گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱۱۵

گر شوق پی مطلب نایاب نگیرد
سرمشق رم از عالم اسباب نگیرد
با تشنه ‌لبی ساز و مخور آبی از این بحر
تا حلق تو را تنگ چو گرداب نگیرد
آن دل ‌که تپیدن فکند قرعهٔ وصلش
حیف است‌ که آیینه به سیماب نگیرد
محتاج کریمان نشود مفلس قانع
سرچشمهٔ آیینه زبحرآب نگیرد
صیّاد اسیران محبّت خم ابروست
کس ماهی این بحر به قلاب نگیرد
از نور هدایت نبرد بهره سیه‌بخت
چون سایه‌ که رنگ از گل مهتاب نگیرد
دل مست جنون است بگویید خرد را
امروز سراغ من بیتاب نگیرد
از بس به مراد دو جهان دست فشاندم
گر زلف شوم دامن من تاب نگیرد
منظور حیا ضبط نگاهیست و گر نه
سر پنجهٔ مژگان بتان خواب نگیرد
در حلقهٔ خامش ‌نفسان در دل باش
تا هیچکست نکته در این باب نگیرد
هنیاد تو تا چند شود سدّ ره عمر
بیدل‌ کف خاکی ره سیلاب نگیرد

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر شوق پی مطلب نایاب نگیرد
سرمشق رم از عالم اسباب نگیرد
هوش مصنوعی: اگر علاقه به هدفی نادر پیدا شود، در این صورت من از دنیای مادی و علل و دلایل پیروی نخواهم کرد.
با تشنه ‌لبی ساز و مخور آبی از این بحر
تا حلق تو را تنگ چو گرداب نگیرد
هوش مصنوعی: با لب تشنه به این دریا نزدیک نشو و آب نخور، چون ممکن است به شدت تو را غرق کند.
آن دل ‌که تپیدن فکند قرعهٔ وصلش
حیف است‌ که آیینه به سیماب نگیرد
هوش مصنوعی: دل‌هایی که به عشق وصل می‌شوند، ارزشی دارند که شاید هیچ چیزی دیگر نتواند به آن‌ها شبیه باشد. اگر دل عاشق در تپش است، این تپش باید در جایی خاص و با معنی باشد و ارزشش بیشتر از هر آیینه و زیبایی مادی است.
محتاج کریمان نشود مفلس قانع
سرچشمهٔ آیینه زبحرآب نگیرد
هوش مصنوعی: کسی که قناعت پیشه کند و از زندگی خود راضی باشد، به کمک و دستگیری دیگران نیازی نخواهد داشت. او مانند آینه‌ای است که هرچه دارد را از منابعی غنی و سرشار نمی‌گیرد.
صیّاد اسیران محبّت خم ابروست
کس ماهی این بحر به قلاب نگیرد
هوش مصنوعی: صید کسانی که به عشق گرفتار شده‌اند، تنها به خاطر یک خم ابرو به دام می‌افتند. هیچ‌کس نمی‌تواند در این دریا به راحتی ماهی بگیرد.
از نور هدایت نبرد بهره سیه‌بخت
چون سایه‌ که رنگ از گل مهتاب نگیرد
هوش مصنوعی: افرادی که از راهنمایی و هدایت محروم هستند، شرایطی مشابه سایه دارند که نمی‌تواند از زیبایی و روشنی گل‌ها بهره‌مند شود. در حقیقت، اگر کسی در زندگی خود نور و هدایت نداشته باشد، شانس و موقعیت‌های خوب را از دست می‌دهد.
دل مست جنون است بگویید خرد را
امروز سراغ من بیتاب نگیرد
هوش مصنوعی: دل دیوانه از شوق و جنون سرشار است؛ پس به خرد بگویید امروز به سراغ من نیاید چرا که بی‌تابی و اشتیاق من بسیار زیاد است.
از بس به مراد دو جهان دست فشاندم
گر زلف شوم دامن من تاب نگیرد
هوش مصنوعی: به دلیل تلاش زیاد برای به دست آوردن خواسته‌هایم در این دنیا، اگر به زلف خود بپردازم، دامن من تاب و توان تحمل نخواهد داشت.
منظور حیا ضبط نگاهیست و گر نه
سر پنجهٔ مژگان بتان خواب نگیرد
هوش مصنوعی: حیا به این معناست که انسان باید از نگاه کردن به دیگران خودداری کند، و اگر این حیا نبود، زیبایی چشمان و مژگان معشوقان می‌تواند هر کسی را به خواب ببرد و محو زیبایی کند.
در حلقهٔ خامش ‌نفسان در دل باش
تا هیچکست نکته در این باب نگیرد
هوش مصنوعی: در دل خود به آرامی و با سکوت زندگی کن، تا جایی که هیچ‌کس نتواند به درک عمیقی از وضعیت تو برسد.
هنیاد تو تا چند شود سدّ ره عمر
بیدل‌ کف خاکی ره سیلاب نگیرد
هوش مصنوعی: تا چه زمانی می‌خواهی مانع پیشرفت و مسیر زندگی بقیه شوی؟ مانند خاکی که در برابر سیلاب قدرتی ندارد، نمی‌توانی جلوی جریان زندگی را بگیری.