گنجور

شمارهٔ ۸۶

تا توانی دفع غم از خاطر غمناک کن
در جهان گریاندن آسانست اشکی پاک کن
گر نسیم فیض خواهی از گلستان وجود
یک سحر چون گل به عشق او گریبان چاک کن
هرکه بار او سبکتر راه او نزدیکتر
بار تن بگذار و سیر انجم و افلاک کن
تا ز باغ خاطرت گل‌های شادی بشکفد
هرچه در دل تخم کین داری به زیر خاک کن
تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان
صوم رحمن گیر و چندی در سخن امساک کن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تا توانی دفع غم از خاطر غمناک کن
در جهان گریاندن آسانست اشکی پاک کن
هوش مصنوعی: تا جایی که می‌توانی، از دل غمگین خود غم‌ها را دور کن. در این دنیا، آسان است دیگران را به گریه بیاندازی، اما باید تلاش کنی تا اشکی خالی و پاک بریزی.
گر نسیم فیض خواهی از گلستان وجود
یک سحر چون گل به عشق او گریبان چاک کن
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی از زیبایی‌های زندگی بهره‌مند شوی، مانند گلی که در دل صبح می‌خندد، باید به عشق او دل خود را بگشایی و از خود رهایی یابی.
هرکه بار او سبکتر راه او نزدیکتر
بار تن بگذار و سیر انجم و افلاک کن
هوش مصنوعی: هر کس که بار سنگینی ندارد، راحت‌تر می‌تواند به مقصد برسد. پس بارهای سنگین را کنار بگذار و به سمت آسمان‌ها و کهکشان‌ها برو.
تا ز باغ خاطرت گل‌های شادی بشکفد
هرچه در دل تخم کین داری به زیر خاک کن
هوش مصنوعی: هرگاه بخواهی از یادآوری‌های خوشایندت لذت ببری و شادی در زندگی‌ات به وجود آوری، بهتر است هرگونه حس تلخی یا کینه‌ای که در دل داری را فراموش کنی و آن‌ها را در دل خود مدفون کنی.
تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان
صوم رحمن گیر و چندی در سخن امساک کن
هوش مصنوعی: تا بهار از دست بازجویی‌های نااهلان راحت شود، زودتر به کارهای نیک بپرداز و مدتی هم در گفتار خود مختصر باش.

خوانش ها

شمارهٔ ۸۶ به خوانش زهرا بهمنی
شمارهٔ ۸۶ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1393/12/11 11:03
حمیدرضا

بیت شماره 1 - مصرع دوم: "اشک" درست است.
بیت شماره 4: زیر خاک ... جای "ی" از "ب" استفاده شده
بیت شماره 5 : صوم رحمن گیر

1396/08/11 15:11
عرفان

مصراع اول باید به جای (چهره) کلمه ی (خاطر) جایگزین شود

1397/01/12 17:04
سامان

به کامنت حمیدرضا توجه کنید

1397/11/08 14:02
حامد حسام پور

لطفا در پی تصحیح اقدام نمایید و در این راه از نظر کاربر حمید استفاده نمایید

1398/07/24 19:09
حسن

دفع غم یا رفع غم؟

1400/11/03 03:02
سید رضا نوعی ( حکیم )

سلام علیکم 

واقعا شعری زیبایی است .

بیت اول آن بصورت ضرب المثل ، رائج و مشهور است .

( تا توانی دفع غم از خاطر غمناک کن / در جهان گریاندن آسانست اشکی پاک کن)

 

شرح اجمالی بیت آخر :

 

( تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان / صوم رحمن گیر و چندی در سخن امساک کن )

 

درباره بیت آخر و خصوصا عبارت ( صوم رحمن ) توضیحا معروض می دارم که :

 

این عبارت صوم رحمن ، تلمیحی است به آیه 26 سوره مبارکه مریم :

 

فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْنًا ۖ فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنْسِیًّا

 

ترجمه : پس (از این رطب) تناول کن و (از این چشمه آب) بیاشام و چشم خود (به عیسی) روشن دار، و هر کس از جنس بشر را که ببینی (به اشاره) با او بگو: برای خدای رحمن نذر روزه (سکوت) کرده‌ام و امروز با هیچ انسانی سخن نخواهم گفت.

 

اما بیان ذلک اینکه :

 

روزه در ادیان الهی گذشته نیز وجود داشت که انواعی داشته ، روزه از طعام ، روزه وصال ،  روزه سکوت و ...

روزه از طعام همین است که میان ما مسلمانان مشروعیت دارد و نیاز به توضیح نیست .

روزه وصال یعنی آنکه ، شخص روزه دار فقط سحری می خورد و این روزه را متصل می کند به سحری روز بعد ( روزه دار افطاری نمی خورد ) 

این روزه وصال در اسلام حرام و بدعت است ، «صَوْمُ‏ الْوِصَالِ‏ حَرَامٌ‏» ( کافی ج 4 ص85) 

اجماع فقها نیز بر حرام بودن روزه وصال است (  غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 6، ص 113)

 

🛑اما صوم رحمن که کنایه از روزه سکوت است ، در ادیان گذشته و من جمله در زمان حضرت مریم علیها السلام مشروعیت داشته که به روزۀ سکوت (صوم الصمت) نیز گفته می شود ، در این روزه ، شخص نیت می کند که روزه بگیرد و حرف زدن را مانند یکی از مفطرات روزه بشمرد و نیت کند در تمام طول روزه یا قسمتی از آن ، مطلقا از حرف زدن پرهیز کند . این روزه در اسلام حرام و باطل است.

 

( اگر چه سخن نگفتن اگر به قصد روزه نباشد اشکالی ندارد . ضمن اینکه در اسلام به صمت و سکوت توصیه شده لیکن از سکوت بعنوان روزه و تحت عنوان روزه سکوت ، نهی شده )

 

در سوره مبارکه مریم ( و در آیه 26) خداوند رحمن به حضرت مریم (علیها السلام )  دستور روزه سکوت می دهد . لذا شاعر از این روزه سکوت به ( صوم رحمن ) تعبیر نموده تا تلمیحی به این فراز از آیه شریفه مذکور باشد 

إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا 

 

همچنین شاعر ( بهار ) در مصرع اول از بیت آخر به فلسفه این روزه سکوت اینگونه اشاره نموده ( تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان )

 

که این مصرع نیز تلمیحی به آیه مذکور می باشد زیرا برای اینکه حضرت مریم از بازجوئی و طعن مردم در امان باشد خداوند به ایشان دستور می دهد وقتی با مردم مواجه شدی ، بخاطر اینکه از طعن و زخم زبان آنان در امان باشی ، بگو من برای خداوند ( رحمن ) نذر کردم که روزه سکوت نمایم .

 

خلاصه آنکه بیت آخر در مجموع تلمیحی به آیه 26 سوره مبارکه مریم دارد .

 

رازی نهفته در پس حرفی نگفته است
مگذار درد دل کنم و دردسر شود

ای زخمِ دلخراش لب از خون دل ببند
دیگر قرار نیست کسی باخبر شود

موسیقی سکوت  ، صدایی شنیدنی است
بگذار گفتگو به زبان هنر شود

 

والسلام