ملک‌الشعرا بهارشمارهٔ ۲۰ - در وصف دانا و جاهل
گرت اندر صفت جن و ملک هیچ شک است
بین به نادان و خردمند که جن و ملک است
مردم نادان بر خاک بماند چون دیو
وآن که آموخت خرد همچو ملک بر فلک است
از پی مردم عالم همه جا عائله‌هاست
مردم جاهل در عائلهٔ خویش تک است
باغ دانایی باغی است که فردوس آنجاست
چاه نادانی چاهی است که قعرش درک است
ملک‌ها را همه از پی درک و مدعی است
ملک دانایی بی‌مدعی و بی‌درک است
درد بی‌علمی دردی است که درمانش نیست
شاخ‌نادانی شاخی‌است که بارش‌خسک است
شمارهٔ ۱۹ - بعد ازکناره گیری از وزارت: غداری و مکاری و زور از من دور استشمارهٔ ۲۱ - در وصف جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر فقید هند: ازجواهر،لعل‌خوش‌تر زان که همرنگ دل است
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گرت اندر صفت جن و ملک هیچ شک است
بین به نادان و خردمند که جن و ملک است
هوش مصنوعی: اگر در ویژگی‌های جن و فرشته هیچ تردیدی وجود نداشته باشد، در برابر نادان و خردمند هم همین‌طور است که می‌توان به روشنی گفت جن و فرشته کدام‌اند.
مردم نادان بر خاک بماند چون دیو
وآن که آموخت خرد همچو ملک بر فلک است
هوش مصنوعی: مردم نادان در زمین می‌مانند و مانند دیوان به سر می‌برند، اما کسی که دانش و خرد را آموخته، به بلندی و مرتبه‌ای همچون ملکه در آسمان‌ها قرار می‌گیرد.
از پی مردم عالم همه جا عائله‌هاست
مردم جاهل در عائلهٔ خویش تک است
هوش مصنوعی: در میان مردم دنیا، خانواده‌ها و وابستگی‌ها وجود دارد، اما افراد نادان در خانواده خود به تنهایی و بدون هماهنگی با دیگران زندگی می‌کنند.
باغ دانایی باغی است که فردوس آنجاست
چاه نادانی چاهی است که قعرش درک است
هوش مصنوعی: باغ دانایی به مکانی اشاره دارد که بی‌نهایت زیبایی و نعمت در آن وجود دارد و در واقع قله خوشبختی و آرامش است. اما از سوی دیگر، چاه نادانی نمادی از اوضاع نامساعد و تاریک است که هیچ دانشی در آن وجود ندارد و درک و فهم در آن به بن‌بست می‌رسد.
ملک‌ها را همه از پی درک و مدعی است
ملک دانایی بی‌مدعی و بی‌درک است
هوش مصنوعی: همه پادشاهان به دنبال فهم و ادعای حکمت هستند، اما در این میان، پادشاهی دانا وجود دارد که نه تنها ادعایی ندارد بلکه از درک عمیق‌تری برخوردار است.
درد بی‌علمی دردی است که درمانش نیست
شاخ‌نادانی شاخی‌است که بارش‌خسک است
هوش مصنوعی: نادانی و بی‌خبری درد بزرگی است که هیچ راه درمانی برایش وجود ندارد. نادانی مانند درختی است که میوه‌اش بی‌ارزش و کم‌خود است.