گنجور

غزل شمارهٔ ۱۲۱۶

راحت دل ز نفس بال‌فشان می‌باشد
آب این آینه چون باد روان می‌باشد
شعله‌ها رنگ به خاکستر ما باخته است
شور پرواز درن سرمه نهان می‌باشد
سادگی جنس چو آیینه دکانی داریم
زینت ما به متاع دگران می‌باشد
به زبان راز دل خویش سپردیم چو شمع
موج این‌گوهر خون‌گشته زبان می‌باشد
حایلی نیست به جولانگه معنی هشدار
خواب پا در ره ما سنگ‌نشان می‌باشد
بی‌گهر نشئهٔ تمکین صدف ممکن نیست
تا نم آب بگو شست‌گران می‌باشد
کینهٔ خصم بداندیش ملایم‌گفتار
نیش خاری است ‌که در آب نهان می‌باشد
ایمن از فتنه نگردی به مدارای حسود
آب تیغ آفت قعرش به‌کران می‌باشد
تیره‌بختی نفسی از طلبم غافل نیست
سایه دایم ز پی شخص روان می‌باشد
ذوق خود بینی ما تا نشود محو فنا
نتوان یافت که آیینه چسان می‌باشد
شرر از سنگ دهد عرضهٔ شوخی بیدل
تیغ‌ کین را سخن سخت فسان می‌باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

راحت دل ز نفس بال‌فشان می‌باشد
آب این آینه چون باد روان می‌باشد
هوش مصنوعی: دل آرام و راحتی دارد که این آرامش مانند بالی در حال پرواز است. آب این آینه، مانند نسیمی در حرکت است و نشان‌دهندهٔ زلالی و روشنی درون است.
شعله‌ها رنگ به خاکستر ما باخته است
شور پرواز درن سرمه نهان می‌باشد
هوش مصنوعی: شعله‌ها رنگ خاکستر ما را گرفته‌اند و حالا شور و شوق پرواز در دل ما پنهان است.
سادگی جنس چو آیینه دکانی داریم
زینت ما به متاع دگران می‌باشد
هوش مصنوعی: سادگی و اصالت ما مانند یک آینه است که در دکان خود داریم، و زیبایی ما به لطف کالا و محصولات دیگران به وجود می‌آید.
به زبان راز دل خویش سپردیم چو شمع
موج این‌گوهر خون‌گشته زبان می‌باشد
هوش مصنوعی: پنهانی احساسات و افکار خود را چون شمعی که در دل دریا موج می‌زند، بیان کردیم و زبان ما تا پای جان در این بیان جاری است.
حایلی نیست به جولانگه معنی هشدار
خواب پا در ره ما سنگ‌نشان می‌باشد
هوش مصنوعی: هیچ مانعی برای بیان معنی وجود ندارد و خوابیدن آگاهانه ما در مسیر، نشان‌هایی از سنگ و صخره‌ها دارد.
بی‌گهر نشئهٔ تمکین صدف ممکن نیست
تا نم آب بگو شست‌گران می‌باشد
هوش مصنوعی: برای به دست آوردن تکه‌ای گرانبها و باارزش از صدف، باید با دقت و حوصله آن را برداشت. بدون وجود آب دریا، صدف و در نتیجه گوهرش را نمی‌توان به دست آورد. به عبارت دیگر، برای رسیدن به نتیجه مطلوب و ارزشمند، باید مراحل لازم و شرایط مناسب فراهم شود.
کینهٔ خصم بداندیش ملایم‌گفتار
نیش خاری است ‌که در آب نهان می‌باشد
هوش مصنوعی: کینه و دشمنی شخص بداندیش مثل سخنان نرم او، به مانند خاری است که در آب پنهان شده است. این بدان معناست که دشمنی او ممکن است در ابتدا مخفی و لطیف به نظر برسد، اما در واقع خطرناک و زیان‌آور است.
ایمن از فتنه نگردی به مدارای حسود
آب تیغ آفت قعرش به‌کران می‌باشد
هوش مصنوعی: اگر با حسودان و بدخواه‌ها مصالحه کنی و به آنها تن بدهی، نمی‌توانی از خطرات و فتنه‌های آن‌ها در امان باشی، چرا که مانند آبی که در عمق خنک است، تهدید و ضرر آن‌ها بسیار زیاد و عمیق خواهد بود.
تیره‌بختی نفسی از طلبم غافل نیست
سایه دایم ز پی شخص روان می‌باشد
هوش مصنوعی: محبت و آرزوهای من همیشه در سایه ناکامی‌هایم قرار دارد و هیچگاه از طلب و جستجوی آن غافل نیستم.
ذوق خود بینی ما تا نشود محو فنا
نتوان یافت که آیینه چسان می‌باشد
هوش مصنوعی: به لذت و شادی خود توجه کن، زیرا تا زمانی که فانی نشوی، نمی‌توانی بفهمی که آینه چگونه است.
شرر از سنگ دهد عرضهٔ شوخی بیدل
تیغ‌ کین را سخن سخت فسان می‌باشد
هوش مصنوعی: آتش و شرر از سنگ برمی‌خیزد، و اگر کسی با شوخی و بی‌خیالی به دشمنی‌های دیگران بپردازد، تیغ کینه و دشمنی همیشه آماده است. سخنان تلخ و سخت مانند افسانه‌ای به نظر می‌رسند.