ملک‌الشعرا بهارشمارهٔ ۹۸
نصیحتی است اگر بشنوی زیان نکنی
که اعتماد بر اوضاع این جهان نکنی
از این وآن نکشی هیچ در جهان آزار
اگرتو نیت آزار این و آن نکنی
ز صد رفیق یکی مهربان فتد، هش دار
که ترک صحبت یاران مهربان نکنی
بود رفیق کهن چون می کهن، زنهار
که از رفیق و می تازه سرگران نکنی
ز دیگران چه توقع بود نهفتن راز
ترا که راز خود از دیگران نهان نکنی
میان خلق جهان گم کنی علامت خویش
اگر به خلق نکو خویش را نشان نکنی
غم زمانه نگردد به گرد خاطر تو
گر التفات به نیک و بد زمان نکنی
گر ازدیاد محبانت آرزوست، بکوش
که امتحان‌شده را دیگر امتحان نکنی
به دوستان فراوان کجا رسی که تو باز
ادای حق یکی را به سالیان نکنی
اگر به‌دست تو دشمن زپا فتاد ای دوست
مباش غره که خود عمر جاودان نکنی
بجو متاع محبت که گر تمامت عمر
بدین متاع تجارت کنی زیان نکنی
اگر نهی سر رغبت بر آستانهٔ کار
کف نیاز دگر سوی آسمان نکنی
«بهار» اگر دلت از غم برشته است، خموش
که همچو شمع سر اندر سر زبان نکنی
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نصیحتی است اگر بشنوی زیان نکنی
که اعتماد بر اوضاع این جهان نکنی
هوش مصنوعی: اگر نصیحتی را بشنوی، هیچ ضرری متحمل نمی‌شوی، زیرا باید به شرایط این جهان اعتماد نکنی.
از این وآن نکشی هیچ در جهان آزار
اگرتو نیت آزار این و آن نکنی
هوش مصنوعی: اگر تو نخواهی به کسی آسیب برسانی، هیچ‌کس هم نمی‌تواند به تو آسیبی برساند.
ز صد رفیق یکی مهربان فتد، هش دار
که ترک صحبت یاران مهربان نکنی
هوش مصنوعی: اگر از میان صد دوست، فقط یکی با محبت و مهربانی پیدا کنی، مراقب باش که ارتباطت را با دوستان مهربان قطع نکنی.
بود رفیق کهن چون می کهن، زنهار
که از رفیق و می تازه سرگران نکنی
هوش مصنوعی: دوستی قدیمی مانند میِ کهنه است. مراقب باش که از دوستی و میِ تازه دل‌خوش نشوی و آن را از یاد ببری.
ز دیگران چه توقع بود نهفتن راز
ترا که راز خود از دیگران نهان نکنی
هوش مصنوعی: از دیگران چه انتظاری داری که راز تو را پنهان نگه‌دارند، در حالی که خودت رازهای دیگران را فاش می‌کنی؟
میان خلق جهان گم کنی علامت خویش
اگر به خلق نکو خویش را نشان نکنی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی در میان مردم متمایز باشی و نشانه‌ای از خود را باقی بگذاری، باید رفتار نیکو و حسنه‌ای داشته باشی. در غیر این صورت، نشانه‌ای از تو نخواهد ماند و در میان جمع گم خواهی شد.
غم زمانه نگردد به گرد خاطر تو
گر التفات به نیک و بد زمان نکنی
هوش مصنوعی: غم و اندوه زمانه به دور و بر تو نمی‌چرخد، اگر به خوب و بد روزگار توجه نکنی.
گر ازدیاد محبانت آرزوست، بکوش
که امتحان‌شده را دیگر امتحان نکنی
هوش مصنوعی: اگر خواهان افزایش عشق و محبت تو هستی، باید تلاش کنی که دیگر کسی را که قبلاً امتحان کرده‌ای، دوباره آزمایش نکنی.
به دوستان فراوان کجا رسی که تو باز
ادای حق یکی را به سالیان نکنی
هوش مصنوعی: چطور می‌توانی به دوستان زیادی برسی وقتی هنوز نتوانسته‌ای حق یکی از آنها را به‌خوبی ادا کنی و سال‌ها از این موضوع می‌گذرد؟
اگر به‌دست تو دشمن زپا فتاد ای دوست
مباش غره که خود عمر جاودان نکنی
هوش مصنوعی: اگر دشمنی به دستان تو شکست خورد، ای دوست، فریب نخور که خودت نمی‌توانی عمر ابدی داشته باشی.
بجو متاع محبت که گر تمامت عمر
بدین متاع تجارت کنی زیان نکنی
هوش مصنوعی: محبت را جستجو کن، زیرا اگر تمام عمر خود را در این راه صرف کنی، هیچ ضرری نخواهی کرد.
اگر نهی سر رغبت بر آستانهٔ کار
کف نیاز دگر سوی آسمان نکنی
هوش مصنوعی: اگر به خواسته و تمایل خود بر درگاه کار دست ناز نیاز بگذاری، دیگر به سوی آسمان نگاه نخواهی کرد.
«بهار» اگر دلت از غم برشته است، خموش
که همچو شمع سر اندر سر زبان نکنی
هوش مصنوعی: اگر دل‌تان از غم پر است، بهتر است سکوت کنید، چون مانند شمعی در حال ذوب شدن، با هر کلمه‌ای که به زبان می‌آورید، بیشتر در خود خواهید سوخت.
حاشیه ها
1394/03/12 11:06
بهرام
ملک شعر بسیار خوبی گفتو حکیمانه است. رد پای حضرت سعدی هم در آن آشکار است بویژه آنجا که گفت "اگر به دست تو دشمن زپا....." برابر سخن سعدی است که فرمود:
ای دوست بر جنازه دشمن که بگذری
شادی مکن که با تو همین ماجرا رود