گنجور

شمارهٔ ۲۳۱ - گرسنه

شاها تا کی بود بهار گرسنه
خائن سیر و درستکار گرسنه‌؟
خرمگس و عنکبوت و پشه و زنبور
آن همه سیرند و نوبهار گرسنه
آنکه کند سفلگی شعار، بود سیر
وانکه کند راستی شعار، گرسنه
سکهٔ قلب خراب سیر ولیکن
شمش زر کامل‌العیار گرسنه
دشتی و زوار و شیروانی سیرند
لیک تقی‌زاده و بهار گرسنه
کوشش و ایران غنی و سیر ولیکن
صد چو خلیلی به هر کنار گرسنه
یک نفر از پرخوری کند قی و پیشش
ضعف نموده است صد هزار گرسنه
دزد وطن هست سیر و آن که همه عمر
بهر وطن بوده جان نثار گرسنه
آن که بود چاپلوس و جاهل و بی‌دین
هیچ نماند به روزگار گرسنه
وان که تملق نگفت و در همه حالی
مسلک خود کرد آشکار، گرسنه
دشمن ایران به یک قرار بود سیر
ملت ایران به یک قرار گرسنه
وای به باغی که جغد و زاغ در آن سیر
لیک بود قمری و هزار گرسنه
سیران مستوجب عنایت شاهند
لیکن مستوجب فشار، گرسنه
هیچ ندیدم خدای را که گذارد
عبد ضعیف گناهکار گرسنه
گرسنگی لازم است لیک روا نیست
بیشتر از حد انتظارگرسنه

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاها تا کی بود بهار گرسنه
خائن سیر و درستکار گرسنه‌؟
هوش مصنوعی: ای شاه، تا چه زمانی باید گرسنگی و خیانت باقی بماند در حالی که کسانی که راستکار و درستکار هستند نیز گرسنه‌اند؟
خرمگس و عنکبوت و پشه و زنبور
آن همه سیرند و نوبهار گرسنه
هوش مصنوعی: موجودات کوچک مانند خر مگس، عنکبوت، پشه و زنبور همه سیر هستند، اما در بهار، گرسنگی در میان آنها احساس می‌شود.
آنکه کند سفلگی شعار، بود سیر
وانکه کند راستی شعار، گرسنه
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال زندگی ساده و بی‌پیرایه است، دیگر نیازی به غذا ندارد و سیر است. اما کسی که به صداقت و درست‌گویی اهمیت می‌دهد، ممکن است در زندگی‌اش با مشکلات و گرسنگی مواجه شود.
سکهٔ قلب خراب سیر ولیکن
شمش زر کامل‌العیار گرسنه
هوش مصنوعی: قلبی که خراب و از کار افتاده است، همچنان در حال گردش و جست‌وجو است، اما طلا که خالص و با ارزش است، بی‌غذا و گرسنه باقی مانده است.
دشتی و زوار و شیروانی سیرند
لیک تقی‌زاده و بهار گرسنه
هوش مصنوعی: در اینجا به وضوح بیان شده که مناطق وسیع و آباد، مانند دشتی و زوار و شیروانی، پربار و سرشار از نعمت هستند. اما در مقابل، افرادی مانند تقی‌زاده و بهار، هنوز در معرض کمبود و نیاز قرار دارند. این موضوع به تضاد بین ثروت و فقر اشاره دارد و نشان‌دهنده‌ی نابرابری اجتماعی است که حتی در دنیای با منابع غنی، همچنان برخی افراد باید با کمبود مواجه شوند.
کوشش و ایران غنی و سیر ولیکن
صد چو خلیلی به هر کنار گرسنه
هوش مصنوعی: تلاش و کوشش در ایران وجود دارد و شرایط خوبی هم دارد، اما با این حال هنوز عده‌ای به شکلی ناتوان و نیازمند در گوشه و کنار کشور زندگی می‌کنند.
یک نفر از پرخوری کند قی و پیشش
ضعف نموده است صد هزار گرسنه
هوش مصنوعی: یک نفر که به خاطر پرخوری حالش بد شده و ضعف کرده، در برابر او هزاران گرسنه دیگر وجود دارند که در انتظار نان و غذا هستند.
دزد وطن هست سیر و آن که همه عمر
بهر وطن بوده جان نثار گرسنه
هوش مصنوعی: در اینجا منظور این است که فردی که به طور مداوم و با تلاش برای وطن خود کار کرده و جانش را فدای آن کرده، در نهایت بی‌کس و گرسنه مانده است، در حالی که کسانی که به وطن خیانت کرده‌اند و فقط به فکر منافع خود بوده‌اند، در آرامش و آسایش زندگی می‌کنند.
آن که بود چاپلوس و جاهل و بی‌دین
هیچ نماند به روزگار گرسنه
هوش مصنوعی: آن کسی که همواره تملق می‌گوید، نادان و فاقد ایمان است، در نهایت در روزگار بی‌نیازی و فقر چیزی برایش باقی نمی‌ماند.
وان که تملق نگفت و در همه حالی
مسلک خود کرد آشکار، گرسنه
هوش مصنوعی: کسی که هرگز به مدح و تملق دیگران نپرداخت و همیشه راه خود را به صراحت دنبال کرد، در نهایت دلی گرسنه دارد.
دشمن ایران به یک قرار بود سیر
ملت ایران به یک قرار گرسنه
هوش مصنوعی: دشمن ایران بر این عقیده بود که ملت ایران باید با یک توافق و قرارداد به سمت فقر و گرسنگی برود.
وای به باغی که جغد و زاغ در آن سیر
لیک بود قمری و هزار گرسنه
هوش مصنوعی: اگر در باغی جغد و زاغ گردش کنند، وای به حال آن باغ! چرا که قمر در آن نیست و همه در انتظار غذا هستند.
سیران مستوجب عنایت شاهند
لیکن مستوجب فشار، گرسنه
هوش مصنوعی: افرادی که در حال سیر و سفر هستند، شایسته توجه و محبت پادشاه هستند، اما در عین حال به دلیل گرسنگی و سختی‌هایی که تحمل می‌کنند، تحت فشار قرار دارند.
هیچ ندیدم خدای را که گذارد
عبد ضعیف گناهکار گرسنه
هوش مصنوعی: هیچگاه شاهد نبوده‌ام که خداوند، بنده ضعیف و گناهکاری را گرسنه بگذارد.
گرسنگی لازم است لیک روا نیست
بیشتر از حد انتظارگرسنه
هوش مصنوعی: گرسنگی لازم است، اما نباید بیش از حدی که انتظار می‌رود، گرسنه بمانیم.