد که باید به آن دقت کند.
مگر سعی ندامت هم دلی انشاکند بیدل
نفس دستی به صد امید برگ تاک می‌مالد
هوش مصنوعی: آیا ممکن است که تلاش پشیمانی دل را ترغیب کند؟ مانند شخصی که ناامیدانه به برگ تاکی دست می‌مالد.