بیدل دهلویغزل شمارهٔ ۱۱۷۶
آن فتنه که آفاقش شور من و ما باشد
دل نام بلایی هست یارب به‌کجا باشد
بابد به سراب اینجا از بحر تسلی بود
نزدیک خود انگارید گر دورنما باشد
راحت‌طلبی ما را چون شمع به خاک افکند
این آرزوی نایاب شاید تنه پا باشد
گویند ندارد دهر جزگرد عدم چیزی
آن جلوه که ناپیداست باید همه جا باشد
بی‌پیرهن از یوسف بویی نتوان بردن
عریانی اگر باشد در زیر قبا باشد
زیر و بم جرات نیست در ساز حباب اینجا
غرق عرق شرمیم ما را چه صدا باشد
کم نیست کمال فقر از دام هوس رستن
بگذار که این پرواز در بال هما باشد
اندیشهٔ خودبینی از وضع ادب دور است
آیینه نمی‌باشد آنجا که حیا باشد
با طبع رعونت‌کیش زنهار نخواهی ساخت
باید سر گردن‌خواه از دوش جدا باشد
اشکی که دمید از شمع غیرت ته پایش ریخت
کاش آب رخ ما هم خاک ذر ما باشد
تحقیق ندارد کار با شبهه‌‌تراشی‌ها
در آینهٔ خورشید تمثال خطا باشد
اجزای جهان کل کیفیت کل دارد
هر قطره که در دریاست باشد همه تا باشد
هرچند قبولت نیست بیدل ز طلب مگسل
بالقوهٔ حاجت‌ها در دست دعا باشد
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آن فتنه که آفاقش شور من و ما باشد
دل نام بلایی هست یارب به‌کجا باشد
هوش مصنوعی: این آشفتگی که در سراسر جهان به وجود آمده، حالتی است که تنها من و ما را درگیر کرده است. ای خدا، این دل دردی که احساس می‌کند، به کجا می‌تواند برود؟
بابد به سراب اینجا از بحر تسلی بود
نزدیک خود انگارید گر دورنما باشد
هوش مصنوعی: باید اینجا به جای دریا، چیزی را همچون سراب در نظر بگیریم و اگرچه آن دور به نظر می‌رسد، اما نزدیک خودمان احساسش کنیم.
راحت‌طلبی ما را چون شمع به خاک افکند
این آرزوی نایاب شاید تنه پا باشد
هوش مصنوعی: راحت‌طلبی ما باعث شده که مانند شمعی که در حال ذوب شدن است، به زمین بیفتیم. شاید این آرزوی دوردست و کمیاب، تنها به خاطر یک تصمیم نادرست باشد.
گویند ندارد دهر جزگرد عدم چیزی
آن جلوه که ناپیداست باید همه جا باشد
هوش مصنوعی: می‌گویند زمان تنها چیزی که دارد، گرد عدم و نیستی است، اما آنچه که در پس این واقعیت ناپیدا وجود دارد، باید در همه جا حضور داشته باشد.
بی‌پیرهن از یوسف بویی نتوان بردن
عریانی اگر باشد در زیر قبا باشد
هوش مصنوعی: اگر کسی در برابر زیبایی و نورانی بودن یوسف، بدون لباس و آراستگی باقی بماند، نمی‌تواند از او بویی بگیرد؛ زیرا حتی اگر عریانی و بی‌پوششی وجود داشته باشد، تنها با بر تن داشتن قبا (لباس زیبا و شیک) می‌توان به حقیقت او نزدیک شد.
زیر و بم جرات نیست در ساز حباب اینجا
غرق عرق شرمیم ما را چه صدا باشد
هوش مصنوعی: من جرأت ندارم که به اینجا بروم، در این دنیای فانی که شبیه حباب است. ما در عرق شراب غرق شده‌ایم و صداهایی که از ما برمی‌خیزد، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
کم نیست کمال فقر از دام هوس رستن
بگذار که این پرواز در بال هما باشد
هوش مصنوعی: فقر به خودی خود عیب نیست و دست رد زدن به آرزوهای دنیایی می‌تواند انسان را به کمال برساند؛ بنابراین بی‌جهت نیست که این آزادی و رهایی شبیه به پرواز یک پرنده بزرگ و با عظمت است.
اندیشهٔ خودبینی از وضع ادب دور است
آیینه نمی‌باشد آنجا که حیا باشد
هوش مصنوعی: فکر خودپسندی و خودبینی با ادب و نزاکت سازگاری ندارد، چرا که در جایی که شخصیت و حیا وجود دارد، کسی به تصویر خود نمی‌نگرد.
با طبع رعونت‌کیش زنهار نخواهی ساخت
باید سر گردن‌خواه از دوش جدا باشد
هوش مصنوعی: با خودخواهی و arrogance نمی‌توانی به چیزی دست پیدا کنی؛ باید از این حالت فاصله بگیری و تواضع را در نظر داشته باشی.
اشکی که دمید از شمع غیرت ته پایش ریخت
کاش آب رخ ما هم خاک ذر ما باشد
هوش مصنوعی: اشکی که از شمع غیرت جاری شد، در انتهای آن ریخته شد. ای کاش آب صورت ما نیز به خاک ما تبدیل شود.
تحقیق ندارد کار با شبهه‌‌تراشی‌ها
در آینهٔ خورشید تمثال خطا باشد
هوش مصنوعی: کار با تردید و شک نمی‌تواند حقیقت را مشخص کند، زیرا در آینه خورشید، تصویر نادرست خواهد بود.
اجزای جهان کل کیفیت کل دارد
هر قطره که در دریاست باشد همه تا باشد
هوش مصنوعی: هر بخشی از جهان، به نوعی، ویژگی‌های کلی و همگانی دارد. هر قطره‌ای که در دریا وجود دارد، نمایانگر همه‌ی دریا است و با آن مرتبط است.
هرچند قبولت نیست بیدل ز طلب مگسل
بالقوهٔ حاجت‌ها در دست دعا باشد
هوش مصنوعی: اگرچه ممکن است تو مرا نمی‌پسندی، اما از درخواست و خواسته‌هایت دست نکش، زیرا همیشه دعای تو می‌تواند در برآوردن نیازهایت موثر باشد.
حاشیه ها
1397/12/04 08:03
محمد هارون صادقی
با تقدیم سلام خدمت دست اندر کاران محترم انجمن عرفانی گنجور، از این سایت وزین گنجور اکثر محکی برای صحت و سقم ابیاد شعرای گرانقدر گردیده است جا دارد کمند های دوستان را که جهت اصلاحات برای شما تقدیم میدارند نادیده نگرفته اصلاح نماید تا کسانیکه اهل ذوق هستند از مجموعه های شما برداشت درست نمایند. ممنون الطاتم
در شماره 1176 حاضر بیت ششم مصرع اول به عوض « نبروبم » باید زیر و بم نوشته گردد. مثلاً
«زیر و بم جرأت نیست در ساز حباب اینجا»
سپاسگذارم : کابل افغانستان