ملک‌الشعرا بهارشمارهٔ ۲۵۹ - به یکی از روزنامه‌نویسان هتاک
ابلها زان خط که هر روزش به دفتر می کشی
بر سر تقوی و ایمان، خط دیگر می کشی
ساغری کز جرعه‌نوشی‌هاش رانی عیب ما
گر به‌چنگ آری تواش لاجرعه برسر می کشی
شب به عیب پاک مردان، خامه را سر می کنی
روز بر قتل عزیزان، پاچه را ور می‌کشی
بر دل کشور نشیند چون خدنگ زهردار
آه‌هایی کز ته دل، بهر کشور می‌کشی
نیست گر مام وطن ماچه‌خر از بهرش چرا
تیز چون خر می‌دهی و نعره چون خر می کشی
گاه ترک و گاه آلمان، گاه روس و انگلیس
مادر بیچاره را زین در به آن در می کشی
مادر خود را تو خود بردی به آغوش حریف
از چه مادرقحبه آه از بهر مادر می کشی
می کنی بیچاره مادر را به چندین جا عروس
وز تعصب، تیغ بر روی برادر می کشی
می‌ستانی محرمانه، پول از بیگانگان
پس به روی آشنا، از کینه خنجر می کشی
هیچ می‌دانی چرا بیگانگان بر روی تو
خوب می‌خندند؟ زیرا بار بهتر می کشی
زانکه با لاقیدی و بی‌آبرویی، روز و شب
فحش و بهتان می‌پرانی، جر و منجر می کشی
گر هنرمندی به اصلاحات بردارد قدم
پاچه‌اش چسبیده،خونش را به ساغر می کشی
ور سخندانی سخن گوید به اصلاح وطن
با دوصد دشنام از آن بدبخت کیفر می کشی
ور به او چیزی نچسبید از جنایات عموم
زیر دشنام می و افیونش اندر می کشی
کیست آن میخواره و افیونی صافی‌ضمیر
تا ترا گوید که ای خر! خیزه عرعر می کشی
من اگر می می‌خورم تو چیز دیگر می‌خوری
ور من افیون می کشم تو چیز دیگر می کشی
شمارهٔ ۲۵۸ - در هجو سید احمد کسروی: کسروی تا راند درکشور سمند پارسیشمارهٔ ۲۶۰ - همسایهٔ مزاحم: ثانی شمر لعین حسین خزاعی
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ابلها زان خط که هر روزش به دفتر می کشی
بر سر تقوی و ایمان، خط دیگر می کشی
هوش مصنوعی: به خاطر بیاور که هر روز در دفتر زندگی‌ات، خطی می‌کشی که به تقوا و ایمان اشاره دارد، اما در عین حال خط دیگری هم می‌کشی که نشان‌دهنده‌ی چیزهای دیگر است.
ساغری کز جرعه‌نوشی‌هاش رانی عیب ما
گر به‌چنگ آری تواش لاجرعه برسر می کشی
هوش مصنوعی: اگر فنجانی که از نوشیدن آن عیب‌های ما پیدا می‌شود را به دست بگیری، بدون تردید تمام آن را یک‌جا می‌نوشی.
شب به عیب پاک مردان، خامه را سر می کنی
روز بر قتل عزیزان، پاچه را ور می‌کشی
هوش مصنوعی: در شب، به نقد و بررسی عیب‌های پاکدامن‌ها می‌پردازی و در روز، به سرکوب و ضرب و شتم عزیزان و دوستان مشغول می‌شوی.
بر دل کشور نشیند چون خدنگ زهردار
آه‌هایی کز ته دل، بهر کشور می‌کشی
هوش مصنوعی: آه‌هایی که از عمق دل برمی‌آید، مثل زهر، بر دل سرزمین اثر می‌گذارد و در روح آن جا می‌گیرد.
نیست گر مام وطن ماچه‌خر از بهرش چرا
تیز چون خر می‌دهی و نعره چون خر می کشی
هوش مصنوعی: اگر میهن ما هیچ ارزشی ندارد، پس چرا به خاطر آن مثل خر زحمت می‌کشی و مانند او ناله و فریاد می‌کنی؟
گاه ترک و گاه آلمان، گاه روس و انگلیس
مادر بیچاره را زین در به آن در می کشی
هوش مصنوعی: گاهی به ترکیه و گاهی به آلمان، گاهی به روسیه و انگلیس، مادر بیچاره را از این در به آن در می‌کشی.
مادر خود را تو خود بردی به آغوش حریف
از چه مادرقحبه آه از بهر مادر می کشی
هوش مصنوعی: تو خودت مادر را به آغوش رقیب بردی، پس چرا برای مادر این‌قدر ناله و افسوس می‌کنی؟
می کنی بیچاره مادر را به چندین جا عروس
وز تعصب، تیغ بر روی برادر می کشی
هوش مصنوعی: تو مادر را در چند جایی به دردسر می‌اندازی و به خاطر تعصب، به برادرت آسیب می‌زنی.
می‌ستانی محرمانه، پول از بیگانگان
پس به روی آشنا، از کینه خنجر می کشی
هوش مصنوعی: تو به طور پنهانی از بیگانگان پول می‌گیری و این کار را به روی آشنایان انجام می‌دهی، در حالی که از کینه‌ای که در دل داری، برضد آنها اقدام می‌کنی.
هیچ می‌دانی چرا بیگانگان بر روی تو
خوب می‌خندند؟ زیرا بار بهتر می کشی
هوش مصنوعی: آیا می‌دانی چرا افراد غریبه بر روی تو لبخند می‌زنند؟ زیرا تو مسئولیت‌ها و کارهایت را به خوبی انجام می‌دهی.
زانکه با لاقیدی و بی‌آبرویی، روز و شب
فحش و بهتان می‌پرانی، جر و منجر می کشی
هوش مصنوعی: به خاطر بی‌توجهی و نداشتن آبرو، هر روز و شب به دیگران توهین می‌کنی و با آنها بحث و جدل می‌کنی.
گر هنرمندی به اصلاحات بردارد قدم
پاچه‌اش چسبیده،خونش را به ساغر می کشی
هوش مصنوعی: اگر هنرمندی در زمینه اصلاحات گام بردارد، باید در نظر داشته باشد که از مشکلات و چالش‌ها رنج می‌برد و ممکن است به راحتی تحت فشار قرار بگیرد. برای مقابله با این شرایط، باید با قدرت و شجاعت عمل کند، در غیر این صورت عواقب سختی را تجربه خواهد کرد.
ور سخندانی سخن گوید به اصلاح وطن
با دوصد دشنام از آن بدبخت کیفر می کشی
هوش مصنوعی: اگر کسی در مورد اصلاح کشور صحبت کند، تو با وجود اینکه او را به باد انتقاد می‌گیری و دشنام می‌دهی، در حقیقت خودت را به زحمت انداخته‌ای و عذاب می‌کشی.
ور به او چیزی نچسبید از جنایات عموم
زیر دشنام می و افیونش اندر می کشی
هوش مصنوعی: اگر هیچ چیز از کارهای ناشایست دیگران به او نچسبد، پس او مشغول لذت‌بردن از معصیت‌های عمومی و نوشیدن شراب و مواد مخدر خواهد بود.
کیست آن میخواره و افیونی صافی‌ضمیر
تا ترا گوید که ای خر! خیزه عرعر می کشی
هوش مصنوعی: کیست که به وضوح و بدون غش، در حال نوشیدن شراب و کشیدن دود باشد، و این را به تو بگوید که ای احمق، چرا این‌گونه سر و صدا می‌کنی؟
من اگر می می‌خورم تو چیز دیگر می‌خوری
ور من افیون می کشم تو چیز دیگر می کشی
هوش مصنوعی: اگر من مشغول نوشیدن مسکر هستم، تو هم مشغول چیزی دیگری هستی؛ و اگر من افیون می‌کشم، تو هم به سراغ چیز دیگری می‌روی.
حاشیه ها
1394/12/03 22:03
ش.پناهی
این شعر در پاسخ به هجویه یکی از شاعران معاصر بهار به نام وحید دستگردی سروده شده است؛ وحید دستگردی در شعری از بهار و عارف و عشقی با الفاظ بسیار زشت و ناپسند یاد کرده و این شاعران آزاده را به خیانت به وطن و مزدوری برای انگلیس و بیگانگان متهم نموده بود. این اتهام ناحق در حق این سه شاعر ملی آزاده و بلند مرتبه چنان ملک الشعرا را آزرده کرد که بهار علیرغم خلق و خوی ملایم و آرام، این شعر را سرود تا پاسخ این اتهام ناجوانمردانه را داده باشد. شعر وحید دستگردی چنان هتاکانه و ناجوانمردانه بود که بهار و عشقی هر دو در شعرهایی به هجو او پرداختند و به این وسیله، دامان خویش را از این اتهام زننده پاک و مبرا دانستند. به راستی هم، گذشت زمان ثابت کرد که این اتهام کاملا بی پایه و اساس بود و نام این سه شاعر بزرگ به عنوان وطنپرست ترین شاعران مشروطه در تاریخ معاصر ثبت شده است.