گنجور

شمارهٔ ۲۰۴ - شه نادان

زین شَهِ نادان‌، امیدِ مُلکرانی داشتن
هست چون از دزد، چشمِ پاسبانی داشتن
کذب و جبن و احتکار و خست و رشوه‌خوری
هیچ ناید راست با تاج کیانی داشتن
هیچ نتوان بی‌فر سیروس و برز داریوش
فر دارایی و برز خسروانی داشتن
هست امید خیر ازین گندم‌نمای جوفروش
چون به نالایق زمین‌، گندم‌فشانی داشتن
کی سزد از ارتجاعی‌زاده‌، قانون‌پروری
کی سزد از گرگ امید شبانی داشتن
گرگ‌زاده‌ عاقبت گرگ‌ است ‌و بی‌شک ‌از خری‌ست
گوسفند از گرگ چشم مهربانی داشتن
شاه تن‌پرور به تخت اندر بدان ماند درست
ماده گاوی زین و برگ از زر کانی داشتن
بود در عهد کیان رسمی که باید شهریار
بر عدو هر سال قهر قهرمانی داشتن
پادشاهی را که بر روی زمین شمشیر نیست
بی‌نصیب است از نصیب آسمانی داشتن
شاه آن باشد که با شمشیر گیرد ملک را
پادشاهی نیست ملک رایگانی داشتن
ملک چون بی‌زحمت آید بگذرد بی‌دردسر
تاج بی‌زحمت چه باشد؟ سرگرانی داشتن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زین شَهِ نادان‌، امیدِ مُلکرانی داشتن
هست چون از دزد، چشمِ پاسبانی داشتن
هوش مصنوعی: امید داشتن به فَرَزَند نادان مانند این است که از دزد انتظار داشته باشی که از دارایی‌ات محافظت کند.
کذب و جبن و احتکار و خست و رشوه‌خوری
هیچ ناید راست با تاج کیانی داشتن
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده که در داشتن قدرت و مقام نمی‌توان به دروغ، ترس، انباشتن مال و خساست و همچنین رشوه‌خواری اعتماد کرد. این ویژگی‌ها هرگز با عظمت و شکوه سلطنت قابل جمع نیستند.
هیچ نتوان بی‌فر سیروس و برز داریوش
فر دارایی و برز خسروانی داشتن
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌تواند بدون خصائل و ویژگی‌های برجسته‌ی سیاوش و عزت و بزرگی داریوش، و همچنین توانمندی‌های خسروانی باشد.
هست امید خیر ازین گندم‌نمای جوفروش
چون به نالایق زمین‌، گندم‌فشانی داشتن
هوش مصنوعی: امید خیر و نیکی از کسی که در ظاهر خودش را خوب نشان می‌دهد، اما در واقعیت کارش نادرست و ناپسند است، دشوار است. افرادی که در زمین نامناسبی می‌کارند، نمی‌توانند محصول خوبی به بار آورند و این نشان‌دهنده ناتوانی آنهاست.
کی سزد از ارتجاعی‌زاده‌، قانون‌پروری
کی سزد از گرگ امید شبانی داشتن
هوش مصنوعی: آیا از کسی که به شدت به گذشته و عقاید کهنه وابسته است، می‌توان انتظار داشت که قوانین جدید و پیشرفته را رعایت کند؟ آیا می‌توان به گرگی که طبیعتش شکارگری است، امید داشت که مانند یک شبان رفتار کند و از گوسفندان مراقبت کند؟
گرگ‌زاده‌ عاقبت گرگ‌ است ‌و بی‌شک ‌از خری‌ست
گوسفند از گرگ چشم مهربانی داشتن
هوش مصنوعی: فرزند گرگ در نهایت به خصائص گرگ تبدیل می‌شود و یقیناً نمی‌توان انتظار داشت که از حیوانی مثل خر، مهربانی و نیکی ببیند. این به این معنی است که از برخی موجودات نمی‌توان انتظار رفتارهای خوب و دوستانه داشت.
شاه تن‌پرور به تخت اندر بدان ماند درست
ماده گاوی زین و برگ از زر کانی داشتن
هوش مصنوعی: شاه نازپرور روی تخت نشسته است و مانند ماده گاوی به نظر می‌رسد که زین و لجام آن از طلاست و از خوشبختی و ثروت برخوردار است.
بود در عهد کیان رسمی که باید شهریار
بر عدو هر سال قهر قهرمانی داشتن
هوش مصنوعی: در زمان حکمرانی کیان، رسم بر این بود که پادشاه هر سال بر دشمنان پیروزی و قهرمانی داشته باشد.
پادشاهی را که بر روی زمین شمشیر نیست
بی‌نصیب است از نصیب آسمانی داشتن
هوش مصنوعی: وقتی که یک پادشاه بر روی زمین بتواند اقتدار و قدرت خود را با شمشیر و نیروی نظامی نشان ندهد، به این معنی است که از نعمت‌ها و برکات آسمانی نیز بی‌بهره خواهد بود.
شاه آن باشد که با شمشیر گیرد ملک را
پادشاهی نیست ملک رایگانی داشتن
هوش مصنوعی: شهریار واقعی کسی است که با قدرت و توانایی خود، سلطنت را به دست آورد. حکومت، به معنای واقعی کلمه، حق و امتیاز رایگان نیست.
ملک چون بی‌زحمت آید بگذرد بی‌دردسر
تاج بی‌زحمت چه باشد؟ سرگرانی داشتن
هوش مصنوعی: وقتی کسی بدون زحمت و سختی به مقام و جایگاهی برسد، چه ارزشی دارد آن تاج و مقام؟ به عبارت دیگر، دستیابی به افتخارات و موقعیت‌های بالا بدون تلاش و رنجی، هیچ خوشایند و اهمیت خاصی ندارد.

حاشیه ها

1402/05/24 02:07
امیر رحیمی

با پدر هست یا پسر؟