گنجور

غزل شمارهٔ ۱۰۱۶

گلهای آن تبسم باغ فلک ندارد
صد صبح اگر بخندد یک لب نمک ندارد
رنگ دویی در این باغ رعنایی خیال است
سیر جهان تحقیق ملک و ملک ندارد
پوچ است غیر وحدت نقد حساب‌ کثرت
اعداد چیزی از خود چون رفت یک ندارد
اسلام وکفر هریک واحد خیال ذات است
در چشم دور و نزدیک خورشید شک ندارد
دل نوبهار هستی‌ست امّا چه می‌توان‌کرد
رنجی‌ که دارد این‌ گل خار و خسک ندارد
پامال عجز باشید تدبیرها جز این نیست
مست است فیل تقدیر یاد کجک ندارد
آیینه آب سازید تا چند وهم صیقل
مکتوب ساده‌لوحی تشویش حک ندارد
ذوق طراوت ازگل آغوش غنچگی برد
زخمی‌ که آب دزدد غیر از گزک ندارد
افشای راز ظالم موقوف تیره‌روزی‌ست
تا غافل از زگال است آتش محک ندارد
آفات دهر بیدل تنبیه غافلان نیست
طبع خر آنقدرها ننگ ازکتک ندارد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گلهای آن تبسم باغ فلک ندارد
صد صبح اگر بخندد یک لب نمک ندارد
هوش مصنوعی: گل‌های آن باغی که بهشتی است، اگرچه صبح‌های بسیاری درخشان و خوشی داشته باشد، اما هیچ‌گاه طعمی به شیرینی و لذیذی لب نمکی ندارد.
رنگ دویی در این باغ رعنایی خیال است
سیر جهان تحقیق ملک و ملک ندارد
هوش مصنوعی: رنگ‌های زیبا و دل‌انگیز این باغ تنها در خیال وجود دارند و در واقعیت، جهان در جست‌وجوی حقیقت است و هیچ‌ چیز از آنچه می‌بینیم واقعی نیست.
پوچ است غیر وحدت نقد حساب‌ کثرت
اعداد چیزی از خود چون رفت یک ندارد
هوش مصنوعی: غیر از وحدت، همه چیز بی‌معناست. اگر به تعداد اعداد نگاه کنیم، هیچ‌یک از آن‌ها مستقل و واقعی نیستند؛ وقتی که یکی از آن‌ها از بین برود، چیزی از خود باقی نمی‌گذارد.
اسلام وکفر هریک واحد خیال ذات است
در چشم دور و نزدیک خورشید شک ندارد
هوش مصنوعی: اسلام و کفر هر دو در حقیقت یک تصور و اندیشه هستند که در ذهن انسان شکل می‌گیرند. در نظر خداوند، که شبیه به خورشید است و همه چیز را به روشنی می‌بیند، هیچ تردیدی در این مسئله وجود ندارد.
دل نوبهار هستی‌ست امّا چه می‌توان‌کرد
رنجی‌ که دارد این‌ گل خار و خسک ندارد
هوش مصنوعی: دل همچون جوانه‌های بهاری است، اما چه باید کرد که این گل به همراه خود درد و رنجی دارد و خاری و کثیفی را برمی‌انگیزد.
پامال عجز باشید تدبیرها جز این نیست
مست است فیل تقدیر یاد کجک ندارد
هوش مصنوعی: به معنای این است که در مواجهه با ناتوانی و سختی‌ها، راهی جز پذیرش و تسلیم وجود ندارد. در واقع، باید به یاد داشته باشیم که سرنوشت ما به عوامل فراتر از کنترل ما بستگی دارد و در این مسیر، هر تدبیری که اندیشیده شود، کمکی نخواهد کرد.
آیینه آب سازید تا چند وهم صیقل
مکتوب ساده‌لوحی تشویش حک ندارد
هوش مصنوعی: آیینه‌ای بسازید که در آن آب منعکس شود تا هر چند وقت یک بار تصویر ساده‌لوحی را که در ذهن دارید، روشن‌تر کنید و نگرانی‌ها و اضطراب‌ها را از خود دور کنید.
ذوق طراوت ازگل آغوش غنچگی برد
زخمی‌ که آب دزدد غیر از گزک ندارد
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به زیبایی و تازگی گل و غنچه اشاره می‌کند و از عشق و لطافت آنها سخن می‌گوید. همچنین بیان می‌کند که زخم و درد ناشی از جدایی یا فقدان، تنها به وسیله یک قطره آب می‌تواند تسکین یابد و هیچ چیز دیگری نمی‌تواند جایگزین آن شود. در واقع، زیبایی و لطافت غنچه تنها زمانی می‌درخشد که هم از طراوت و هم از عشق بهره‌مند باشد.
افشای راز ظالم موقوف تیره‌روزی‌ست
تا غافل از زگال است آتش محک ندارد
هوش مصنوعی: فاش کردن رازهای ستمکار تنها به تیرگی روزگار او ختم می‌شود، تا زمانی که او از نیرنگ‌ها بی‌خبر است و آتش انتقام به زودی در درون او شعله‌ور نخواهد شد.
آفات دهر بیدل تنبیه غافلان نیست
طبع خر آنقدرها ننگ ازکتک ندارد
هوش مصنوعی: مشکلات و سختی‌های زمانه نمی‌تواند بی‌خبران را بیدار کند، چرا که برخی افراد مانند خر، از درد و ضربه‌ها نه چندان نگرانند.