بیدل دهلویغزل شمارهٔ ۱۲۰۹
خلوتسرای تحقیق کاشانهٔ که باشد
در بسته ششجهت باز این خانهٔ که باشد
گردون درین بیابان عمری‌ست بی سر و پاست
این گردباد یارب دیوانهٔ که باشد
بنیاد خلق امروز گرد خرابه دیدی
تا مسکن تو فردا وبرانهٔ که باشد
برالفت نفسها بزم هوس مچینید
سیلاب یک دو دم بیش همخانهٔ که باشد
ای دور از آشنایی تاکی غم جدایی
آنکس‌که هرچه هست اوست بیگانهٔ که باشد
بالطبع موشکافان آشفتگی پرستند
با زلف کار دارد دل شانهٔ که باشد
دل در غم حوادث بی نوحه نیست یکدم
درد شکست ازین بیش با دانهٔ که باشد
خلقی به دور گردون مخمور و مست وهم است
این خالی پر از هیچ پیمانهٔ‌که باشد
رنگم به این پر و بال‌کز خود رمیدنش نیست
گرد تو گر نگردد پروانهٔ که باشد
بیدل صریرکلکت‌گر نیست سحرپرداز
صور قیامت آهنگ افسانهٔ که باشد
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خلوتسرای تحقیق کاشانهٔ که باشد
در بسته ششجهت باز این خانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: در این خانه که به طور کامل بسته شده، درهای شش جهت باز است. اینجا جای تحقیق و جستجوست و به نظر می‌رسد فضایی برای تفکر و بررسی دارد.
گردون درین بیابان عمری‌ست بی سر و پاست
این گردباد یارب دیوانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: جهان در این بیابان مدت زیادی است که بی‌هدف و بی‌قید و بند می‌چرخد؛ این گردباد، عجب که دیوانه‌ی چه کسی است؟
بنیاد خلق امروز گرد خرابه دیدی
تا مسکن تو فردا وبرانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: امروز، بنیاد زندگی را در حالی می‌بینی که همچنان ویرانی‌های آن را تجربه می‌کنی. آیا می‌دانی که این خرابه‌ها چه می‌کنند و چه تاثیری بر سرنوشت فردا دارند؟
برالفت نفسها بزم هوس مچینید
سیلاب یک دو دم بیش همخانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: در این بیتی به نوعی عشق و شور و شوق اشاره شده است. به نظر می‌رسد شاعر به ما می‌گوید که لحظات زودگذر و جذاب زندگی را نباید به سادگی از دست داد. به این معنا که وقتی دو نفر در کنار هم هستند و از لحظات شیرین لذت می‌برند، باید از این لحظات نهایت استفاده را ببرند، زیرا این زمان‌ها مانند سیلابی هستند که سریع می‌گذرد و نمی‌توان دوباره به آن بازگشت.
ای دور از آشنایی تاکی غم جدایی
آنکس‌که هرچه هست اوست بیگانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: ای کسی که از محبت و آشنایی دوری، تا کی باید غم جدایی را تحمل کنی؟ آن کسی که برای تو همه چیز است، آیا او هم برایت بیگانه است؟
بالطبع موشکافان آشفتگی پرستند
با زلف کار دارد دل شانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: مسلماً افرادی که کنجکاو و دقیق هستند، با هر گونه بی‌نظمی و آشفتگی در زندگی، درگیر می‌شوند و به دنبال دلیل آن می‌گردند؛ اما دل کسی که با مشکلات مواجه شده، تنها درگیر زلف و زیبایی‌هاست و نمی‌تواند از آن رهایی یابد.
دل در غم حوادث بی نوحه نیست یکدم
درد شکست ازین بیش با دانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: دل در غم حوادث بی‌نوحه نیست، یعنی دل در برابر مصایب و اتفاقات تلخ، آرام و بی‌توجه نمی‌ماند. یک لحظه هم نمی‌تواند از درد و شکست رهایی یابد، حتی اگر آن درد از یک دانهٔ کوچک باشد. این نشان‌دهندهٔ تأثیر عمیق و همیشگی غم و اندوه در زندگی انسان است.
خلقی به دور گردون مخمور و مست وهم است
این خالی پر از هیچ پیمانهٔ‌که باشد
هوش مصنوعی: افرادی که در چرخش زندگی غرق در شادی و سرمستی هستند، در واقع در دنیای توهم و خیال به سر می‌برند. این دنیا، همچون جامی خالی است که هیچ substance یا محتوایی در آن وجود ندارد.
رنگم به این پر و بال‌کز خود رمیدنش نیست
گرد تو گر نگردد پروانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: رنگ و حال من به خاطر جدایی و دوری از تو نیست، بلکه اگر پروانه به گرد تو نچرخد، به خاطر خود اوست.
بیدل صریرکلکت‌گر نیست سحرپرداز
صور قیامت آهنگ افسانهٔ که باشد
هوش مصنوعی: بیدل به این اشاره می‌کند که در دنیای ما، اگرچه برخی افراد تلاش می‌کنند معجزات و زیبایی‌های خارق‌العاده را به وجود آورند، اما در حقیقت این کارها به نوعی خیالی و افسانه‌ای هستند و نمی‌توانند واقعیت واقعی زندگی را تغییر دهند. برای بیان این موضوع، او از واژه‌هایی استفاده می‌کند که نشان‌دهندهٔ عظمت و حقیقت است. این به نوعی یادآور این است که واقعیت‌ها برخلاف تصورات توهمی حتی اگر زیبا باشند، نمی‌توانند زندگی را به شکل بنیادی دگرگون کنند.
حاشیه ها
1389/08/05 08:11
منصور محمدزاده
خواهشمند است مورد زیر را تصحیح فرمایید:
نادرست:
گردون‌دربن بیابان عمری‌ست بی‌سروباست
این گردباد یارب دیوانهٔ که باشد
بنیاد خلق امروز گرد خرابه دیدی
تا مسکن تو فردا وبرانهٔ که باشد
درست:
گردون درین بیابان عمری‌ست بی سر و پاست
این گردباد یا رب دیوانهٔ که باشد
بنیاد خلق امروز گرد خرابه دیدی
تا مسکن تو فردا ویرانهٔ که باشد