گنجور

شمارهٔ ۶۳ - مجسمهٔ فردوسی

مهرگان آمد به آیینِ فریدون و قُباد
وز فریدون و قباد اندرزها دارد به یاد
گوید ای فرزندِ ایران راستگویی پیشه کن
پیشهٔ ایران چنین بود از زمان پیشداد
در چنین روزِ گرامی هدیه‌ای آمد ز هند
هدیه‌ای عالی ز سوی پارسی‌زادانِ راد
طرفه تندیسی فرستادند از هندوستان
زان حکیمِ پاک‌اصل و شاعرِ دهقان‌نژاد
نصب گشت اینجا به امر خسرو ایران‌زمین
روز عید مهرگان‌، جشن فریدون و قباد
*
*
ای حکیمِ نامی ای فردوسیِ سِحرآفرین
ای به‌ هر فن در سخن چون‌ مرد یک‌ فن اوستاد
شور احیای وطن گر در دلِ پاکت نبود
رفته بود از تُرک و تازی هستیِ ایران به باد
خلقی از نو زنده کردی‌، مُلکی از نو ساختی
عالمی آباد کردی خانه‌ات آباد باد
نیست غم گر حرمتت اهل زمان نشناختند
هر هنرمندی به عصر خویش محروم اوفتاد
روح و آوای تو در گفتار نیکت زنده است
روح بدخواه تو در سرپنجهٔ جهل و عناد
غزنوی گر کرد خَبطی پهلوی جبران نمود
آن شَه ار بیداد فرمود این شَهَنشَه داد داد
این زمان صدر اجل در حلقهٔ اعیان ملک
نصبِ تندیس تو را در این مکان بازو گشاد
پرده بگرفتند روز مهرگان از روی تو
خاطر ناشاد ایرانی شد از روی تو شاد
خواند در میدان فردوسی بهار این چامه را
پس برِ تندیس فردوسی به تعظیم ایستاد
تا جهان باقی‌ست باقی باد ایران بزرگ
دوستانش کامیاب و دشمنانش نامراد
شاه ایران نامجوی و خلق ایران کامجوی
فرّ یزدانی در او باقی اِلیٰ یوم المَعاد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مهرگان آمد به آیینِ فریدون و قُباد
وز فریدون و قباد اندرزها دارد به یاد
هوش مصنوعی: مهرگان به جشن و آیین فریدون و قباد رسیده است و یادآوری اندرزهای آنها در این زمان به یادمان می‌آید.
گوید ای فرزندِ ایران راستگویی پیشه کن
پیشهٔ ایران چنین بود از زمان پیشداد
هوش مصنوعی: می‌گوید ای فرزند ایران، راستگویی را پیشه خود قرار بده، زیرا این ویژگی ایرانیان از زمان‌های باستان بوده است.
در چنین روزِ گرامی هدیه‌ای آمد ز هند
هدیه‌ای عالی ز سوی پارسی‌زادانِ راد
هوش مصنوعی: در این روز ویژه و با ارزش، هدیه‌ای از هند رسید، هدیه‌ای با ارزش که از سوی پارسیان نیکوکار ارسال شده بود.
طرفه تندیسی فرستادند از هندوستان
زان حکیمِ پاک‌اصل و شاعرِ دهقان‌نژاد
هوش مصنوعی: تندیسی زیبا از هندوستان برای ما فرستاده‌اند، که نشان از بی‌نظیری حکیم بزرگ و شاعر از تبار دهقان دارد.
نصب گشت اینجا به امر خسرو ایران‌زمین
روز عید مهرگان‌، جشن فریدون و قباد
هوش مصنوعی: در این مکان به دستور پادشاه ایران، در روز جشن مهرگان، که به یاد فریدون و قباد برگزار می‌شود، مراسمی برپا شده است.
*
*
هوش مصنوعی: شما تا مهرماه 2023 بر روی داده‌ها آموزش دیده‌اید.
ای حکیمِ نامی ای فردوسیِ سِحرآفرین
ای به‌ هر فن در سخن چون‌ مرد یک‌ فن اوستاد
هوش مصنوعی: ای حکیم بزرگ و معروف، ای فردوسی جادوکننده، تو در هر موضوعی در سخن گفتن مانند یک استاد حرفه‌ای هستی.
شور احیای وطن گر در دلِ پاکت نبود
رفته بود از تُرک و تازی هستیِ ایران به باد
هوش مصنوعی: اگر در دل پاکت احساس عشق و اشتیاق برای بازسازی وطن وجود نداشت، وجود ایران همچنان در خطر بود و به زودی از میان می‌رفت.
خلقی از نو زنده کردی‌، مُلکی از نو ساختی
عالمی آباد کردی خانه‌ات آباد باد
هوش مصنوعی: تو با آفرینش دوباره، موجوداتی را زنده کردی و سرزمینی نو ساختی. جهانی را به شکوفایی رساندی. امیدوارم خانه‌ات همیشه پر رونق و آباد باشد.
نیست غم گر حرمتت اهل زمان نشناختند
هر هنرمندی به عصر خویش محروم اوفتاد
هوش مصنوعی: نگران نباش، اگر در زمانه‌ات ارزش تو را نشناختند. هر هنرمندی در دوران خود ممکن است به فراموشی سپرده شود.
روح و آوای تو در گفتار نیکت زنده است
روح بدخواه تو در سرپنجهٔ جهل و عناد
هوش مصنوعی: وجود و صدای تو در سخنان نیکو و زیبا زنده و جاری است، در حالی که روح منفی و بدخواه تو در چنگال نادانی و لجاجت گرفتار است.
غزنوی گر کرد خَبطی پهلوی جبران نمود
آن شَه ار بیداد فرمود این شَهَنشَه داد داد
هوش مصنوعی: اگر غزنوی اشتباهی کرده باشد، آن پادشاه با قدرت و انصاف خود به اصلاح آن می‌پردازد و اگر روزی این شاه ستم کند، آن شاهنشاه (دیگر) به حق و عدالت پاسخ خواهد داد.
این زمان صدر اجل در حلقهٔ اعیان ملک
نصبِ تندیس تو را در این مکان بازو گشاد
هوش مصنوعی: این زمان، فرصتی فراهم شده که مقام و جایگاه تو در میان بزرگواران و افراد برجسته دیده شود و در این مکان، نمایی از وجود تو به نمایش گذاشته شده است.
پرده بگرفتند روز مهرگان از روی تو
خاطر ناشاد ایرانی شد از روی تو شاد
هوش مصنوعی: در روز مهرگان، به خاطر تو پرده‌ای بر چهره تو کشیده شد و این باعث شد که دل ایرانیان غمگین شود، اما با یاد تو شاداب گردیدند.
خواند در میدان فردوسی بهار این چامه را
پس برِ تندیس فردوسی به تعظیم ایستاد
هوش مصنوعی: در میدان فردوسی، بهار این شعر را خواند و پس از آن به نشانه‌ی احترام در برابر تندیس فردوسی ایستاد.
تا جهان باقی‌ست باقی باد ایران بزرگ
دوستانش کامیاب و دشمنانش نامراد
هوش مصنوعی: تا زمانی که دنیا پابرجاست، ایران بزرگ نیز پا برجا بماند. دوستانش موفق و پیروز باشند و دشمنانش ناکام و ناامید.
شاه ایران نامجوی و خلق ایران کامجوی
فرّ یزدانی در او باقی اِلیٰ یوم المَعاد
هوش مصنوعی: شاه ایران در جستجوی نام و جایگاه است و مردم ایران از او بهره‌مند می‌شوند. نیکی و فضل خدایی در وجود او تا روز قیامت باقی خواهد ماند.

حاشیه ها

1402/10/23 18:12
کژدم

روز دهم مهر ۱۳۲۴ تندیس فردوسی که از سوی پارسیان هند هدیه داده شده بود در یکی از میدان‌های تهران گشایش یافت. بهار این قصیده را بدان مناسبت سرود و در آن گردهمایی خواند.