گنجور

غزل شمارهٔ ۱۰۴۸

اینقدر ریش چه معنی دارد
غیر تشویش چه معنی دارد
آدمی‌، خرس‌؟ چه‌ظلم است آخر!
مرد حق‌، میش‌؟ چه معنی دارد
حذر از زاهد مسواک به سر
عقرب و نیش چه معنی دارد
دعوی پوچ به این سامان ریش
نرود پیش چه معنی دارد
یک نخود کله و ده من دستار
این کم و بیش چه معنی دارد
شیخ برعرش نپرد چه کند
غیر پر ریش چه معنی دارد
بیدل اینجا همه ریش است و فش‌است
ملت و کیش چه معنی دارد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اینقدر ریش چه معنی دارد
غیر تشویش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: این همه ریش چه فایده‌ای دارد؟ آیا جز نگرانی چیز دیگری به همراه دارد؟
آدمی‌، خرس‌؟ چه‌ظلم است آخر!
مرد حق‌، میش‌؟ چه معنی دارد
هوش مصنوعی: آیا ممکن است که انسان به اندازه خرس خشن و ظالم شود؟ و آیا مردی که حق را می‌شناسد و پیروی می‌کند، باید مانند میش بی‌دفاع و ناتوان باشد؟ این سوالات به ما می‌گوید که ظلم و بی‌عدالتی در وجود انسان جایی ندارد و انسان باید شجاع و مقاوم باشد.
حذر از زاهد مسواک به سر
عقرب و نیش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: از زاهدی که ظاهراً به دیانت و زهد معروف است، اما در باطن ممکن است خطرناک و مکار باشد، باید برحذر بود. زاهدی که به ظاهر پاک و بی‌آلایش به نظر می‌رسد، در واقع می‌تواند به اندازهٔ عقرب در نیش زدن، آسیب‌زننده باشد. بنابراین مراقب ظواهر فریبنده و نیت‌های پنهان افراد باشید.
دعوی پوچ به این سامان ریش
نرود پیش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: ادعای بی‌اساس و بی‌مورد در اینجا نتیجه‌ای نخواهد داشت و نمی‌تواند تاثیری روشن و معنایی داشته باشد.
یک نخود کله و ده من دستار
این کم و بیش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که وقتی کار یا چیزی از لحاظ کیفیت یا ارزش پایین باشد، تلاش برای بهبود یا بزرگ جلوه دادن آن بی‌فایده است. به عبارتی دیگر، هیچ چیز نمی‌تواند تغییر اساسی در اصل موضوع ایجاد کند.
شیخ برعرش نپرد چه کند
غیر پر ریش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: شیخ، به جای آنکه از مقام والایش پایین بیاید و کاری بکند، چه کار دیگری می‌تواند انجام دهد جز به چهره‌اش رسیدگی کند؟ این جمله نشان‌دهنده احساس ناچیزی در مورد اعمال و تلاش‌های اوست.
بیدل اینجا همه ریش است و فش‌است
ملت و کیش چه معنی دارد
هوش مصنوعی: در اینجا همه به دنبال ظاهر و نشان‌های ظاهری هستند و به عمق فرهنگ و اصالت خود توجهی ندارند. بنابراین، معنای حقیقی و ارزش‌های عمیق در میان آن‌ها گم شده است.

حاشیه ها

1389/08/26 20:10

پیشتر یکی از دوستان راجع به تصویری که برای بیدل انتخاب کرده بودم، (تصویر دستکاری شده‌ای منتسب به کبیر، شاعر هندی که هم‌اکنون برای کسایی استفاده شده) اشاره کرده بود که حضرت بیدل به ظواهر صوفی‌گری اعتقاد نداشته و ریشش را می‌تراشیده، تصویر فعلی را که دوستان بعضاً به آن اعتراض دارند، ایشان از یک نسخه از اشعار بیدل اسکن کردند و فرستادند.
در هر حال، حین وزنیابی به این شعر برخوردم که گواهی می‌تواند باشد برای اعتقاد آن دوست گرامی.