از بیت 13 به بعد اینچنین است:
پنهان مکن آتش درون را
زین سوخته جان شنو یکی پند
گر آتش دل نهفته داری
سوزد جانت به جانت سوگند
بر ژرف دهان سخت بندی
بر بسته سپهر نیل پرفند
من بند دهانت بر گشایم
گر بگشایند بندم از بند
از آتش دل برون فرستم
برقی که بسوزد آن دهان بند
من این کنم و بود که آید
نزدیک تواین عمل خوشایند
آزاد شوی و بر خروشی
ماننده ی دیو جسته از بند
هر رای تو افکند زلازل
از نور و کجور تا نهاوند
از برقه تنوره ات بتابد
زالبرز اشعه تا به الوند
ای مادر سر سپید بشنو
این پند سیاه بخت فرزند
از آتش آه خلق مظلوم
وز شعله ی کیفر خداوند
ابری بفرست بر سر ری
بارانش ز هول و بیم و ترفند
بشکن در دوزخ و برون ریز
پادفره کفر کافری چند
زان گونه که بر مدینه عاد
بر سر شرر عدم پراکند
چونان که به شارسار پمپی
ولکان اجل معلق افکند
بفکن ز پی این اساس تزویر
بگسل زهم این نژاد و پیوند
بر کن زبن این بنا که باید
از ریشه بنای ظلم بر کند
زین بی خردان سفله بستان
داد دل مردم خرمند

صحبت کز دل برآید لاجرم بردل نشیند .
بعضی اشعار بواسطه ی زیبایشان تاثیر گذار ند .شعر دماوند علاوه بر زیبایی کلام برخاسته از دل سوخته و دردمند یک هنرمند درد آشناست که تاثیر دو جندان بر خواننده میگذارد . خداوند روح این شاعر آزاده را قرین رحمت کند که تاثیر کلام او همواره برقرار است .

با سلام
مصرع دوم بیت نهم اینگونه اصلاح شود:
بر وی بنواز ضربتی چند

بیت بعد از بیت زیر
تو قلب فسردهٔ زمینی
از درد ورم نموده یک چند
به شکل زیر است که جاافتاده است:
تا درد و ورم فرو نشیند
کافور بر آن ضماد کردند

معنی شارسان از لغتنامه دهخدا:
شارسان . (اِ مرکب ) مخفف شارستان . شهرستان . (انجمن آرای ناصری ) (آنندراج ) :
برآورد پرمایه ده شارسان
شد آن شارسانها کنون خارسان .
فردوسی .
ز داد و دهش وز خرید و فروخت
تو گفتی همی شارسان برفروخت .
معنی ولکان از لعتنامه دهخدا:
یحتمل این واژه از لغت volcano که در زبان انگلیسی به معنی "آتش فشان" میباشد، می آید.

"چونان که به شارسان پمپی
ولکان اجل معلق افکند"
دماوندیه -- محمد تقی بهار
( این لغت توسط اعضا به لغتنامه افزوده شده است)

‏'‏بر ری بنواز ضربتی چند‏'‏ شکل صحیح است همچنان که در ادامه نیز آمده:‏'ابری بفرست بر سر ری‏'‏
ومنظور اوضاع خفقان آور حکومتی و گله شاعر از مورد اهانت واقع شدن توسط برخی مردم افراطی در آن زمان در ری بوده.که در کتب درسی ما به غلط‏'وی‏'‏ آورده شده.

بیت ششم به نظر می رسد که چنین باشد:
چون گشت زمین ز جور گردون
چونین خفه و خموش و آوند

سه بیت مانده به آخر، مصراع دوم: «ییوند» خطا و «پیوند» صحیح است.

در بیت آخر «ز بن» خطا و «زین» صحیح است.

تو قلب فسردهٔ زمینی
از درد ورم نموده یک چند
این بیت جا افتاده است:
"تا درد و ورم فرو نشیند
کافور بر آن ضماد کردند."

خانم مینا گرامی. برای نواختن ضربتی چند به ری، نیازی به آسمان رفتن نیست. منطق شعری بیشتر به صحیح بودن "بر وی بنواز ضربتی چند" دلالت دارد.

خانم مینا گرامی. جهت نواختن ضربتی چند به ری نیازی به آسمان رفتن نیست. منطق شعری بیشتر بر صحیح بودن مصرع "بر وی بنواز ضربتی چند" ذلالت دلرد.

من حق را با خانم مینا میدانم
چون مشت را به هوا {آسمان} میبرند و مینوازند
چه خوبست شعر شعرا را دستکاری نکنیم اگر چه اشتباه باشد
با آحترام
کوکب

خانم میلاد ،
تا چه مشتی باشد!! مشتی که بخواهد ری را خراب کند باید مشتی محکم باشد.
و شاعر با اتشفشانی خاموش سخن میگوید و مرادش از مشت بیداری دماوند است تا تباهی از دامن ری با آتش بزداید.

شکل صحیح همون " بر ری بنواز ضربتی چند" میباشد.
در کتاب درسی دبیرستان، عامدانه "ری" رو به "وی" تغییر داده اند.
کلا شاعر در این شعر از مردم گلایه داره و حتی دیگه اونا رو مخاطب قرار نمیده. از دست مردم به کوه شکایت برده.

ای گرز درشت اتش افروز ای ملک زمین واسمان دور
ان دیو سپید تورا ندانم خفتان بگرفت ان گفت را بدانم
از خون رگت به لب بنوشم از گفته بهار باز بجوشم
تو مام بزرگ این زمینی تا بوده که بود تای چنینی
چه حماسه ها به دیده دیدی تیری ز کمان برفت شنیدی؟

با سلام
در بیت نهم، مصرع دوم ،به جای «بر ری بنواز.....» - "بر وی بنواز ضربتی چند" صحیح است

با سلام و تشکر از زحمات شما و سایت خوبتون.
زبن بیخردان سفله بستان
داد دل مردم خردمند
این بیت چگونه تلفظ میشه ؟ چون من با سواد کمم حس خوبی در مورد قافیه اش بهم دست نداد .
باز هم عذرخواهی می کنم . من مدتیست به ادب و شعر پارسی بشدت علاقمند شدم ولی آنچنان مثل دوستان ادیب نیستم . امیدوارم مرا بعنوان یک شاگرد خرد بپذیرید .
ممنون

با سلام
ممنون میشم بفرمایید تلفط درست ضماد با کره هست یا ضمه . چون در فرهنگ معین با کسره ذکر شده . ولی در فیلم محافل شعر خوانی متعددی دیده ام ادبای بزرگی این کلمه را با ضمه ذکر کرده اند .
سپاس از محبت و پاسخ شما

volcano آتشفشان از vulcano ایتالیایی که ریشه در vulcan لاتین ( خدای آتش رومیان) دارد ، گرفته شده است

سلام. لطفا تصحیح بفرمایید:
هرّای تو افکند زلازل
از نور و کجور تا نهاوند (نه از نیشابور تا نهاوند!)
نیشابور نادرست است. زیرا شهرهای نور و کجور در نزدیکی دماوند واقع اند، پس زلازل از آنجا تا نهاوند افکنده می شود. نیشابور چه ربطی به دماوند دارد؟ ضمنا نور و کجور بیت را خوش آهنگ تر هم می کند.

دربارۀ اختلاف نظر وی و ری، تعجب می کنم؛ دربارۀ حافظ که بحث نمی کنیم، قصیدۀ دماوندیۀ بهار است که منبع صحیح آن به تأیید خودِ شاعر هم رسیده. علاوه بر آن در خودِ قصیده هم نشانه ای هست که بر صحیح بودن «وی» تاکید دارد:
بنواخت ز خشم بر فلک مشت آن مشت تویی تو ای دماوند
پس نواختن مشت بر آسمان کار غریبی نیست. ضمن اینکه در کلّ قصیده زمین و آسمان به نوعی رویاروی یکدیگر قرار گرفته اند.

ری درسته
داستان از این قراره که این شعر بعد از مرگ فرخی نوشته شده زمانی که دفترروزنامه زیرزمینی ای که بهار و فرخی در اونجا روزنامه هایی مثل طوفان رو مینوشتند در ری کشف شد که زیر یک پنبه زنی بود و فرخی یزدی دستگیر شد و ملک الشعرا وقتی در بیمارستانی با منظره وزو بود دماوندیه 1 رو سرود و فرستاد ایران که نگرفت و این دماوندیه 2 هست یک سری بیت هاهم گلایه از مردم تهران و بدو بیراه بهشونه که حذف شده

از درد تو دامنت بر از اشک
تا جوش و خوروش رود اروند

در حقیقت بر ری بنواز صحیح و از روی ذوق نباشد شعر هارا تصحیح نمود. بر ری بنواز ضربتب چند

در مصراع 《بر ری بنواز ضربتی چند》 《وی》 صحیح تر است. اگر قرار باشد شاعر بخواهد از دست مردم عصبانی باشد و از دماوند بخواهد که آنها را نابود کند. تهران نزدیکتر هست. در ضمن شهر ری از لحاظ سیاسی در زمان شاعر چندان اهمیت نداشته است. اگر ری را درست بدانیم این تصور شاعرانه که 《دود و خاکستری که یک مرتبه بر اثر انفجار به طرف آسمان پرتاب می شود و استاد بهار آن را به مشتی که بر فلک نواخته می شود》 را خراب کرده ایم

به نظر من بر ری بنواز ضربتی چند درسته...
چون تو دماوندیه اول هم ملک الشعرا یه بیت داره که از ری میگه
شهر ری بی هنر فریسه توست
ای شیر برین فریسه غران شو
پس حتما منظور شاعر شهر ری هست
ممنون

با عرض ادب و احترام خدمت همه اساتید،
شهر ری در شعرهای شعرای معاصر کنایه از شهر تهران هست
100 درصد مطمئنم که نسخه اصلی شعر رو که بنده ملاحظه کردم
ری درسته
همانطور که در دماوندیه1 هم ملک الشعرا ری رو مورد انتقاد قرار داد
که البته منظور نظر ایشان تهران بوده

سلام بر ادب دوستان
لطف کنید معنای بیت زیر در دماوندیه استاد ملک الشعرا را بفرمایید :
تا وارهی از دم ستوران وین مردم نحس دیو مانند
با توجه به اینکه ستوران بمعنای چهار پایان و اسبها و یا استران میباشد

سلام دوستان چرا دیو سپبد به کا رفته تو ابن قصیده دیو سپید که تو شاهنامه آدمها رو میکشته و فرمانده دیوان بوده که توسط رستم کشته میشه دیو سپید استعاره از دماوند هست که دیو نماد ناپاکی و آدم کشیست ولی در ابیات بعد کاملا مورد تمجید قرار گرفته

پمپی شهری تو ایتالیاست که با فوران اتشفشان کوه وزو با همه ی شهروندانش مدفون شد و همه شهر و ساکنینش نابود شدند و در مصرعی که بهار میگه مانند وزو شراره افشان شو اشاره به این جریان داره

بخشی از دماوند وقف شد!
دماوند
«ای دیو سپید پای دربند
ای گنبد گیتی ای دماوند»
خون شد دل ریش مام ایران
آن دم که تن تو وقف کردند
مام وطن این زمان تو گویی
بنشسته به سو و شونِ فرزند
پاسخ ندهد دگر قصیده
شعری طلبد ز آب دیده
«از سیم به سر یکی کله خود»
وَز سرب دهان خلق اندود
«تا چشم بشر نبیندت روی»
پوشاند به جبرِ ابر، آن موی
«تا وارهی از دم ستوران»
گنگانِ وطن، کران و کوران
«با شیر سپهر بسته پیمان»
کوهی همه از نژاد ایمان
«چون گشت زمین ز جور گردون»
لبریز ز غصه دشت پرخون
«بنواخت ز خشم بر فلک مشت»
بگرفت مصیبتِ وطن پشت
«تو مشت درشت روزگاری»
از رستم و زال یادگاری
«ای مشت زمین بر آسمان شو»
کوبنده ی برج غاصبان شو
«نی نی، نه تو مشت روزگاری»
آمال سپید این دیاری
«تو قلب فسرده ی زمینی»
این بودی و‌تا ابد همینی
«شو منفجر ای دل زمانه»
الماس بپاش دانه دانه
«خامش منشین سخن همی گوی»
داغِ سخنت بنه به هر کوی
«ای مادر سر سپید بشنو»
آن اوج صدا رسید بشنو
«بگرای چو اژدهای گرزه»
بر لعبتکانِ دونِ هرزه
«ترکیبی ساز بی مماثل»
از بهر فقیه و رند و جاهل
«از آتش آه خلق مظلوم»
سوزان دل زاهدان معلوم
«ابری بفرست بر سر ری»
زآتش و بسوز بهمن از پی
«بشکن در دوزخ و برون ریز»
دامن شده از فساد لبریز
«زان گونه که بر مدینه ی عاد»
دادار، بلای خود فرستاد
«بفکن ز پی این اساس تزویر»
از ریشه بنِ دروغ برگیر
«بر کن ز بن این بنا که باید»
معمار دگر به عرصه آید
«زین بی خردان سفله بستان»
یک عمر بهای خاک ایران!
پی نوشت:
این شعر در قالب نوین قصیده-مثنوی و به استقبال از قصیده ی زیبای دماوند اثر ماندگار استاد ملک الشعرای بهار سروده شده.
فرید آزاده
99/5/7

با سلام و تحیت . جنابعالی حاشیه نوشته شده تک را قبوا دارید ؟

ملک الشعرا بهار درسال ۱۳۳۰ هجری شمسی درگذشت یعنی ۷۰ سال قبل و قصیده معروف او دماوندیه اینگونه تغییراتی دارد در کتاب زندگی و شعر ملک الشعرا بهار اثر کامیار عابدی ابیاتی هست که اینجا نیست .درباره اخلاق و منش سیاسی او هم نظرات مختلفی هست بعد ۱۰۰۰ سال چه بیت هایی به این قصیده اضافه شود خدا داند .قطعا آنچه از فردوسی و دیگر شاعران هم امروز دردست ما است صد درصد آنچه نیست که خود شاعر سروده است اما قطعا مردم آن زمان کمتر در ابیات دست می بردند یا بیتی را حذف یا اضافه میکردند ۳۰ سال بعد از فوت بهار قصیده معروفش تغییر میکنه تا الان که ۷۰ سال از مرگ فرزانه زمان می گذرد با این بی توجهی به آثار و ابیات  ۱۰۰۰ سال دیگه چه بلایی سر  ابیات شاعران دوره معاصر آید فقط خدا داندو بس

کلمه ری صحیح است 

ولی متاسفانه بعضیا حتی با نفوذ در کتب درسی 

واژه ری را به وی تغییر داده اند

کلمه وی صحیح است و دماوند بعنوان خشم زمین در حال رویارویی با آسمان است که نماد فلک و گردون هست که به زمین و زمینی ها ستم کرده.

البته ری در ابیات بعدی آمده که نشان سفلگی اهل آن دیار و در آنزمان است. که ظاهرا کنون هم برخی از آنها، با آسمان ریسمان بافتن سعی در تغییر معنی شعر برای نهادن واژه ری، بجای وی که درست است دارند.

سلام دوستان 

آیا دیو سفید و خطاب به دماوند در این شعر ارتباطی با ضحاک و اینکه ضحاک به کوه دماوند پناه میبره و در آخرالزمان بیرون خواهد آمد، به قول فردوسی، اشاره ندارد؟

درباره دو کلمه مورد اختلاف یه توضیح بدم 

۱_ کلمه سروده شده توسط بهار ری هست نه وی ، چون در نسخه دستنویس شاعر ری آمده 

اما وی از کجا آمده از کتاب درسی که توسط یکی از اهالی روستای کجور جمع آوری شده بود ، بنده خدا نتونسته بود کلمه ری را جا بندازه برای مخاطب کار را راحت کرده بود و به جاش گذاشته بود وی ، وقتی بهار میگه بر ری بنواز ضربتی چند ، منظورش اینه که با فوران آتشفشان ری را خراب کن تا بی خردان سفله ای که در ری زندگی می‌کنند بمیرند و داد دل مردم خردمند گرفته شود  ، 

۲_ نویسنده کتاب درسی اصرار داشته که اسم روستای خودش کجور را در کتاب درسی بیاورد به همین خاطر به جای کلمه نیشابور که نماد شرق ایران است اسم روستای خودش را به همراه بخش تابعه یعنی نور را آورده است .

وگرنه هرای دماوند در یک دایره از نیشابور در شرق تا نهاوند در غرب زلزله ایجاد خواهد کرد نه از یک روستای کور در شمال غربی دماوند تا نهاوند در غرب

سلام دوستان اگر کمی بیطرف و بی تعصب نگاه کنیم میبینیم بهار همدوره ماهم هست و شاعر گوشه گیرهم نبوده روزنامه نگار و سیاسی و فعال بوده! دست نوشته هایش موجودهست! لزومی ندارد ما ری را به وی یا نیشابور را به نور وکجور تغییر دهیم چون فکر می کنیم اینطور خوشآهنگ تر هست! بهترهست یاد بگیریم امانتدارخوبی باشیم برای اینچنین شاعربزرگی تا اینکه به میل خود ویرایش کنیم!

کاملا مشخص هست که شاعر درباره ری حرف میزند قرینه های زیادی هست که از جمله  قوم عاد و صرصر و ولکان و شارسان پمپی واضحترین آنهاست. شاعر کوه را تشویق می کند که مانند بلایی که برسر آن شهرها آمده, بر سر ری بیاورد.....

این قصیده رو خیلی زیاد دوست دارم ...

راجع کلمه دیو سپید چند کلمه بنویسم :

اگه کسی بالای کوه دماوند رفته باشه در نزدیکی دهانه آتشفشان، چاه گوگرد فشان را دیده اند 

مدام از این چاه بخار به همراه ذرات گوگرد به بیرون می‌پاشد و صدایی شبیه صدای خروپف از این چاه می آید، این صدای وحشتناک ذهنیتی را ایجاد می‌کند که یک دیو در این چاه خوابیده است و صدای خروپف او اینگونه به گوش می‌رسد،  دم به معنی بخار و آوند به معنی آویزان از بخارات همین چاه گرفته شده 

نکته جالب دیگه اینکه ناصرخسرو نیز در سفرنامه خودش از این چاه یاد کرده و میگه از این چاه کبریت و نشادر برداشت میشه و مردم آن زمان این دو ماده را در پوست گاو جمع می‌کردند و پوست گاو های پر شده را از بالای کوه بر روی برف ها به پایین میغلتاندند و پایین کوه کسانی این گوگرد و نشادر را بر می داشتند.

سلام

معنای واژه آوند در بیت ششم چیست ؟