گنجور

شمارهٔ ۹

شه زاده رفت شور به عالم درافگنید
وین طاس سرنگون فلک خرد بشکنید
خاتون هفت کشور و زهر ای هشت خلد
جان داد و دم شمرد شما دم چه می زنید؟
آخر نه این عزیزه جگر گوشه شه است؟
بی او زمانه را به جگر خون در افگنید
او شد به زیر خاک و شما نیز بعد ازو
هم خاک در دو دیده گردون پراکنید
ای روزگار کینه کش و چرخ خیره کش
هر دو به خون مرد و زن آلوده دامنید
آن طفل را که روی جهان را ندید سیر
با خاک دوستی چه دهید ار نه دشمنید؟
ای اختران روشن این چه واقعه است؟
تاریک شد جهان ز شما گرچه روشنید
خاتون خلد و رابعه روزگار کو؟
او در گل و شما ز چه در سبز گلشنید؟
خیزید جمله تا به دم گرم آتشین
آتش زنیم در فلک ار همدم منید
دردا! که شد سلاله خاتون به زیر خاک
در حضرت خدای جهان برد جان پاک

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شه زاده رفت شور به عالم درافگنید
وین طاس سرنگون فلک خرد بشکنید
هوش مصنوعی: فرزند پادشاه به میان مردم رفته و جوشش و هیجان را در جهان ایجاد کرد و این کاسه‌ی سرنگون آسمان را بشکنید و خرد آن را از بین ببرید.
خاتون هفت کشور و زهر ای هشت خلد
جان داد و دم شمرد شما دم چه می زنید؟
هوش مصنوعی: خاتون هفت کشور که قدرت و زیبایی بیش‌تری دارد، جانش را فدای عشق کرده و لحظاتش را با شمارش دم و بازدم‌اش می‌گذراند. حالا شما در این میان چه صحبت‌ هایی می‌کنید؟
آخر نه این عزیزه جگر گوشه شه است؟
بی او زمانه را به جگر خون در افگنید
هوش مصنوعی: آیا این فرد عزیز و گرانبها نیست؟ بدون او، دنیا را در غم و اندوه فرو می‌برد.
او شد به زیر خاک و شما نیز بعد ازو
هم خاک در دو دیده گردون پراکنید
هوش مصنوعی: او به زیر خاک رفت و شما هم بعد از او، به خاک تبدیل خواهید شد و باید در دو چشم آسمان پاشیده شوید.
ای روزگار کینه کش و چرخ خیره کش
هر دو به خون مرد و زن آلوده دامنید
هوش مصنوعی: ای روزگار عداوت‌ور و زمانه‌ی سخت، هر دو دامن‌تان به خون مردان و زنان آغشته است.
آن طفل را که روی جهان را ندید سیر
با خاک دوستی چه دهید ار نه دشمنید؟
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که اگر کودکی که هنوز تجربه‌ای از دنیای اطرافش ندارد با خاکی از دوستی و محبت درآمیزد، آیا این کار زشت و ناشایند نیست که به او آسیب برسانیم یا او را به دشمنی و دشمنی با دیگران متمایل کنیم؟ به نوعی، این بیانگر اهمیت دوستی و محبت نسبت به کسانی است که هنوز درک کامل از دنیا ندارند.
ای اختران روشن این چه واقعه است؟
تاریک شد جهان ز شما گرچه روشنید
هوش مصنوعی: ای ستاره‌های درخشان، چه اتفاقی افتاده است؟ هرچند شما درخشنده‌اید، اما جهان به خاطر شما تاریک شده است.
خاتون خلد و رابعه روزگار کو؟
او در گل و شما ز چه در سبز گلشنید؟
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به یک زن برجسته و زیبا دارد که در بهشت و جهان روزگار چقدر خاص و ارزشمند بوده است. از او سوال می‌شود که آن خاتون کجاست و در کنار او، دیگران که در باغ سبز و پر از گل هستند، چه چیزهایی را تجربه می‌کنند. در واقع، شاعر به مقایسه زیبایی و مقام آن زن با دیگران می‌پردازد و می‌خواهد نشان دهد که او درخشش و شایستگی ویژه‌ای دارد.
خیزید جمله تا به دم گرم آتشین
آتش زنیم در فلک ار همدم منید
هوش مصنوعی: همه برخیزید تا با آتش داغی در آسمان بیفروزیم، اگر همبازی من هستید.
دردا! که شد سلاله خاتون به زیر خاک
در حضرت خدای جهان برد جان پاک
هوش مصنوعی: متأسفانه، تاسف بار است که نسل بزرگ خانواده به زیر خاک رفت و روح پاکش به درگاه خداوند منتقل شد.