شمارهٔ ۴
خسروی کاینه روی ظفر خنجر اوست
رونق سلطنت از تیغ ظفرپرور اوست
بام بی در که فلک کنیت و گردون لقب است
عاشق و شیفته خدمت بام و در اوست
پس ازین گر ننهد فتنه کله کژ چه عجب؟
کان کله کش سر انصاف بود بر سر اوست
قرص خورشید که چون چنبر زرین رسن است
جسته هر صبحدمی چون رسن از چنبر اوست
چرخ از آن شادی او خورد که در بزم جلال
آب حیوان به صفت قطره ای از ساغر اوست
سایه پر همای از چه سعادت اثرست؟
زانکه از فر ملک خاصیتی در پر اوست
فتح اگر شد خلف تیغ دو رویش چه عجب؟
چون شب و روز عروس ظفر اندر بر اوست
نرد دولت که برد زو؟ که فلک را گه لعب
مهره گر دوست و گرده همه در ششدر اوست
اوست در خورد جهان گر نه بدین همت و قدر
این کلوخی که جهانست چه اندر خور اوست؟
همچو نی بر دل شکر گرهی هست از آنک
رشگ خورد سخن خوبتر از شکر اوست
هر زمانش ز فلک تحفه جلالی دگرست
همچو چوگانش برین گوی هلالی دگرست
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خسروی کاینه روی ظفر خنجر اوست
رونق سلطنت از تیغ ظفرپرور اوست
هوش مصنوعی: شاهی که چهرهاش نشان پیروزی است، باعث رونق سلطنت میشود و تیغ پیروزیاش مانند خنجری است که قدرت او را بیشتر میکند.
بام بی در که فلک کنیت و گردون لقب است
عاشق و شیفته خدمت بام و در اوست
هوش مصنوعی: بام بدون در به معنای آسمان است و گردون نیز به دایرهای از افلاک اشاره دارد. در اینجا، عاشق و شیفته کسی است که در خدمت آسمان و زمین است. این جمله نشاندهندهی ارتباط عمیق و عشق به طبیعت و جهان هستی است.
پس ازین گر ننهد فتنه کله کژ چه عجب؟
کان کله کش سر انصاف بود بر سر اوست
هوش مصنوعی: از این به بعد اگر فتنهگری و فساد دیگری وجود نداشته باشد، جای تعجب نیست، زیرا آن کسی که بهراستی عادل و صادق است، بر سر این فتنهگر قرار دارد.
قرص خورشید که چون چنبر زرین رسن است
جسته هر صبحدمی چون رسن از چنبر اوست
هوش مصنوعی: خورشید مانند حلقهای از طلا در آسمان قرار دارد و هر روز صبح بهگونهای آزادانه و زیبا از این حلقه خارج میشود.
چرخ از آن شادی او خورد که در بزم جلال
آب حیوان به صفت قطره ای از ساغر اوست
هوش مصنوعی: چرخ و فلک به خاطر خوشحالی او میچرخد، زیرا در مجالس بزرگش، آب حیات به اندازه قطرهای از جام اوست.
سایه پر همای از چه سعادت اثرست؟
زانکه از فر ملک خاصیتی در پر اوست
هوش مصنوعی: سایهی پرندهای بزرگ و خوشبختیاش از چیست؟ زیرا در پر او خاصیتی از ملک و سرزمینهای بالا وجود دارد.
فتح اگر شد خلف تیغ دو رویش چه عجب؟
چون شب و روز عروس ظفر اندر بر اوست
هوش مصنوعی: اگر پیروزی به دست آید، چه عجیب است که پشت این پیروزی، تزویر و دو رویی نهفته باشد؛ زیرا چون شب و روز، پیروزی همیشه در سایه فریب و نیرنگ وجود دارد.
نرد دولت که برد زو؟ که فلک را گه لعب
مهره گر دوست و گرده همه در ششدر اوست
هوش مصنوعی: در بازی شانس و سرنوشت، برنده واقعی کیست؟ چرا که زمان و زندگی همچون بازیای است که مهرههایش به دست دوست و قدرتهای دیگر قرار دارد و همه چیز در اختیار اوست.
اوست در خورد جهان گر نه بدین همت و قدر
این کلوخی که جهانست چه اندر خور اوست؟
هوش مصنوعی: او در جهان بزرگ و بینهایت حضور دارد، اما اگر این مقام و اراده را نداشت، پس این خاک کوچک و بیاهمیت چه ارزشی در برابر او دارد؟
همچو نی بر دل شکر گرهی هست از آنک
رشگ خورد سخن خوبتر از شکر اوست
هوش مصنوعی: همانطور که نی (ابزار موسیقی) در دل خود درد و غم دارد، در دل من هم حسرتی وجود دارد. این حسرت به خاطر آن است که سخنانی که از دیگران میشنوم، زیباتر از شیرینی شکر هستند.
هر زمانش ز فلک تحفه جلالی دگرست
همچو چوگانش برین گوی هلالی دگرست
هوش مصنوعی: هر لحظه که از آسمان به زمین میرسد، یک نعمت و زیبایی جدیدی به همراه دارد، مانند اینکه چگونه هر بار که توپ چوگان به سمت دیگری میرود، شکل جدیدی به خود میگیرد.