گنجور

شمارهٔ ۲۵ - خیال مستان

چو می خوردی خیال بد میندیش
که از مستی خیال بد شود بیش
خیال بد چو افزون‌ شد، شر آرد
به ناگه عمر مظلومی سر آرد
زن ار داری دهی ناگه طلاقش
پس آنگه زار نالی در فراقش
پسر گر داری او را حیز خوانی
وزین حرفش سوی حیزی کشانی
رفیق ار داری او را زشت گویی
به‌تو خشم آورد زین زشت‌خویی
به نزدیکان فرستی زشت پیغام
بهٔاران می‌دهی صدگونه دشنام
چو کشتی کینه در قلب صمیمان
ندارد سود اگر گشتی پشیمان
چو رنجیدند یارانت کماهی
نبخشندت اگر صد عذر خواهی
نبخشندت وگر بخشند ناچار
تنک مغزت بخوانند وسبکسار
به مستی فکر بد جان را عذابست
وگر هرگزننوشی می‌، صوابست
به جای آن که در اصلاح کوشی
همان بهتر که هرگز می ننوشی
ز من گر بشنوی از می بکش دست
سگ دیوانه به از مردم مست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چو می خوردی خیال بد میندیش
که از مستی خیال بد شود بیش
هوش مصنوعی: وقتی که مشغول نوشیدن هستی، به هیچ فکر بدی توجه نکن، زیرا در حالت مستی ممکن است افکار منفی بیشتر شوند.
خیال بد چو افزون‌ شد، شر آرد
به ناگه عمر مظلومی سر آرد
هوش مصنوعی: وقتی افکار منفی زیاد می‌شود، ناگهانی مشکلاتی به وجود می‌آید که به زندگی افراد بی‌گناه آسیب می‌زند.
زن ار داری دهی ناگه طلاقش
پس آنگه زار نالی در فراقش
هوش مصنوعی: اگر زنی داری و ناگهان او را طلاق دهی، پس از آن در جدایی او به شدت گریه و زاری خواهی کرد.
پسر گر داری او را حیز خوانی
وزین حرفش سوی حیزی کشانی
هوش مصنوعی: اگر پسری داشته باشی، او را با ادب و آگاهی بزرگ کن و از گفتارش به سمت فهم عمیق‌تری هدایت کن.
رفیق ار داری او را زشت گویی
به‌تو خشم آورد زین زشت‌خویی
هوش مصنوعی: اگر دوستی داری، اگر به او ناسزا بگویی، او از تو عصبانی خواهد شد و این بدرفتاری بر شخصیت تو تاثیر منفی می‌گذارد.
به نزدیکان فرستی زشت پیغام
بهٔاران می‌دهی صدگونه دشنام
هوش مصنوعی: پیام زشتی به نزدیکانت می‌فرستی و در حقیقت، به آن‌ها انواع ناسزا می‌گویی.
چو کشتی کینه در قلب صمیمان
ندارد سود اگر گشتی پشیمان
هوش مصنوعی: اگر در دل‌های دوستان کینه و نفرت باشد، سودی ندارد، حتی اگر بعداً از این کار پشیمان شوی.
چو رنجیدند یارانت کماهی
نبخشندت اگر صد عذر خواهی
هوش مصنوعی: اگر دوستانت از تو ناراضی شوند، حتی اگر هزار بار عذرخواهی کنی، نمی‌توانی دل آن‌ها را به دست آوری.
نبخشندت وگر بخشند ناچار
تنک مغزت بخوانند وسبکسار
هوش مصنوعی: اگر تو را ببخشند، اما در دل نمی‌بخشند، در این صورت دیگران تو را احمق و بی‌خود توصیف خواهند کرد.
به مستی فکر بد جان را عذابست
وگر هرگزننوشی می‌، صوابست
هوش مصنوعی: اگر در حال مستی به چیزهای بد فکر کنی، این فکر تو را آزار می‌دهد، اما اگر هرگز مشروب نداشته باشی، زندگی‌ات بهتر و درست‌تر خواهد بود.
به جای آن که در اصلاح کوشی
همان بهتر که هرگز می ننوشی
هوش مصنوعی: بهتر است که هرگز چیزی ننویسی تا این که بخواهی به اصلاح و بهبود آن بپردازی.
ز من گر بشنوی از می بکش دست
سگ دیوانه به از مردم مست
هوش مصنوعی: اگر از من بشنوی، بهتر است که از شر شراب دوری کنی؛ زیرا دیوانه‌ای که مثل سگ به تو نزدیک می‌شود، از مستی مردم به مراتب خطرناکتر است.