گنجور

غزل شمارهٔ ۱۰۲۶

نهال زندگی بالیدنی وحشت‌کمین دارد
نفس‌گر ریشه پیدا می‌کند ننگ از زمین دارد
عدم سرمایه‌ایم از دستگاه ما چه می‌پرسی
شرار از نقد هستی یک نگاه واپسین دارد
نمی‌خواهد کسی خود را غبارآلود بی‌دردی
اگر ما درد دل داریم زاهد درد دین دارد
فسردن نیست دل را بی تو در کنج گرانجانی
که در هر جزو این سنگ آتش دیگرکمین دارد
تصرف نیست ممکن در دل ما عیش امکان را
که این اقلیم را داغ غمت زیر نگین دارد
تو هر رنگی‌که خواهی جلوه‌کن در تنگنای دل
سراسر خانهٔ آیینه‌ام یک‌گل زمین دارد
به‌هر بی‌دست‌وپایی شمع‌از خودمی‌برد خود را
نبیند واپسی هرکس نگاه پیش‌بین دارد
شکنج چهرهٔ اقبال باشد درخور دولت
به قدر نردبان قصر شهان چین جبین دارد
ندارد چاره از بی‌دستگاهی طینت موزون
که سرو این چمن صد دست در یک آستین دارد
به احرام محبّت از گداز دل مشو ایمن
هوای وادی مجنون مزاج آتشین دارد
کمال دانش ماگر فراموشی‌ست از عالم
مشو مغرور آگاهی که غفلت هم همین دارد
به رنج یک تپیدن صد جهان عشرت نمی‌ارزد
نمی‌دانم کدامین آرزو دل را برین دارد
به همّت یک قدم زین عرصه نتوان تاختن بیدل
وگر نه هر که بینی رخش صد دعوی به زین دارد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نهال زندگی بالیدنی وحشت‌کمین دارد
نفس‌گر ریشه پیدا می‌کند ننگ از زمین دارد
هوش مصنوعی: درخت زندگی در حال رشد است، اما از خطرات و تهدیدات در امان نیست. اگر ریشه‌اش قوت بگیرد، برایش شرم و ننگی از زمین وجود دارد.
عدم سرمایه‌ایم از دستگاه ما چه می‌پرسی
شرار از نقد هستی یک نگاه واپسین دارد
هوش مصنوعی: ما وجودی نداریم و از نظر وجودی بی‌ارزش هستیم. از ما چه می‌خواهی؟ آیا می‌پرسی دربارهٔ نتایج و ارزش‌های زندگی؟ تنها یک نگاه آخر به هستی دارد که به معنای آن چیست.
نمی‌خواهد کسی خود را غبارآلود بی‌دردی
اگر ما درد دل داریم زاهد درد دین دارد
هوش مصنوعی: هر کسی نباید خود را درگیر مشکلات بی‌فایده کند. اگر ما در دل خود غم و دردی داریم، زاهدان نیز با دردهای معنوی و دین خود دست و پنجه نرم می‌کنند.
فسردن نیست دل را بی تو در کنج گرانجانی
که در هر جزو این سنگ آتش دیگرکمین دارد
هوش مصنوعی: دل بدون تو توان آرامش ندارد، در این زاویه تاریک، هر بخشی از این سنگ، آتش نهانی دارد که در انتظار است.
تصرف نیست ممکن در دل ما عیش امکان را
که این اقلیم را داغ غمت زیر نگین دارد
هوش مصنوعی: در دل ما، نمی‌توان لذت و شادی را در اختیار گرفت، زیرا اینجا مانند منطقه‌ای است که غم تو زیر انگشتری بر آن قرار دارد.
تو هر رنگی‌که خواهی جلوه‌کن در تنگنای دل
سراسر خانهٔ آیینه‌ام یک‌گل زمین دارد
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که دل انسان مانند یک خانه پر از آینه است که می‌تواند هر رنگ و جلوه‌ای را به خود بگیرد. اما در میان این زیبایی‌ها، فقط یک گل از زمین دارد، به این معنا که در عمق احساسات و درونش، تنها یک چیز مهم و ارزشمند وجود دارد که نمایانگر عشق یا حقیقتی عمیق است.
به‌هر بی‌دست‌وپایی شمع‌از خودمی‌برد خود را
نبیند واپسی هرکس نگاه پیش‌بین دارد
هوش مصنوعی: هر کسی که توانایی و قدرت ندارد، نمی‌تواند خود را درست بشناسد. اما کسی که چشم‌انداز و بینش درستی دارد، می‌تواند از آینده خود را ببیند و به عقب برنگردد.
شکنج چهرهٔ اقبال باشد درخور دولت
به قدر نردبان قصر شهان چین جبین دارد
هوش مصنوعی: آسایش و خوشبختی به میزان تلاشی که برای رسیدن به آن انجام می‌دهیم، بستگی دارد. هر چه بیشتر تلاش کنیم، موقعیت بهتری در زندگی به دست می‌آوریم. در واقع، شانس و سرنوشت همجوار با قابلیت‌های ما هستند و هرکس به اندازهٔ زحمتی که می‌کشد، به نعمت‌های بزرگ دست می‌یابد.
ندارد چاره از بی‌دستگاهی طینت موزون
که سرو این چمن صد دست در یک آستین دارد
هوش مصنوعی: چاره‌ای نیست جز اینکه بپذیریم که طبیعت موزون و زیبا، مانند سروی در این باغ، به شکلی هماهنگ و مسحورکننده بر آشفتگی‌ها و ناهماهنگی‌ها غلبه می‌کند؛ در واقع، زیبایی و شکوه آن از یک منبع واحد و هماهنگ سرچشمه می‌گیرد.
به احرام محبّت از گداز دل مشو ایمن
هوای وادی مجنون مزاج آتشین دارد
هوش مصنوعی: در دل عاشق هرگز نمی‌توان به آرامش رسید، چرا که عشق همچون آتش است و فضای دیوانگی، خالی از خطر نیست.
کمال دانش ماگر فراموشی‌ست از عالم
مشو مغرور آگاهی که غفلت هم همین دارد
هوش مصنوعی: اگر دانش ما کامل باشد، فراموشی نیز وجود دارد. پس به خاطر آگاهی‌ات مغرور نشو، زیرا غفلت هم ویژگی‌هایی دارد که باید به آن توجه کرد.
به رنج یک تپیدن صد جهان عشرت نمی‌ارزد
نمی‌دانم کدامین آرزو دل را برین دارد
هوش مصنوعی: به خاطر تحمل یک قلب‌زدن دردی، ارزش هزاران خوشی را ندارد. نمی‌دانم کدام آرزو باعث شده تا دل به این وضعیت دچار شود.
به همّت یک قدم زین عرصه نتوان تاختن بیدل
وگر نه هر که بینی رخش صد دعوی به زین دارد
هوش مصنوعی: با تلاش و اراده‌ی قوی نمی‌توان به آسانی از این میدان عبور کرد. اما اگر دقت کنی، هر کس که را می‌بینی، از توانایی‌های زیادی برخوردار است و همگی ادعاهایی در مورد توانایی‌های خود دارند.