گنجور

شمارهٔ ۲۹ - هُمر -‌اَبرخیس

ابرخیس از تفاخر با همر گفت
که‌ نتوانی‌ چو من‌ در شعر دُر سفت
من اندر ساعتی صد شعر سازم
به سالی چند دفتر می‌طرازم
تو در یک سال گویی یک قصیده
چو توکاهل‌به‌شعر اندرکه دیده‌؟
همر گفتش مگر نشنیده‌ای پیر!
حدیث ماده شیر و ماده خنزیر
در انطاکیه خوک ماده‌ای بود
زبان بر عیب شیری‌ ماده‌ بگشود
گرفت این گونه عیب از شیر ماده
که چون تو دیر در عالم که زاده‌؟
کشی بارگران حمل یکچند
پس از سالی نهی یک یا دو فرزند
دو ره در سال من زهدان گشایم
دو نوبت چارده نوباوه زایم
جوابش دادکای خوک شکم‌خوار
فزون زادن ندارد فخر بسیار
به گیتی چند تن مفلوک زایی
فزون زایی ولیکن خوک زایی
نباشد عیب من گر دیر زایم
چه غم گر دیر زایم شیر زایم

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ابرخیس از تفاخر با همر گفت
که‌ نتوانی‌ چو من‌ در شعر دُر سفت
هوش مصنوعی: ابر خیس با افتخار به همرش گفت که تو نمی‌توانی مانند من در شعر گنجینه‌ها را به دست آوری.
من اندر ساعتی صد شعر سازم
به سالی چند دفتر می‌طرازم
هوش مصنوعی: در یک ساعت می‌توانم صد شعر بسازم، اما برای نوشتن چند دفتر شعر، نیاز به سال‌ها زمان دارم.
تو در یک سال گویی یک قصیده
چو توکاهل‌به‌شعر اندرکه دیده‌؟
هوش مصنوعی: تو در یک سال، چنان هستی که گویی چندین شعر نوشته‌ای، اما خودت در شعر نوشتن تنبلی می‌کنی.
همر گفتش مگر نشنیده‌ای پیر!
حدیث ماده شیر و ماده خنزیر
هوش مصنوعی: دوستش گفت: آیا نشنیده‌ای، ای پیر! داستان شیر ماده و خوک ماده چیست؟
در انطاکیه خوک ماده‌ای بود
زبان بر عیب شیری‌ ماده‌ بگشود
هوش مصنوعی: در شهر انطاکیه، یک خوک ماده بود که درباره عیوب یک شیر ماده صحبت می‌کرد.
گرفت این گونه عیب از شیر ماده
که چون تو دیر در عالم که زاده‌؟
هوش مصنوعی: این ابیات به نوعی به انتقاد از یک ویژگی خاص یا رفتاری اشاره دارد. بیان می‌کند که اگر کسی مانند یک شیر ماده از نظر قدرت و ویژگی‌های ظاهری دارای عیبی باشد، تنها به خاطر اینکه دیر پا به عرصه وجود گذاشته، نمی‌توان او را سرزنش کرد. این به نوعی به مقایسه میان توانایی‌ها و زمان ظهور افراد اشاره دارد و تأکید می‌کند که برخی شرایط بیرونی ممکن است بر توانایی‌ها تأثیر بگذارند.
کشی بارگران حمل یکچند
پس از سالی نهی یک یا دو فرزند
هوش مصنوعی: پس از گذشت چند سال که بار سنگینی را به دوش می‌کشی، تازه متوجه می‌شوی که تنها یک یا دو فرزند به دنیا آورده‌ای.
دو ره در سال من زهدان گشایم
دو نوبت چارده نوباوه زایم
هوش مصنوعی: در طول سال دو بار درهای زهد و عبادت را باز می‌کنم و در هر بار، چهارده فرزند معنوی می‌آورم.
جوابش دادکای خوک شکم‌خوار
فزون زادن ندارد فخر بسیار
هوش مصنوعی: به او جواب داد که هیچ ارزشی ندارد که یک خوک خودخواه و شکم‌پرست به خودش مغرور باشد؛ چون در اصل، او از نظر مولد بودن چیزی ندارد که به آن افتخار کند.
به گیتی چند تن مفلوک زایی
فزون زایی ولیکن خوک زایی
هوش مصنوعی: در دنیا تعداد زیادی از انسان‌ها هستند که در شرایط سخت و نامساعد به دنیا می‌آیند و زندگی دشواری دارند، اما به طرز عجیبی برخی از افراد نیز در کردار و رفتار خود به گونه‌ای هستند که ارزش انسانی را زیر سوال می‌برند.
نباشد عیب من گر دیر زایم
چه غم گر دیر زایم شیر زایم
هوش مصنوعی: اگر دیر به دنیا بیایم، ایرادی ندارد؛ چه چیزی برای نگرانی وجود دارد وقتی که قرار است شیر به دنیا بیاورم؟