گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱۸۲

مرا این آبرو در عالم پرواز بس باشد
که بال افشاندنم خمیازهٔ یاد قفس باشد
به منزل چون رسد سرگشته‌ای ‌کز نارساییها
بیابان مرگ حیرت از غبار پیش و پس باشد
تواند بیخودی زین عرصه گوی عافیت بردن
که چون اشک یتیمان در دویدن بی‌نفس باشد
در این محفل خجالت می‌کشم‌ از ساز موهومی
کمال عشق من ای کاش در خورد هوس باشد
گلی پیدا نشد تا غنچه‌ای نگشود آغوشش
در این‌گلشن ملال از میوه‌های پیشرس باشد
به داغ آرزویی می‌توان تعمیر دل کردن
بنای خانهٔ آیینه یک دیوار بس باشد
امل پیما ندارد غیرتسخیر هوس جهدی
نشاط عنکبوتان بستن بال مگس باشد
ضعیفان دستگیر سرفرازان می‌شوند آخر
به روز ناتوانیها عصای شعله‌، خس باشد
ندارد دل جز اسباب تپیدن عشرت دیگر
همان فریاد حسرت بادهٔ جام جرس باشد
به دل هم تا توانی چون نفس مایل مشو بیدل
مبادا سیر این آیینه در راهت قفس باشد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرا این آبرو در عالم پرواز بس باشد
که بال افشاندنم خمیازهٔ یاد قفس باشد
هوش مصنوعی: این آبرو برای من کافی است که در دنیای پرواز، حتی اگر پرواز کنم، یاد قفس باعث خستگی و کسالت من نشود.
به منزل چون رسد سرگشته‌ای ‌کز نارساییها
بیابان مرگ حیرت از غبار پیش و پس باشد
هوش مصنوعی: وقتی سرگشته و گم شده به خانه برسد، از شدت مشکلات و نابسامانی‌ها که مانند بیابان مرگ است، در حیرت و گیجی از غبار و گرد و غبار اطرافش قرار می‌گیرد.
تواند بیخودی زین عرصه گوی عافیت بردن
که چون اشک یتیمان در دویدن بی‌نفس باشد
هوش مصنوعی: می‌تواند در این دنیای پر از درد و رنج مانند یتیمی باشد که اشک‌هایش بی‌وقفه می‌ریزد و در جست‌وجوی آرامش و عافیت است.
در این محفل خجالت می‌کشم‌ از ساز موهومی
کمال عشق من ای کاش در خورد هوس باشد
هوش مصنوعی: در این جمع، از نغمه‌ای که فقط در تخیل من وجود دارد شرمنده‌ام، کاش عشق واقعی من فقط به هوس و تمایل‌های زودگذر محدود می‌شد.
گلی پیدا نشد تا غنچه‌ای نگشود آغوشش
در این‌گلشن ملال از میوه‌های پیشرس باشد
هوش مصنوعی: در این گلشن، هیچ گلی وجود نداشت که غنچه‌ای را در آغوش بگیرد و ملال و ناامیدی ناشی از میوه‌های آینده در اینجا حس می‌شود.
به داغ آرزویی می‌توان تعمیر دل کردن
بنای خانهٔ آیینه یک دیوار بس باشد
هوش مصنوعی: با یک آرزو و درد آن، می‌توان دل را بهبود بخشید و برای ساختن خانه‌ای که آینه‌وار باشد، تنها یک دیوار کافی است.
امل پیما ندارد غیرتسخیر هوس جهدی
نشاط عنکبوتان بستن بال مگس باشد
هوش مصنوعی: جوانی که دلبسته و شجاع باشد، هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهد که هوس‌های بی‌اساس او را از مسیر درست منحرف کند. مانند عنکبوتی که انرژی و تلاشی که برای بستن بال مگس می‌کند، در واقع تلاشی بی‌ثمر است.
ضعیفان دستگیر سرفرازان می‌شوند آخر
به روز ناتوانیها عصای شعله‌، خس باشد
هوش مصنوعی: دوستان ضعیف در روزهای سخت و دشوار به کمک قوی‌ترها می‌آیند. در زمان ناتوانی و مشکلات، ممکن است آن‌ها دچار آتش و خشم شوند و به حالت خس و زیان برسند.
ندارد دل جز اسباب تپیدن عشرت دیگر
همان فریاد حسرت بادهٔ جام جرس باشد
هوش مصنوعی: دل تنها چیزی که دارد، وسیله‌ای برای تپیدن و شاد بودن است و آن‌چه باقی می‌ماند، حسرت نوشیدن بادهٔ خوش‌گذرانی و شادی است.
به دل هم تا توانی چون نفس مایل مشو بیدل
مبادا سیر این آیینه در راهت قفس باشد
هوش مصنوعی: در دل خود تا جایی که می‌توانی به چیزی جز نفس خود تمایل نداشته باش. بیدل، مراقب باش که مبادا در مسیرت این آینه، به قفس تبدیل شود.